فهرست مطالب
دادسرا چیست و چه وظایفی دارد؟
جهت بررسی مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا ابتدا لازم است دادسرا را بشناسیم. دادسرا نهادی قضایی است که طبق قانون آیین دادرسی کیفری در کنار دادگاه‌های هر حوزه قضایی تشکیل می‌شود. این نهاد به ریاست دادستان فعالیت می‌کند و شامل معاونان، دادیاران، بازپرسان و کارکنان اداری است. وظایف اصلی دادسرا شامل کشف جرم، تعقیب متهم، انجام تحقیقات مقدماتی، حفظ حقوق عمومی، اقامه دعوا و اجرای احکام کیفری است. دادسرا به‌عنوان پلی بین وقوع جرم و رسیدگی قضایی در دادگاه عمل می‌کند و نقش کلیدی در حفظ نظم عمومی و عدالت کیفری دارد. در ادامه مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مراحل دقیق رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا
مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا فرآیندی ساختاریافته است که طبق قانون آیین دادرسی کیفری شامل مراحل زیر است:
1– ثبت شکایت توسط شاکی یا مدعی خصوصی: نخستین مرحله از مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا ثبت شکایت توسط شاکی است. شکایت می‌تواند به‌صورت کتبی یا شفاهی ارائه شود. طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی می‌تواند شخصاً یا از طریق وکیل اقدام به ثبت شکایت کند. در نظر داشته باشید ثبت شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام می‌شود؛
2– ارجاع پرونده به بازپرس: دومین مرحله از مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا ارجاع پرونده به بازپرس است. به این ترتیب که پس از ثبت شکایت، دادستان پرونده را برای انجام تحقیقات مقدماتی به بازپرس ارجاع می‌دهد. بازپرس نقش اصلی را در بررسی اولیه پرونده بر عهده دارد؛
3– انجام تحقیقات مقدماتی: تحقیقات مقدماتی شامل اقداماتی مانند جمع‌آوری ادله، حفظ آثار جرم، شناسایی متهم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن اوست. این مرحله برای اطمینان از وجود دلایل کافی برای تعقیب کیفری انجام می‌شود؛
4– احضار و تحقیق از متهم و شهود: بازپرس متهم، شهود و مطلعان را احضار کرده و از آن‌ها تحقیق می‌کند. در صورت نیاز، اقداماتی مانند جلب متهم نیز انجام می‌شود؛
5– صدور قرارهای تأمین و نظارت قضایی: در صورت لزوم، بازپرسی قرارهای تأمین مانند وثیقه یا کفالت و قرارهای نظارتی مانند ممنوعیت خروج از کشور صادر می‌کند؛
6– اظهارنظر بازپرس: بازپرس پس از اتمام تحقیقات، با صدور قرار مناسب (مانند قرار منع تعقیب یا قرار جلب به دادرسی) نظر خود را اعلام می‌کند. اگر بازپرس معتقد باشد که متهم مقصر است، قرار جلب به دادرسی صادر می‌شود؛
7– ارسال پرونده به دادستان: قرار جلب به دادرسی به‌عنوان یک قرار نهایی به دادستان ارسال می‌شود. دادستان پرونده را بررسی کرده و نظر خود را اعلام می‌کند؛
8– صدور کیفرخواست: در صورتی که دادستان با قرار جلب به دادرسی موافق باشد، کیفرخواست صادر می‌کند. کیفرخواست سندی رسمی است که اتهامات متهم و ادله آن‌ها را مشخص می‌کند؛
9– ارسال پرونده به دادگاه: پس از صدور کیفرخواست، پرونده از طریق شعبه بازپرسی به دادگاه صالح ارسال می‌شود تا روند رسیدگی قضایی ادامه یابد.
چرا باید برای پرونده کیفری به وکیل مراجعه کنیم؟
پیچیدگی مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا و لزوم رعایت دقیق موازین قانونی، حضور یک وکیل کیفری را به امری ضروری تبدیل کرده است. وکیل با آگاهی از قوانین آیین دادرسی کیفری و تجربه در پیگیری پرونده‌های مشابه، می‌تواند حقوق شاکی یا متهم را به‌خوبی حفظ کند. از تنظیم شکواییه اصولی گرفته تا ارائه دفاعیات مؤثر در برابر اتهامات، وکیل نقش کلیدی در جلوگیری از تضییع حقوق موکل دارد. همچنین، وکیل می‌تواند با تسریع در روند رسیدگی و ارائه مشاوره حقوقی، استرس و فشار روانی ناشی از فرآیند قضایی را کاهش دهد.
جمع بندی
مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در دادسرا فرآیندی دقیق و قانون‌مند است که با هدف اجرای عدالت و حفظ حقوق طرفین انجام می‌شود. از ثبت شکایت تا صدور کیفرخواست، هر مرحله نیازمند دقت و آگاهی از قوانین است. مراجعه به وکیل متخصص و پیگیری مستمر پرونده می‌تواند به تسریع روند و دستیابی به نتیجه مطلوب کمک کند. با درک کامل این مراحل، شاکیان و متهمان می‌توانند با اطمینان بیشتری در مسیر عدالت گام بردارند.
پرسش و پاسخ مرتبط
تفاوت تحقیقات مقدماتی در دادسرا با رسیدگی در دادگاه چیست؟
تحقیقات مقدماتی در دادسرا با هدف جمع‌آوری ادله، شناسایی متهم و حفظ آثار جرم انجام می‌شود و توسط بازپرس یا دادیار صورت می‌گیرد. این مرحله پیش‌نیاز رسیدگی قضایی است و ماهیت غیرعلنی دارد. در مقابل، رسیدگی در دادگاه شامل بررسی علنی پرونده، استماع دفاعیات طرفین و صدور حکم نهایی است. دادگاه بر اساس ادله ارائه‌شده در دادسرا و دفاعیات طرفین، رأی نهایی را صادر می‌کند.
آیا شاکی می‌تواند از شکایت خود صرف‌نظر کند؟
بله، در جرایم قابل‌گذشت (مانند توهین یا افترا)، شاکی می‌تواند با اعلام رضایت یا انصراف از شکایت، روند رسیدگی را متوقف کند. اما در جرایم غیرقابل‌گذشت (مانند قتل یا سرقت)، انصراف شاکی تأثیری بر ادامه تعقیب کیفری ندارد، زیرا این جرایم جنبه عمومی داشته و دادستان موظف به پیگیری آن‌هاست.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سمانه جعفرپور”
