مطالبه چک

در این نوشتار به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که شیوه‌های مطالبه چک کدام است؟ در واقع هنگامی که چکی برگشت می‌خورد، وصول آن به چهار روش ممکن است. این چهار روش عبارت‌اند از:

1- اقامه دعوای حقوقی؛ 2- صدور اجرائیه توسط اداره ثبت اسناد و املاک؛ 3- اقامه دعوای کیفری؛  4- صدور اجرائیه توسط دادگاه.

در ادامه به بررسی هر یک از شیوه‌های مطالبه چک می‌پردازیم. لازم به ذکر است که این نوشتار جهت افزایش آگاهی حقوقی تدوین شده است. از این رو پیشنهاد می‌شود در رابطه با این موضوع که چک خود را از چه شیوه‌ای مطالبه نمایید با وکیل دادگستری مشورت کنید. در این راستا می‌توانید از اپلیکیشن حقوقی لاوین استفاده نمایید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

دعوای حقوقی وصول چک

یکی از راه‌های مطالبه چک، طرح دعوای حقوقی و تقدیم دادخواست مطالبه وجه چک به دادگاه است. این دعوا را می‌توان هم علیه صادر کننده و هم علیه هر کسی که پشت چک را امضا نموده است اقامه کرد. در واقع صادر کننده چک و کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند در برابر دارنده چک دارای مسئولیت تضامنی هستند. به عبارت دیگر دارنده چک می‌تواند تمام مبلغ چک را از هر یک از این اشخاص مطالبه نماید.

1- وظایف دارنده چک

دارنده چک برای آن که بتواند علیه صادر کننده چک و هر شخصی که پشت چک را امضا نموده است، طرح دعوا کند، می‌بایست اقدامات زیر را انجام دهد:

الف- ظرف مدت معینی به بانک مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید. این مدت در موارد مختلف متفاوت است:

– اگر محل صدور و پرداخت چک یکسان باشد، دارنده می‌بایست ظرف مهلت 15روز از تاریخ چک به بانک مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید؛

– در صورتی که محل صدور و پرداخت چک در دو شهر مختلف باشد، دارنده باید ظرف مهلت 45 روز از تاریخ چک به بانک مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید؛

– چنانچه محل صدور چک خارج از ایران و محل پرداخت چک داخل ایران است، دارنده باید ظرف مهلت 4 ماه از تاریخ چک به بانک مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید.

ب- ظرف مهلت یک سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت طرح دعوا نماید.

شایان ذکر است، در صورتی که دارنده چک وظایف مذکور را در مهلت‌های قانونی انجام ندهد دیگر نمی‌تواند برای مطالبه وجه چک به تمام کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند مراجعه کند. در اینجا او فقط می‌تواند علیه صادر کننده‌ی چک و ضامن او طرح دعوا نماید.

لازم به ذکر است کسانی که پشت چک را امضا می‌نمایند یا ظهرنویس هستند یا ضامن. توجه به تفاوت ظهرنویسی با ضمانت به هنگام مطالبه وجه چک لازم است. برای مثال اگر دارنده چک وظایف مذکور را انجام ندهد نمی‌تواند علیه ظهرنویسان طرح دعوا کند اما می‌تواند علیه ضامن صادر کننده چک طرح دعوا نماید.

2- مطالبه خسارات

به هنگام طرح دعوای حقوقی جهت مطالبه وجه چک یا بعد از آن، دارنده چک می‌تواند خسارات تأخیر تأدیه بر مبنای نرخ تورم از تاریخ چک تا زمان وصول آن، هزینه دادرسی و حق الوکاله بر اساس تعرفه‌های قانونی را نیز تقاضا نماید.

در این خصوص می‌بایست به این موضوع توجه نمایید که نسبت به خسارات دادرسی صادر کننده و تمامی کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند مسئول هستند. بنابراین خسارات دادرسی را از هر یک از این افراد می‌شود مطالبه نمود. اما نسبت به خسارت تأخیر تأدیه فقط صادر کننده چک مسئول است. در نتیجه فقط از او می‌توان این خسارت را دریافت کرد.

صدور اجرائیه چک توسط اداره ثبت اسناد و املاک

وصول چک از طریق اداره ثبت اسناد و املاک یکی دیگر از راه‌های مطالبه چک است. در این راستا می‌بایست از اداره ثبت اسناد و املاک تقاضای صدور اجرائیه نمود. اداره ثبت اسناد و املاک این اجرائیه را صرفاً علیه صادر کننده چک صادر می‌نماید. بنابراین برای مطالبه وجه چک از کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند نمی‌توان به اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه نمود.

البته در این خصوص این نکته را مد نظر قرار داد که چنانچه چک به نمایندگی صادر شود، صدور اجرائیه توسط اداره ثبت هم در خصوص نماینده و هم در خصوص صاحب حساب ممکن است.

شایان ذکر است، جهت صدور اجرائیه مطالبه وجه چک، دارنده چک می‌تواند به دو اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کند:

الف- اداره ثبت اسناد محل اقامت دارنده چک؛

ب- اداره ثبت اسناد محل وقوع شعبه‌ای از بانک که صادر کننده چک در آن شعبه حساب باز کرده است.

