نکات صدور چک

چک از جمله مهم‌ترین ابزارهای پرداخت در معاملات روزمره می‌باشد. عدم توجه صادرکننده در هنگام صدور چک می‌تواند ریسک‌هایی را برای وی به همراه داشته  باشد. در هنگام نوشتن و صدور چک بهتر است برخی نکات رعایت شود تا احتمال سوء استفاده دیگران و به دردسر افتادن صادرکننده‌ی چک کمتر شود. همچنین در هنگام دریافت چک می‌بایست نکات دریافت چک را رعایت نماییم. در این نوشتار از گروه حقوقی لاوین نکات صدور چک را به شما آموزش خواهیم داد.

توصیه می‌شود اگر در رابطه با نکات صدور چک نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین دارید، به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکیل دادگستری با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

در جهت حفظ حقوق خود و کاهش ریسک‌های احتمالی در هنگام صدور چک لازم است نکات زیر را رعایت کنید:

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

ثبت نام وکلا

درج علت صدور چک

از جمله نکات صدور چک، درج علت صدور چک است. صدور چک و سفته نشان دهنده‌ی بدهکار بودن صادرکننده‌ی آن است. بنابراین اگر هدف صادرکننده قرض یا ضمانت است باید این مطلب را تصریح کند. در غیر این صورت ممکن است صدور چک به عنوان بدهی صادرکننده تلقی شود.

به بیان دیگر اگر صادرکننده‌ی چک در متن چک یا رسید چک تصریح کند که چک را به عنوان قرض به طرف مقابل می‌دهد، وی به راحتی می‌تواند مبلغ قرض را از گیرنده‌ی چک دریافت کند. یا چنانچه تصریح کند که چک برای تضمین اجرای تعهدات است، اگر دارنده‌ی مستقیمِ چک بخواهد از طریق دادگاه وجه آن چک را وصول کند، باید احراز شود که از تعهد اصلی تخلف شده است. در غیر این صورت دادگاه نباید بدون احراز این موضوع، صادرکننده‌ی چک را به پرداخت وجه آن چک محکوم کند. زیرا آن چکی که بابت تضمین صادر شده است در صورتی قابل وصول است که اثبات شود از تعهد اصلی تخلف شده است. برای مثال اگر تعهد اصلی، پرداخت اجاره باشد و اجاره نیز پرداخت شده باشد، دیگر چک ضمانتی قابل وصول نیست.

در صورتی که چک برای پرداخت بدهی صادر می‌شود، بهتر است ذکر شود که چک بابت پرداخت کدام بدهی است. زیرا اگر این مطلب را ذکر ننمایید ممکن است طلبکار به موجب قرارداد پایه(قراردادی که چک به دلیل آن صادر می‌شود مثل خرید خانه، فروش ماشین و ..) دعوای مطالبه چک را اقامه نماید و ادعا نماید که چک صادر شده ارتباطی با دین موضوع قرارداد نداشته و مربوط به بدهی دیگری است و موجب ایجاد دردسر برای صادرکننده گردد.

چرا دلیل صدور چک را در متن بنویسیم؟

بهتر است که صادرکننده به ذکر بابت در متن قرارداد اکتفا نکرده و در متن چک نیز علت صدور را ذکر کند. به عنوان مثال اگر در متن چک ذکر کنیم که چک بابت تضمین اجرای تعهدات است، در صورت برگشت خوردن چک و مراجعه‌ی دارنده‌ی آن به دادسرا، شکایت کیفری او رد می‌شود. زیرا چکی که بابت تضمین صادر می‌شود جنبه کیفری ندارد و با درج این عبارت روی چک دلیل دیگری برای اثبات لازم نیست. در نتیجه دعوای کیفری چک قابل طرح نیست. اما اگر این مطلب در متن چک تصریح نشده باشد، بازپرس هم از این مطلب مطلع نمی‌شود و صادرکننده متحمل دردسر می‌شود.

در صورتی که اگر ثابت شود چک را بابت تضمین صادر کردیم، جنبه کیفری ندارد و ساده‌ترین راه اثبات آن، ذکر این مطلب در متن چک است. همچنین لازم به ذکر است طبق ماده 23 قانون جدید صدور چک، اگر در متن چک بیان کنیم که آن را بابت تضمین صادر کردیم، دارنده نمی‌تواند صدور اجراییه چک از دادگاه را درخواست نماید.

