مزایده اموال منقول فرآیندی قانونی است که طی آن، اموالی که قابلیت جابه‌جایی دارند (مانند خودرو، لوازم منزل و غیره) به‌صورت علنی و در حضور نماینده اجرای احکام یا مأمور اجرا، به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می‌شوند. این نوع مزایده اغلب در مواردی کاربرد دارد که فرد محکوم‌علیه از پرداخت بدهی خود امتناع کند یا توانایی پرداخت را نداشته باشد و دادگاه حکم به فروش اموال وی برای وصول مطالبات صادر کرده باشد.
فهرست مطالب
تشریفات مزایده اموال منقول
بر اساس قانون اجرای احکام مدنی، فروش اموال منقول توقیف شده از طریق مزایده انجام می‌شود. پس از ارزیابی و صورت‌برداری اموال، اگر زمان و مکان فروش میان محکوم‌له (طلبکار) و محکوم‌علیه (بدهکار) توافق شده باشد، همان روش توافقی اعمال می‌شود. در غیر این صورت، دادورز (مأمور اجرا) مطابق مواد قانونی اقدام می‌کند.
محل برگزاری مزایده
طبق قانون، چنانچه از سوی دولت یا شهرداری، محلی برای مزایده اموال منقول در نظر گرفته شده باشد، فروش در آن محل برگزار می‌شود. اگر محل‌های متعددی تعیین شده باشد، محلی انتخاب خواهد شد که منافع محکوم‌علیه را بیشتر حفظ کند. تشخیص این موضوع نیز بر عهده مدیر اجراست. در صورتی که محل تعیین شده‌ای وجود نداشته باشد، مدیر اجرا محل فروش را مشخص می‌کند.
در مواقعی که حمل اموال منقول به محل دیگری هزینه بالایی داشته باشد، اشیای توقیف شده در همان محلی که نگهداری می‌شده‌اند، به فروش می‌رسند.
آگهی برگزاری مزایده
اطلاع‌رسانی درباره فروش اموال منقول از طریق آگهی صورت می‌گیرد که باید شامل اطلاعات زیر باشد:
1– نوع و مشخصات اموال توقیف‌شده؛
2– روز، ساعت و محل فروش؛
3– قیمتی که مزایده از آن شروع می‌شود.
این آگهی باید در محل اجرای احکام و محل فروش نصب شود. همچنین، مدیر اجرا با توجه به نوع و تعداد اموال، موعد فروش را تعیین و آن را در یکی از روزنامه‌های محلی منتشر می‌کند. فاصله بین انتشار آگهی و روز فروش نباید بیش از یک ماه و کمتر از ده روز باشد.
در مناطقی که روزنامه محلی وجود ندارد یا ارزش اموال توقیف‌شده بیش از دویست هزار ریال نیست، می‌توان از الصاق آگهی در معابر عمومی به تعداد کافی استفاده کرد. تاریخ الصاق آگهی نیز باید در صورت‌مجلس قید شود.
اگر به هر دلیل نیاز به تغییر روز فروش باشد، مجدداً آگهی فروش منتشر خواهد شد.
برنده مزایده کیست؟
مزایده اموال منقول از قیمتی که طبق قانون تعیین شده آغاز و به شخصی واگذار می‌شود که بالاترین قیمت را پیشنهاد کند. دادورز می‌تواند پرداخت بهای اموال را به‌صورت مدت‌دار نیز تنظیم کند. در این حالت، برنده مزایده موظف است در همان لحظه، ده درصد از مبلغ پیشنهادی خود را به‌عنوان سپرده تحویل دهد و حداکثر تا یک ماه باقی مبلغ را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت مابقی مبلغ در مهلت مقرر، سپرده او ضبط شده و مزایده دوباره برگزار می‌شود.
حق صاحب مال در مزایده
صاحب مال (محکوم‌علیه) می‌تواند درخواست کند برخی از اموالش در فروش مقدم یا مؤخر شوند یا با بالاترین قیمت پیشنهادی، خود از فروش مال جلوگیری کند. چنانچه مالی که مزایده از آن شروع می‌شود خریدار نداشته باشد، طلبکار حق دارد مال دیگری معرفی کند یا معادل طلب خود، مال را به قیمت ارزیابی‌شده تملک کند. همچنین می‌تواند درخواست تجدید مزایده بدهد تا مال به هر قیمتی که خریدار داشته باشد، فروخته شود. اگر در دور دوم مزایده باز هم خریداری نباشد و طلبکار هم مال را به قیمت ارزیابی‌شده قبول نکند، مال به مالک آن برگردانده می‌شود.
