در جرایم ارتکابی توسط کودکان و نوجوانان، قانونگذار در یک تقسیمبندی کلی میان جرایم تعزیری از یک سو، و حدود و قصاص از سوی دیگر تمایز قائل شده است. قبل از ورد به بحث، باید به این نکته مهم اشاره کرد که قانونگذار در جایی که در مورد جرایم تعزیری مقرراتی را آورده است از اصطلاح «اطفال و نوجوانان» و جایی که درباره جرایم حدود و قصاص صحبت میکند، واژه «نابالغ» را به کار گرفته است. این سیاست به دلیل آن است که قانونگذار بر این باور است که در جرایم حدود و قصاص نمیتواند تغییراتی ایجاد نماید. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین، مجازات های اطفال و نوجوانان در جرایم تعزیری و همچنین در حدود و قصاص را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد. تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مجازات های اطفال و نوجوانان در جرایم تعزیری
1- اطفال و نوجوانان 9 تا 15 سال تمام شمسی
طبق ماده 88 قانون مجازات اسلامی، در صورت ارتکاب جرایم تعزیری توسط اطفال و نوجوانان حسب مورد، دادگاه یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ میکند:
الف- تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با اخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل یا نوجوان؛
ب- تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل یا نوجوان بداند؛
ج- نصیحت به وسیله قاضی دادگاه؛
د- اخطار و تذکر و یا اخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم. باید توجه داشت که این ضمانت اجرا فقط درباره اطفال و نوجوانان دوازده تا پانزده سال قابل اجراء است؛
ه- نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال. قابل ذکر است که این ضمانت اجرا در مورد اطفال و نوجوانان دوازده تا پانزده سال که جرائم موجب تعزیر درجه یک تا پنج را مرتکب شدهاند، الزامی است؛
با توجه به ماده بالا میتوان گفت که در جرایم تعزیری، اطفال زیر 9 سال شمسی مسئولیت کیفری ندارند و قابل مجازات نیستند.
2- نوجوانان 15 تا 18 سال تمام شمسی
در جرایم تعزیری که سن نوجوانان، 15 تا 18 سال باشد، بر اساس ماده 89 قانون مجازات اسلامی مجازات های زیر اجرا میشود:
الف – نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از دو تا پنج سال در مورد جرائمی که مجازات قانونی آنها تعزیر درجه یک تا سه است؛
ب- نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از یک تا سه سال در مورد جرائمی که مجازات قانونی آنها تعزیر درجه چهار است؛
ج- نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال یا پرداخت جزای نقدی از 15 تا 65 میلیون ریال یا انجام یکصد و هشتاد تا هفتصد و بیست ساعت خدمات عمومی رایگان در مورد جرایمی که مجازات قانونی آنها تعزیر درجه پنج است.
باید توجه داشت که دادگاه اطفال و نوجوانان میتواند با توجه به وضع متهم و جرم ارتکابی، به جای صدور حکم به مجازات نگهداری یا جزای نقدی موضوع موارد مذکور، به اقامت در منزل در ساعاتی که دادگاه معین میکند یا به نگهداری در کانون اصلاح و تربیت در دو روز آخر هفته حسب مورد برای سه ماه تا پنج سال حکم دهد.
د- پرداخت جزای نقدی از 3 تا 25 میلیون ریال یا انجام شصت تا یکصد و هشتاد ساعت خدمات عمومی رایگان در مورد جرایمی که مجازات قانونی آنها تعزیر درجه شش است. قابل ذکر است که ساعات ارائه خدمات عمومی، بیش از چهار ساعت در روز نیست.
ه- پرداخت جزای نقدی تا 3 میلیون ریال در مورد جرایمی که مجازات قانونی آنها تعزیر درجه هفت و هشت است.
3- تخفیف در مجازات های اطفال و نوجوانان
امکان تخفیف مجازات در جرایم تعزیری ارتکابی توسط اطفال و نوجوانان وجود دارد. در واقع بر اساس ماده 93 قانون مجازات اسلامی، دادگاه میتواند درصورت احراز جهات تخفیف، مجازات ها را تا نصف حداقل تقلیل دهد و اقدامات تامینی و تربیتی اطفال و نوجوانان را به اقدام دیگری تبدیل نماید.
مجازات های افراد نابالغ در جرایم حدود و قصاص
1- نابالغ سن 12 تا 15 سال
هرگاه فرد نابالغ سن 12 تا 15 سال قمری مرتکب یکی از جرائم موجب حد (حدود شرعی) یا قصاص گردد به یکی از مجازاتهای زیر محکوم میشود:
الف- اخطار و تذکر و یا أخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم؛
ب- نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال در مورد جرایم تعزیری درجه یک تا پنج.
در خصوص نابالغ سن 12 تا 15 سال میبایست این موضوع را مد نظر قرار داد دختر در سن 12 تا 15 سال بالغ محسوب میشود، بنابراین، موارد مذکور صرفاً مشمول پسران نابالغ است و دختران در این سن مشمول قوانین کیفری بزرگسالان میباشند.
2- نابالغ زیر سن 12 سال
در صورتی که فرد نابالغ زیر سن سال قمری مرتکب یکی از جرائم موجب حد یا قصاص شود به یکی از مجازاتهای زیر محکوم میشود:
الف- تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل یا نوجوان؛
ب- تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل یا نوجوان بداند؛
ج- نصیحت به وسیله قاضی دادگاه.
قابل ذکر است که بر اساس ماده 91 قانون مجازات اسلامی، در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از هجده سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیشبینی شده در رابطه با جرایم تعزیری ارتکابی اطفال و نوجوانان محکوم خواهند شد.
در نظر داشته باشید، امکان ارتباط آسان و فوری با وکیل کیفری از طریق سایت گروه حقوقی لاوین فراهم شده است. به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید و خدمات حقوقی را با کیفیتی متفاوت دریافت نمایید.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا جرائم تعزیری ارتکابی توسط نوجوانان، قابل تعویق و تعلیق است؟
طبق ماده 94 قانون مجازات اسلامی دادگاه میتواند در مورد تمام جرائم تعزیری ارتکابی توسط اطفال و نوجوانان صدور حکم را به تعویق اندازد یا اجرای مجازات را معلق کند.
حداقل سن مسئولیت کیفری در جرایم حدود و قصاص چیست؟
در این باره قانون ساکت است. از یک سو برخی با توجه به نظر فقهها سن 7 سال را اعلام میکنند و از سوی دیگر برخی، با توجه به ماده 88 قانون مجازات اسلامی سن 9 سال را مبنا میدانند.
آیا مجازات های تعزیری اطفال و نوجوانان قابل تجدیدنظر است؟
طبق ماده 90 قانون مجازات اسلامی پاسخ مثبت است. بر اساس این ماده، دادگاه میتواند با توجه به گزارشهای رسیده از وضع طفل یا نوجوان و رفتار او در کانون اصلاح و تربیت یک بار در رای خود تجدیدنظر کند و مدت نگهداری را تا یک سوم تقلیل دهد یا نگهداری را به تسلیم طفل یا نوجوان به ولی یا سرپرست قانونی او تبدیل نماید. تصمیم دادگاه مبنی بر تجدیدنظر درصورتی اتخاذ میشود که طفل یا نوجوان حداقل یک پنجم از مدت نگهداری در کانون اصلاح و تربیت را گذرانده باشد. رای دادگاه در این مورد قطعی است. این امر مانع استفاده از آزادی مشروط و سایر تخفیفات قانونی با تحقق شرایط آنها نیست.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین“