اموال منقول

در حوزه حقوق مالکیت، دارایی‌ها به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: اموال غیرمنقول و اموال منقول. اموال غیرمنقول شامل زمین و هر چیزی است که به طور دائم به آن متصل است. اما اموال منقول طبق ماده 19 قانون مدنی شامل اموالی است که نقل و انتقال آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد، بدون اینکه موجب خرابی خود مال یا محل استقرار آن شود. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین با ارائه تعریفی از این اموال، در رابطه با اقسام مختلف آن به بحث و گفت و گفتگو می‌پردازیم.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

اموال منقول چیست؟

اموال منقول به اموالی اطلاق می‌شود که می‌توانند به صورت فیزیکی از مکانی به مکان دیگر منتقل شوند. این اموال در مکان خاصی ثابت نیستند و می‌توانند از اقلام مشهود مانند خودرو تا دارایی‌های نامشهود مانند سهام، اوراق قرضه و حقوق مالکیت معنوی متغیر باشند. علاوه بر این اموال مانند خودرو، مبلمان و ظروف، حقوق راجع به چنین اموالی را نیز، «مال منقول غیرمادی» می‌نامند. مانند حق انتفاع یا حق وثیقه نسبت به یک خودرو.

اقسام اموال منقول

اموال منقول به چند دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه به ذکر انواع آن می‌پردازیم.

1- منقول ذاتی

منقول ذاتی با توجه به تعریف ماده 19 قانون مدنی، اموال ملموسی هستند که قابل جابه‌جایی از جایی به جای دیگرند و این جابه‌جایی موجب وارد شدن آسیب به آن مال یا محل استقرار آن نمی‌شود. مانند خودرو، تلفن همراه و غیره.

2- منقول حکمی

منقول حکمی به اموالی اشاره دارند که در حکم مال منقول هستند. مال منقول حکمی بر خلاف مال منقول ذاتی که ملموس و بیرونی بودند، غیرملموس هستند. چند نمونه از انواع اموال منقول حکمی شامل موارد زیر است:

الف- حقوق عینی منقول

حقوق عینی که مربوط به مال منقول هستند، جزو اموال منقول حکمی قرار می‌گیرند. مانند حق مالکیت نسبت به مال منقول و یا حق وثیقه نسبت به مال منقول.

ب- کلیه حقوق دینی ناشی از معاملات اموال منقول یا غیرمنقول

ماده 20 قانون مدنی مقرر می‌دارد که تمام حقوق دینی و تعهدات، حتی اگر ناشی از معاملات اموال غیرمنقول نیز باشند، منقول حکمی به شمار می‌آیند. برای مثال اگر ملکی (یک مال غیرمنقول) را بفروشیم، طلبی که بابت ثمن (قیمت) این قرارداد به وجود می‌آید، یک حق دینی است و بنابراین یک مال منقول حکمی به شمار می‌آید.

ج- اجرت المسمای استفاده از مال غیر (چه منقول باشد چه غیرمنقول)

اجرت المسمی عوضی است که طرفین یک قرارداد بر آن توافق می‌کنند. بنابراین از آنجا که یک حق دینی به شمار می‌آید، مطابق بند فوق، مال منقول حکمی است، فارغ از اینکه مالی که اجاره داده شده، منقول باشد یا غیرمنقول.

د- اجرت المثل اموال منقول

اگر شخصی بدون وجود رابطه قراردادی از مال منقولی که متعلق به شخص دیگری است استفاده کند، مکلف است اجرت المثل آن مال منقول را بپردازد. حقی که مالک آن مال منقول برای مطالبه اجرت المثل مال خود دارد، منقول حکمی به شمار می‌رود.

ه- خسارات راجع به اموال منقول

اگر به یک مال منقول مانند خودرو، خسارت وارد شود، حق مالک آن برای مطالبه خسارت وارد شده به آن مال منقول، یک حق منقول حکمی است.

و- کلیه حقوق فکری

حقوق فکری مانند حق اختراع، حق مالکیت علامت تجاری، حق تألیف و غیره، منقول حکمی محسوب می‌شوند.

ز- سهم الشرکه و سهام شرکت‌های تجاری

از آنجایی که سهام بیانگر حقوق و تعهدات شریک است، در حکم منقول می‌باشد. باید به خاطر داشته باشیم که در خصوص اموال شرکت و سهام شرکت باید تفکیک قائل شویم. اموال شرکت می‌توانند منقول (مانند کامپیوتر، مبلمان، خودرو) و یا غیرمنقول (مانند دفتر شرکت و یا املاک متعلق به شرکت) باشند. اما سهم‌الشرکه شرکت متعلق به شرکت نیست بلکه به شرکا تعلق دارد و بیانگر میزان مالکیت و شراکت هر شریک است.

لازم به ذکر است که حق شرکا در شرکت‌های تجاری، دینی و منقول می‌باشد. اما حق شرکا در شرکت‌های مدنی به دلیل فقدان شخصیت حقوقی، عینی است و منقول یا غیرمنقول بودن آن به مال مشاع بستگی دارد. مثلاً اگر دو نفر به طور مشاع مالک زمینی باشند (شرکت مدنی)، حق آن‌ها غیرمنقول است. اما اگر در اتومبیلی با هم مالکیت مشاع داشته باشند (شرکت مدنی) حق آن‌ها منقول می‌باشد.

ح- دعوای راجع به اموال منقول

اگر شخصی بابت مال ذاتی منقول، مانند اتومبیل یا مبلمان منزل و یا مال غیرمادی منقول (حقوق منقول) مانند دیون، خسارات وارد شده به مال منقول، سهام شرکت، حقوق فکری و سایر حقوق منقول، طرح دعوی کند، از آنجایی که دعوی راجع به اموال و حقوق منقول است، یک دعوای منقول به شمار می‌رود و تابع ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی است.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”