قیم

قانون‌گذار جهت اداره امور مالی بعضی از اشخاص که توانایی انجام آن را ندارند نوعی نمایندگی قضایی به نام قیمومت پیش‌بینی نموده است. قیمومت در واقع نوعی نمایندگی قضایی است که در آن برای اداره امور مالی محجورین قیم نصب می‌شود. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین در رابطه با موارد تعیین قیم، اشخاص ممنوع از قیمومت، معاملات ممنوع قیم، معاملاتی که نیازمند تصویب دادستان است و موارد عزل او اطلاعات جامع و مفیدی را در اختیار شما قرار خواهیم داد. توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه نمایید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

قیم کیست؟

در اصطلاح این واژه به معنای سرپرست است. در علم حقوق قیم، نماینده قضایی اشخاصی است که توانایی اداره امور مالی خود را ندارند. منظور از نمایندگی قضایی بودن قیم این است که نمایندگی او به موجب رأی دادگاه صالح تعیین و اعلام می‌شود. لازم به ذکر است، شخصی که تحت قیمومت قرار می‌گیرد مولی علیه نام دارد.

برای چه کسانی قیم تعیین می‌شود؟

مطابق با ماده 1218 قانون مدنی برای اشخاص زیر قیم تعیین می‌شود:

1-برای اشخاص صغیر که ولی خاص ندارند

منظور از اشخاص صغیر کودکانی هستند که به سن بلوغ نرسیده‌اند. مطابق با قانون ایران پسران زیر 15 سال تمام قمری و دختران زیر 9 سال تمام قمری صغیر محسوب می‌شود. پرسشی که در اینجا به ذهن هر مخاطبی خطور می‌نماید این است که اشخاصی که ولی خاص ندارند چه کسانی هستند؟

در واقع منظور از این اشخاص کودکانی هستند که به سن بلوغ نرسیده‌اند و پدر و جد پدری و وصی منصوب از جانب پدر یا جد پدری ندارند. لازم به ذکر است پدر و جد پدری می‌توانند برای کودکان صغیر خود وصی تعیین نماید تا پس از مرگ خود، امور مالی صغیر را اداره نماید. بنابراین اگر پدر یا جد پدری برای فرزند صغیر خود وصی انتخاب نماید، دیگر برای او قیم تعیین نخواهد شد.

2-برای اشخاص مجنون

برای اشخاص مجنون در دو حالت قیم تعیین می‌شود

الف) برای مجنونی که جنون او متصل به زمان کودکی او نباشد. برای مثال شخصی در کودکی عاقل است پس از رسیدن به سن بلوغ نیز عاقل می‌باشد اما پس از مدتی دچار جنون می‌شود. در این حالت برای شخص مجنون قیم تعیین خواهد شد.

ب) برای مجنونی که جنون او متصل به زمان کودکی است اما دارای ولی خاص نیست. شایان ذکر است، منظور از ولی خاص، پدر و جد پدری می‌باشد. تصور نمایید شخصی در دوران کودکی مجنون می‌باشد اما دارای پدر و جد پدری یا وصی منصوب از جانب پدر و جد پدری نیست در این حالت دادگاه برای مجنون قیم تعیین می‌کند.

3- برای اشخاص سفیه یا غیر رشید

سفیه یا غیر رشید کسی است که توانایی اداره امور مالی خود را ندارد. برای اشخاص سفیه یا غیر رشید نیز در دو حالت قیم تعیین می‌شود:

الف) برای شخص غیر رشیدی که سفیه بودن او متصل به زمان کودکی او نباشد. تصور نمایید شخصی در دوران کودکی و پیش از بلوغ دارای توانایی اداره امور مالی خود است و پس از بلوغ نیز از این توانایی برخوردار است اما پس از مدتی در اداره امور مالی خود ناتوان می‌شود و توانایی اداره امور مالی خود را از دست می‌دهد. در این زمان دادگاه برای او قیم تعیین می‌کند.

ب) برای شخص غیر رشیدی که سفیه بودن او متصل به زمان کودکی است اما دارای ولی خاص نیست. برای مثال تصور نمایید که شخصی پیش از بالغ شدن نیز ارزش پول را تشخیص نمی‌دهد پس از رسیدن به بلوغ نیز توانایی اداره امور مالی خود را ندارد. این شخص همچنین دارای ولی خاص یعنی پدر و جد پدری نیست و از جانب پدر و جد پدری برای اداره امور مالی او وصی منصوب نشده است. در این موارد دادگاه برای این شخص قیم تعیین خواهد کرد.

اشخاص ممنوع از قیمومت

مطابق با ماده 1231 قانون مدنی بعضی از اشخاص نمی‌توانند به عنوان قیم تعیین شوند. این اشخاص عبارت‌اند از:

1- اشخاص محجور: منظور از محجور شخصی است که صغیر یا مجنون یا سفیه باشد. لازم به ذکر است، شخص سفیه یا غیر رشید کسی است که توانایی عقلی برای تشخیص نفع و ضرر اقتصادی را ندارد.

2- کسانی که به علت ارتکاب یکی از جرایم زیر به موجب حکم قطعی محکوم شوند:

سرقت؛ خیانت در امانت؛ کلاهبرداری؛ اختلاس؛ جرایم منافی عفت، جرایم نسبت به اطفال؛ ورشکستگی به تقصیر.

3- کسانی که حکم ورشکستگی آن‌ها صادر شده است اما هنوز عملیات تصفیه به پایان نرسیده است؛

4- کسانی که معروف به فساد اخلاق باشند؛

5- کسی که خود یا اقربای طبقه اول یعنی پدر، مادر، اولاد یا اولاد اولاد او دعوایی علیه محجور داشته باشند.