اقامه دعوای کیفری مطالبه وجه چک

یکی دیگر از شیوه‌های وصول چک، طرح دعوای کیفری چک است. ماده 15 قانون صدور چک در این خصوص بیان می‌دارد:

«دارنده چک می‌تواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع رسیدگی مطالبه نماید». بنابراین برای وصول وجه چک می‌توان شکوائیه تنظیم نمود و از طریق دفاتر خدمات قضایی جهت رسیدگی در مرجع کیفری آن را ثبت کرد. البته در این رابطه باید این نکته را مدنظر قرار دهید که صرفاً علیه صادر کنده چک می‌توان شکایت کیفری را اقامه کرد. بنابراین نمی‌توان علیه کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند طرح دعوای کیفری کرد. البته امکان طرح دعوای حقوقی علیه آن‌ها وجود دارد.

در خصوص مطالبه چک از طریق شکایت کیفری می‌بایست این موضوع را مد نظر قرار دهید که صرف شکایت کیفری به شما در وصول مطالبات کمکی نمی‌نماید. بنابراین شما می‌بایست علاوه بر تنظیم شکوائیه، دادخواستی را مطابق با تشریفات آیین دادرسی مدنی تنظیم و به دادگاه کیفری تقدیم کنید. در این دادخواست باید صدور حکم در رابطه با وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه، هزینه دادرسی و حق‌الوکاله وکیل را از دادگاه کیفری تقاضا نمایید.

1- چک‌های غیرقابل شکایت کیفری

مطابق با ماده 13 قانون صدور چک در موارد زیر صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست:

الف- در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده باشد؛

ب- هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی باشد؛

ج- چنانچه در متن چک قید شود که چک بابت تضمین انجام معامله و یا تعهدی است؛

د- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی است؛

ه‍- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛

ز- در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده است؛

ح- در صورتی که ثابت شود تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک است.

2- شاکی در دعوای مطالبه وجه چک

جهت طرح شکایت کیفری مطالبه وجه چک شخصی می‌تواند طرح دعوا نماید که:

الف- دارنده چک باشد؛

ب- گواهی عدم پرداخت به نام او صادر شود؛

ج- برای اولین بار چک را به بانک ارائه نماید.

بنابراین شخصی که چک پس از برگشت خوردن از بانک به وی منتقل شود، حق شکایت کیفری ندارد. مگر آن که چک به واسطه ارث به او منتقل شود.

3- وظایف دارنده چک

دارنده چک برای آن که بتواند علیه صادر کننده‌ی چک طرح دعوا کیفری بنماید می‌بایست:

الف- ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک اقدام به اخذ گواهینامه عدم پرداخت بنماید؛

ب- ظرف مدت 6 ماه از تاریخ گواهینامه عدم پرداخت شکایت خود را ثبت کند.

در این خصوص می‌بایست این نکته را مد نظر قرار دهید که چنانچه شاکی پس از اقامه دعوای کیفری چک را به دیگری انتقال دهد یا حقوق خود را به نحوی از انحا به آن شخص واگذار نماید، تعقیب کیفری متوقف می‌شود. مگر آن که این انتقال به واسطه ارث باشد.

توصیه می‌شود جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین در رابطه با اقامه دعوای کیفری مطالبه وجه چک، از طریق سایت گروه حقوقی لاوین با وکیل کیفری در تماس باشید.

صدور اجرائیه چک از دادگاه

برای مطالبه چک می‌توان صدور اجرائیه چک از دادگاه را درخواست نمود. در واقع مطابق با ماده 23 قانون صدور چک، دارنده چک می‌تواند جهت وصول چک به جای طرح دعوا در دادگاه حقوقی، از این دادگاه درخواست صدور اجرائیه بنماید. در این خصوص مد نظر قرار دادن نکات زیر لازم است:

الف- از هر یک از دادگاه‌های زیر می‌توان درخواست صدور اجرائیه را نمود:

دادگاه محل اقامت صادر کننده چک؛ دادگاه محل وقوع شعبه محال‌علیه؛ دادگاه محل صدور چک.

ب- صدور اجرائیه را فقط نسبت به مبلغ چک و حق الوکاله وکیل مطابق با تعرفه قانونی می‌توان درخواست نمود. در واقع از طریق اجرائیه دادگاه نمی‌‌توان خسارت تأخیر تأدیه را وصول کرد. البته امکان طرح دعوا جداگانه در دادگاه حقوقی جهت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه وجود دارد.

ج- اجرائیه دادگاه صرفاً علیه صادر کننده چک صادر می‌شود نه علیه کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند.

د- جهت صدور اجرائیه، دادگاه می‌بایست سه شرط را احراز بنماید:

1- در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نباشد؛

2- در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛

3- گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت صادر نشده باشد.

در پایان توصیه می‌شود پیش از هر گونه اقدام در راستای مطالبه چک با وکیل چک گروه حقوقی لاوین مشورت نمایید. وکلای متخصص در حوزه چک با ارائه مشاوره حقوقی و همچنین پذیرش وکالت در دادگاه خدمات حقوقی ارزنده‌ای را به شما ارائه خواهد داد.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”