سلب امکان انتقال و ظهرنویسی چک 

از دیگر نکات صدور چک، سلب امکان انتقال و ظهرنویسی چک است. یکی از ریسک‌های ناشی از صدور چک برای صادرکننده، انتقال و گردش آن است. زیرا با انتقال چک به اشخاص ثالث، اصولا صادرکننده مکلف به پرداخت آن است. این در حالی است که احتمال دارد دارنده‌ی اولیه‌ی چک که چک را به دیگران منتقل نموده است، هنوز به تعهدات خویش عمل نکرده باشد. بنابراین بهتر است صادرکننده امکان انتقال چک را از دارنده‌ی اولیه بگیرد. به همین خاطر بهتر است صادرکننده، چک را در وجه شماره حساب طلبکار صادر کند. مثلا بنویسد “در وجه شماره حساب 10101010 بانک پاسارگاد به نام آقای احمدی بابت خرید خودرو” در این صورت بانک صرفا وجه این چک را به حساب آقای احمدی واریز خواهد کرد. خط زدن عبارت حواله‌کرد هم می‌تواند از مسئولیت شما به عنوان صادر کننده‌ی چک بکاهد.

بنابراین اشخاص ثالث چنین چکی را نمی‌پذیرند زیرا وجه این چک قابل پرداخت به اشخاص ثالث نمی‌باشد. حتی در فرض مفقودی یا سرقت این چک هم خطر کمتری صادرکننده را تهدید می‌کند، زیرا سارق امکان وصول نقدی وجه این چک را ندارد؛ مانند چک بین بانکی که الزاما باید وجه چک به حساب ذینفع مندرج در چک واریز گردد.

تغییرات در چک‌های صیادی

لازم به ذکر است امروزه با توجه به وجود سامانه صیاد و چک‌های صیادی، خطر این مورد کمتر شده و فقط چک‌های صیادی، امتیازهای مخصوص به اسناد تجاری را دارا می‌باشند و چک‌هایی که در سامانه‌ی صیاد ثبت نشوند، سند عادی محسوب می‌شوند و نمی‌توان برای آن‌ها اجراییه صادر کرد. اما این امر مانع از آن نیست که بتوان دادخواست مطالبه وجه چک را طرح کرد و از این طریق اقدام به مطالبه‌ی وجه چک نمود. یعنی در هر حال ملاحضات مذکور در بند پیشین را در هنگام صدور چک رعایت نمایید.

درج عبارت “بدون خط خوردگی و پشت نویسی”

درج عبارت “بدون خط خوردگی و پشت نویسی” نیز از جمله دیگر نکات صدور چک است. عرف بانکداری به این صورت است که حتی در صورت خط خوردگی روی چک، با پشت نویسی و درج عبارت “فلان مبلغ یا تاریخ صحیح است” چک را می‌پذیرند و آن را پرداخت می‌کنند. در حالی که ممکن است این خط خوردگی و پشتنویسی توسط صادرکننده صورت نگرفته باشد. بنابراین برای جلوگیری از سوءاستفاده‌ی احتمالی بهتر است در قسمتی از چک که خالی است نوشته شود “بدون خط خوردگی و پشتنویسی”.

درج تاریخ زیر امضا

درج تاریخ امضا نیز از نکات صدور چک است. اگر چک وعده‌دار است یعنی تاریخ صدور با پرداخت آن فرق دارد، بهتر است صادرکننده زیر امضای خود، تاریخ صدور را هم ذکر کند. این امر باعث می‌شود تا در صورت برگشت خوردن چک، دارنده‌ی چک نتواند با پنهان کردن حقیقت، از صادرکننده‌ی آن شکایت کیفری کند. زیرا چک وعده‌دار جنبه‌ی کیفری ندارد و ساده‌ترین راه اثبات آن، ذکر تاریخ زیر امضای صادرکننده است.

اخذ رسید از دریافت کننده چک

اخذ رسید از دریافت کننده چک نیز از نکات صدور چک است. از دریافت کننده‌ی چک رسیدی بگیرید که شامل تصویری از اصل چک و کارت ملی دریافت کننده‌ی چک و امضای او باشد.

چک را به هر کسی تحویل می‌دهیم باید پس از احراز هویت و سمت، از وی رسید دریافت کنیم. بهتر است که این رسید حاوی تصویر چک و کارت ملی دریافت کننده باشد و دریافت کننده زیر تصویر چک با دست خط خودش بنویسد “اصل چک بالا در تاریخ فلان توسط اینجانب فلانی دریافت شد”. همچنین بهتر است که چک را به طلبکار تحویل دهیم و از وی رسید بگیریم. یعنی بهتر است گیرنده‌ی چک، طلبکار باشد یا شخصی که از جانب طلبکار سمت دارد.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”