یکی از ابزارهای مالی بسیار مهم در معاملات روزمره، چک می‌باشد و افراد با دریافت چک از طرف معامله خود اطمینان نسبی به دست می‌آورند. اما در هنگام دریافت چک لازم است نکات دریافت چک را رعایت کنید تا ریسک و ضرر مالی شما کمتر شود. همچنین در هنگام صدور چک می‌بایست نکات صدور چک را رعایت نماییم. در این نوشتار از گروه حقوقی لاوین، نکات کاربردی لازم که هنگام دریافت چک باید در نظر بگیرید را به شما خواهیم گفت.
فهرست مطالب
برای حفظ حداکثری حقوق خود و کاهش حداکثری ریسک معاملاتی، در هنگام دریافت چک لازم است نکات زیر را رعایت نمایید:
بررسی اعتبار صادرکننده
اعتبار صادرکننده، پشتوانه چک است. بررسی اعتبار صادرکننده میتواند تا حدود زیادی شما را از وصول مبلغ چک در سررسید مطمئن سازد. در حال حاضر گیرنده برای بررسی اعتبار صادرکننده‌ی چک میتواند شناسه 16 رقمی چک را به سرشماره 701701 ارسال کند و یا به سایت بانک مرکزی مراجعه کند و وضعیت اعتبار صادرکننده را بررسی کند.
تطبیق امضای روی چک و نمونه امضای صادرکننده در بانک
اگر امضای صادرکننده با نمونه امضای وی در بانک انطباق نداشته باشد، چک صادرکننده با برگشت مواجه می‌شود و امکان وصول آن از طریق بانک وجود نداشته و دارنده باید از طریق دادگاه طلب خود را مطالبه کند. بنابراین باید به انطباق امضای روی چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک، توجه شود.
حواله‌های موسسات مالی و اعتباری چک نیستند
چک‌های موسسات مالی و اعتباری که به “دستور پرداخت” یا “حواله” مشهور هستند، مانند یک سند عادی محسوب می‌شوند و سند تجاری به معنای اخص محسوب نمی‌شوند. این اوراق سند مدنی می‌باشند و نهایتا نشانگر بدهی صادرکننده به دارنده هستند و امتیازات دیگر مانند مجازات صدور چک بلامحل یا مسئولیت تضامنی ظهرنویس با صاحب حساب را ندارند.
بررسی تکمیل بودن امضا و مهر اشخاص حقوقی
غالبا اسناد تعهدآور صادر شده از سوی شرکت‌ها باید به امضای مدیرعامل و رییس هیات مدیره برسد و امضای یکی از آن‌ها کافی نمی‌باشد. بنابراین اگر چکی را از اشخاص حقوقی دریافت کرده‌اید باید بررسی کنید که چک توسط تمام صاحبان امضای مجاز مندرج در روزنامه رسمی به نشانی www.rrk.ir امضاء شده باشد و دارای مهر شرکت باشد. در غیر این صورت، حتی با وجود کامل بودن موجودی حساب بانکی، چک به علت نقص امضاء با برگشت مواجه خواهد شد.
خط خوردن عبارت حواله کرد
دقت کنید اگر چک را از شخصی غیر از صادرکننده اولیه دریافت می‌کنید، عبارت حواله کرد چک خطر نخورده باشد. چرا که در این صورت چک قابل انتقال به شخصی غیر از دارنده اولیه نبوده و بنابراین قابل انتقال به شما نمی‌باشد و میتواند بعدا دفاعی برای صادرکننده چک برای گریز از مسئولیت باشد.
بررسی خط خوردگی و تعارض مندرجات چک با هم
از جمله دلایلی که ممکن است با وجود کامل بودن موجودی حساب بانکی، چک با برگشت مواجه شود، تعارض مندرجات یا خط خوردگی است. بنابراین دقت نمایید اگر چک خط خوردگی دارد، از صادرکننده بخواهید نسبت به اصلاح آن اقدام نماید. همچنین اگر مبلغ عددی و حروفی چک با هم تعارض داشته باشد و مثلا یکی به ریال و دیگری به تومان باشد، بانک از ارایه وجه چک خودداری می‌نماید.
دریافت گواهی عدم پرداخت چک ظرف 15 روز
اگر دارنده چک ظرف پانزده روز از تاریخ سررسید (تاریخ مندرج بر روی چک)، چک را برگشت نزند، امکان مراجعه به ظهرنویسان را از دست می‌دهد و صرفا میتواند به صادرکننده و ضامن او برای مطالبه چک مراجعه کند. ظهرنویس یعنی کسی که صادرکننده‌ی اصلی چک را به او داده و او نیز چک را به دارنده‌ی فعلی منتقل نموده است. توجه شود با عنایت به اینکه تمامی امضا کنندگان و ایادی چک در برابر دارنده مسئولیت تضامنی دارند، هرچه تعداد مسئولین چک بیشتر باشد، احتمال وصول شدن طلب دارنده‌ی چک، بیشتر می‌شود.
بررسی اصل بودن چک
یکی از نکات مهمی که نیاز است گیرنده در هنگام دریافت چک بررسی کند آن است که چک اصل باشد. چرا که احتمال دارد صادر کننده کپی رنگی چک را تحویل گیرنده دهد. اصل بودن چک را از روی جنس کاغذ چک می‌توان به راحتی تشخیص داد.
امضای چک در حضور شما
حتما تاکید کنید صادر کننده، چک را در حضور شما امضا نماید و از پذیرش چک‌هایی که از پیش امضاء شده‌اند، خودداری نمایید. چراکه ممکن است چک را شخص دیگری غیر از صادرکننده امضاء نموده باشد و بعدا صادرکننده منکر صدور چک و اصالت امضاء شود و دارنده را با دردسرهای فراوانی مواجه سازد.
چک را به راحتی پس ندهید
گاهی صادرکننده از دارنده‌ی چک میخواهد که چک را برای اصلاح اشتباهات در اختیار وی قرار دهد. خطر استرداد چک این است که صادرکننده آن را پس ندهد و ادعا کند که آن را پرداخت کرده است. طبق قانون نیز وجود اصل چک در دست صادرکننده نشان دهنده پرداخت آن به دارنده است و خلاف این مطلب را طلبکار باید ثابت کند. (ماده 17 قانون صدور چک)
در پایان توصیه می‌شود، اگر در رابطه با نکات دریافت چک نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین دارید، به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکیل دادگستری با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید. دپارتمان حقوق بازار مالی (بانک، بورس و بیمه) گروه حقوقی لاوین متشکل از وکلای متخصص تهران، آماده‌ی ارائه‌ی خدمات تخصصی حقوقی می‌باشد. به خاطر داشته باشید وکلای دادگستری متخصص لاوین، آماده ارائه مشاوره در رابطه با سوالات شما راجع به چک و اسناد تجاری می‌باشند.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا در صورتی که موجودی حساب صادرکننده کمتر از مبلغ چک باشد، دارنده میتواند همان مبلغ موجود را برداشت کند؟
بله، دارنده میتواند با تحویل اصل چک همان مبلغ موجود را برداشت نماید و برای مابقی طلب خود از بانک رسید دریافت کند.
آیا اگر چک خط خوردگی داشته باشد، برگشت زده می‌شود؟
از دلایلی که ممکن است باعث برگشت خوردن چک شود، خط خوردگی است. اما در عمل، در چنین مواردی چک، پشت نویسی می‌شود و مغایرت آن رفع می‌شود؛ ولی بهتر است که چک اساسا بدون خط خوردگی باشد.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”