معاملات قیم

قیم پس از این که اداره‌ی امور مالی مولی علیه را بر عهده گرفت نمی‌تواند به هر شکل که اراده نمود اموال او را اداره نماید. از این رو قانون‌گذار انجام برخی معاملات را برای قیم ممنوع و انجام برخی دیگر را منوط به تصویب دادستان نموده است.

1- معاملات ممنوع

شخصی که اداره اموال مولی علیه را بر عهده دارد نمی‌تواند از طرف مولی علیه با خود معامله کند. در واقع او نمی‌تواند اموال مولی علیه را به خود انتقال دهد و یا مال خود را به مولی علیه منتقل نماید.

2-معملات نیازمند به تصویب دادستان

انجام برخی معاملات از سوی شخصی که اداره امور مالی مولی علیه بر عهده‌ی او می‌باشد نیازمند تصویب دادستان است.

الف) فروش و رهن اموال غیر منقول: مال غیر منقول مالی است که از مکانی به مکان دیگر قابل جا به جایی نیست مانند زمین، آپارتمان و غیره یا جا به جایی آن به خود مال یا محل استقرار آن مال آسیب وارد نماید مانند مصالح به کار رفته در ساختمان. شخصی که اداره اموال مولی علیه بر عهده‌ی او می‌باشد نمی‌تواند بدون اجازه‌ی دادستان اموال غیرمنقول مولی علیه را بفروشد یا رهن دهد یا صلح کند یا معاوضه نماید. به عبارت دیگر هر معامله‌ای که موجب نقل و انتقال مالکیت اموال غیر منقول مولی علیه شود نیازمند تصویب دادستان می‌باشد. لازم به ذکر است اجاره اموال غیرمنقول نیازمند تصویب دادستان نیست.

ب) انجام معامله‌ای که در نتیجه آن قیم مدیون مولی علیه شود: برای مثال شخص در نتیجه معامله‌ای به مولی علیه بدهکار می‌شود و قیم ضامن شخص بدهکار می‌شود این ضمانت نیازمند تصویب دادستان است.

ج) قرض بدون ضرورت و احتیاج برای مولی علیه: در صورتی که قرض گرفتن ضروری باشد، برای مثال شخصی که اداره امور مالی مولی علیه را بر عهده دارد، جهت انجام عمل جراحی مجبور مولی علیه مجبور به گرفتن قرض شود، قرض گرفتن نیازمند تصویب دادستان نیست. اما چنانچه قرض گرفتن بدون ضرورت و احتیاج باشد، برای مثال قرض گرفتن جهت خرید ملک جهت سرمایه گذاری برای مولی علیه باشد لازم است که دادستان این موضوع را تصویب نماید.

د) پایان دادن به دعاوی مولی علیه از طریق صلح و سازش: شخصی که اداره امور مولی علیه را بر عهده دارد نمی‌تواند بدون تصویب دادستان به دعاوی مولی علیه با صلح و سازش پایان دهد.

عزل قیم

در موارد زیر قیم به حکم دادگاه عزل می‌شود:

1- مجنون شدن؛

2- سفیه شدن؛

3- اگر قیم برای مدت معینی منصوب شود (مثلاً برای مدت یک سال) پس از پایان این مدت به صورت خودکار عزل می‌شود؛

4- در صورتی که فاقد وصف امانت باشد. به عبارت دیگر امین نباشد؛

5- چنانچه مرتکب یکی از جرایم زیر شود و به موجب حکم قطعی دادگاه محکوم گردد:

سرقت؛ خیانت در امانت؛ کلاهبرداری؛ اختلاس؛ جرایم منافی عفت، جرایم نسبت به اطفال؛ ورشکستگی به تقصیر؛ ورشکستگی به تقلب.

6- اگر به هر علتی به حبس محکوم شود و به این دلیل نتواند امور مالی مولی‌علیه را نماید؛

7- در صورتی که حکم ورشکستگی او صادر شود؛

8- در صورتی که عدم لیاقت او در اداره اموال مولی علیه اثبات شود؛

9- اگر عدم توانایی وی در اداره اموال مولی علیه اثبات شود؛

10- چنانچه عامداً و با سوءنیت مالی را که متعلق به مولی‌علیه است جزء صورت دارایی او قید نماید و یا باعث شود که آن مال ‌در صورت دارایی مولی علیه ذکر نشود؛

11- مطابق با ماده 1243 قانون مدنی، در صورت وجود موجبات موجه دادستان می‌تواند از دادگاه خانواده تقاضا نماید که از قیم تضمیناتی راجع به اداره اموال مولی‌علیه بخواهد. در صورتی که او حاضر به دادن تضمین نشود، عزل خواهد شد؛

12- مطابق با ماده 1244 قانون مدنی قیم باید حداقل سالی یک‌ بار حساب تصدی خود را به دادستان ارائه دهد. در صورتی که ظرف یک ماه از تاریخ مطالبه دادستان، وی حساب تصدی خود را به دادستان ارائه ندهد، با تقاضای دادستان عزل می‌شود.

در پایان توصیه می‌شود اگر در رابطه با موضوع مورد بحث نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین با وکیل خانواده دارید به سایت گروه حقوقی لاوین مراجعه نماید. در سایت گروه حقوقی لاوین خدمات حقوقی به صورت آنلاین و تخصصی ارائه می‌شوند.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”