مطالبه نفقه طفل توسط مادر، حقی قانونی است که در قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ به وضوح به آن پرداخته شده است. بر اساس ماده ۶ این قانون، مادر می‌تواند به نمایندگی از فرزند غیربالغ خود دعوای مطالبه نفقه را مطرح کند. این صلاحیت، یک نمایندگی قانونی خاص محسوب می‌شود که با هدف حمایت از حقوق کودکان و محجوران طراحی شده است. برخلاف تصور برخی، این نقش مادر نه در قالب وکالت، نه قیمومت و نه قائم‌مقامی تعریف می‌شود، بلکه حکمی ویژه است که قانون‌گذار برای تسهیل در احقاق حقوق طفل در نظر گرفته است.
به بیان دیگر، در فرآیند مطالبه نفقه طفل توسط مادر، وی به عنوان یک نماینده قانونی عمل می‌کند و نیازی به کسب اجازه یا تأیید اضافی از نهادهای دیگر ندارد. این موضوع در نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۷۰۸ مورخ ۱۳۹۹/۰۶/۱۵ اداره حقوقی قوه قضاییه نیز تأیید شده است. بنابراین، مادران می‌توانند با اطمینان از این حق قانونی، برای تأمین نیازهای مالی فرزندان خود اقدام کنند.
فهرست مطالب
اصیل در دعوای مطالبه نفقه طفل توسط مادر کیست؟
یکی از نکات کلیدی در دعوای مطالبه نفقه طفل توسط مادر این است که اصیل واقعی در این دعوا، خود فرزند است. به این معنا که مادر به عنوان نماینده قانونی فرزند عمل می‌کند و هرگونه حکم قضایی که صادر شود، مستقیماً به نفع یا ضرر طفل خواهد بود. این موضوع اهمیت نقش مادر را به عنوان یک واسطه حقوقی نشان می‌دهد که وظیفه دارد از حقوق فرزندش دفاع کند.
اما آیا مادر می‌تواند از جانب فرزند توافق یا صلحی در مورد نفقه انجام دهد؟
پاسخ به این سوال به شرایط بستگی دارد. قانون تأکید دارد که پرداخت نفقه به اشخاص واجب‌النفقه یک قاعده آمره است و توافق زوجین نمی‌تواند این تکلیف را از دوش پدر بردارد. با این حال، اگر مادر با تأمین نیازهای معیشتی فرزند، شرایطی فراهم کند که طفل از نظر مالی بی‌نیاز شود، ممکن است تکلیف پدر در پرداخت نفقه رفع شود. البته، این موضوع باید با رعایت مصلحت طفل و تحت نظارت مرجع قضایی بررسی شود.
تأثیر توافقات زوجین بر پرداخت نفقه
یکی از سوالات متداول در بحث مطالبه نفقه طفل توسط مادر این است که آیا توافق بین پدر و مادر می‌تواند تکلیف پرداخت نفقه را تغییر دهد؟
قانون به صراحت اعلام می‌کند که لزوم پرداخت نفقه به فرزند یک قاعده آمره است و هیچ توافقی نمی‌تواند این وظیفه قانونی را ساقط کند. به عنوان مثال، اگر پدر و مادر توافق کنند که نفقه پرداخت نشود، این توافق از نظر قانونی بی‌اثر خواهد بود و پدر همچنان موظف به تأمین هزینه‌های فرزند است.
با این حال، در شرایط خاصی ممکن است توافقات عملی تأثیرگذار باشند. اگر مادر با هزینه شخصی خود نیازهای فرزند را برآورده کند و طفل به اصطلاح “تمکن مالی” پیدا کند، این امکان وجود دارد که تکلیف پدر در پرداخت نفقه به طور موقت یا دائم رفع شود. اما این شرایط نیازمند بررسی دقیق قضایی است تا مصلحت طفل به خطر نیفتد. ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ نیز بر لزوم رعایت غبطه و مصلحت طفل در چنین مواردی تأکید دارد.
وکیل خانواده حامی شما در مسیر عدالت
دعاوی مطالبه نفقه طفل توسط مادر، به دلیل حساسیت‌های حقوقی و عاطفی، نیازمند همراهی یک وکیل متخصص در امور خانواده است. وکیل خانواده با تسلط بر قوانین حمایت از خانواده و تجربه در دعاوی نفقه، می‌تواند به مادران کمک کند تا حقوق فرزندانشان را به بهترین شکل پیگیری کنند.
این وکیل نه تنها در تنظیم دادخواست دعوای مطالبه نفقه طفل توسط مادر و جمع‌آوری مدارک یاری‌رسان است، بلکه در مذاکرات با طرف مقابل و دفاع در دادگاه نیز نقش کلیدی ایفا می‌کند. با مشورت وکیل خانواده، مادران می‌توانند از بروز اشتباهات حقوقی جلوگیری کنند و با اطمینان بیشتری در مسیر احقاق حقوق فرزندشان قدم بردارند. در واقع، وکیل خانواده همچون یک حامی حرفه‌ای، در کنار شما ایستاده و شما را در رسیدن به عدالت یاری می‌کند.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا طرح دعوای مطالبه نفقه طفل توسط مادر ممکن است؟
بله، مادر بر اساس ماده ۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ این حق را دارد که به نمایندگی از فرزند غیربالغ خود دعوای مطالبه نفقه را طرح کند. این صلاحیت قانونی به او اجازه می‌دهد بدون نیاز به دخالت شخص دیگری، حقوق فرزندش را پیگیری کند.
آیا توافق مادر با پدر می‌تواند تکلیف پرداخت نفقه را از بین ببرد؟
خیر، پرداخت نفقه یک قاعده آمره قانونی است و توافق زوجین نمی‌تواند آن را بی‌اثر کند. با این حال، اگر مادر با تأمین نیازهای مالی فرزند، او را از نظر معیشتی بی‌نیاز کند، ممکن است تکلیف پدر در پرداخت نفقه رفع شود.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سمانه جعفرپور”