جهات ابطال مزایده
طبق ماده ۱۳ قانون اجرای احکام مدنی، در موارد زیر مزایده اموال منقول از درجه اعتبار ساقط و باید تجدید شود:
1– زمانی که فروش در روز یا ساعت یا محلی غیر از موارد اعلام‌شده در آگهی انجام گیرد؛
2– اگر کسی به‌طور غیرقانونی از شرکت در مزایده منع شده یا بالاترین قیمت پیشنهادی او رد شود؛
3– در صورتی که مزایده بدون حضور نماینده دادسرا باشد؛
4– چنانچه خریدار بر اساس ماده ۱۲۷ قانون اجرای احکام مدنی ممنوع از خرید باشد (مثلاً دادورزها، ارزیابان و بستگان سببی و نسبی آن‌ها تا درجه سوم)؛
در صورت تخلف از مقررات مزایده، ذی‌نفع می‌تواند ظرف یک هفته از تاریخ فروش، شکایت خود را به دادگاه تقدیم کند. تا زمان رسیدگی به شکایت یا پایان مهلت مذکور، مال به خریدار تحویل داده نخواهد شد.
چرا مشورت با یک وکیل خبره اهمیت دارد؟
انتخاب وکیل در فرایند مزایده اموال منقول نه‌تنها باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود، بلکه از بروز مشکلات حقوقی احتمالی نیز پیشگیری می‌کند. یک وکیل با تجربه در حوزه اجرای احکام مدنی و مزایده، می‌تواند موارد قانونی نظیر تعیین به‌موقع اعتراض‌ها، بررسی صحت تشریفات مزایده و ارائه راهکارهای مناسب برای دفاع از حقوق موکل را بر عهده بگیرد. همچنین در صورتی که تصمیم دادگاه یا عملکرد مأموران اجرا خلاف قانون باشد، وکیل می‌تواند با ارائه دادخواست یا شکایت به مراجع ذی‌صلاح، روند فروش را متوقف کرده و شرایط منصفانه‌تری برای موکل خود فراهم کند.
جمع‌بندی
مزایده اموال منقول یکی از مهم‌ترین ابزارهای قانونی برای اجرای حکم دادگاه و وصول مطالبات طلبکار به‌شمار می‌رود. در این فرایند، تمامی جزئیات مربوط به ارزیابی، آگهی فروش، انتخاب محل فروش و رعایت تشریفات قانونی در اولویت قرار دارند تا از تضییع حقوق هیچ‌کدام از طرفین جلوگیری شود. علاوه بر این، شناخت جزئیات قانونی و رعایت مقررات، در موفقیت و سرعت انجام کارها تأثیر بسزایی دارد. از این رو، توصیه می‌شود در صورت مواجهه با موضوع مزایده اموال منقول، حتماً از مشاوره حقوقی وکیل متخصص در این حوزه استفاده کنید تا از تمامی ظرفیت‌های قانونی بهره‌مند شوید.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا امکان جلوگیری از فروش مال در حین مزایده اموال منقول وجود دارد؟
بله، در برخی موارد محکوم‌علیه می‌تواند با پرداخت نقدی بالاترین قیمت پیشنهادی، از فروش مال جلوگیری کند. همچنین اگر تشریفات مزایده به‌درستی رعایت نشده باشد، می‌توان پیش از تحویل مال به خریدار، با ارائه شکایت در مهلت قانونی، مزایده را ابطال یا متوقف کرد.
اگر در روز مزایده اموال منقول هیچ خریداری حاضر نشود، تکلیف چیست؟
در صورتی که هیچ خریداری در روز مزایده اموال منقول حضور نیابد یا قیمت پیشنهادی پایین‌تر از قیمت ارزیابی‌شده باشد، محکوم‌له می‌تواند درخواست تجدید مزایده بدهد یا مال را به قیمت ارزیابی‌شده تملک کند. اگر در مزایده دوم هم خریداری پیدا نشود و محکوم‌له نیز مال را نپذیرد، آن مال به محکوم‌علیه بازگردانده می‌شود.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین- سمانه جعفرپور”
