قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری از مفاهیم پرکاربرد و شایع در حوزه حقوق مالکیت فکری است که هم در بعد داخلی و هم بین المللی دارای اهمیت است و به همین علت مقررات خاصی برای آن در نظر گرفته شده است. طرح‌های صنعتی، علایم تجاری و ابتکاراتی که محصول خلاقیت و فکر صاحبان آنها است، دارای ارزش مالی و اقتصادی است و استفاده از آن مشروط به انعقاد قرارداد لیسانس یا مجوز بهره‌برداری از تکنولوژی با رعایت کلیه قواعد و مقررات حقوقی میسر می‌شود.
در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین با این مفهوم و مقررات مربوط به آن آشنا خواهیم شد؛ چنانچه در خصوص این موضوع به دریافت مشاوره حقوقی از وکیل یا پذیرش وکالت در دادگاه نیاز دارید، بر روی آیکون مناسب در زیر کلیک نمایید.
فهرست مطالب
قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری چیست؟
قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری، نوعی قرارداد انتقال فن‌آوری است و در واقع قراردادی است که در آن، یک طرف حق بهره برداری و استفاده و انتفاع از تمام یا قسمتی از دارایی فکری خود را برای مدت معین و با شرایط معین در قرارداد و در محدوده جغرافیایی معین، به شخص دیگر واگذار می‌کند. در این نوع قرارداد مالکیت دارایی فکری به طرف قرارداد منتقل نمی‌شود بلکه صرفاً حق استفاده و استیفا از دارایی اعطا می‌گردد.
در قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علایم تجاری، از عنوان قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری یاد شده است: «هرگونه قرارداد اجازه بهره‌برداری از اختراع و طرح‌های صنعتی ثبت شده، یا علامت ثبت شده یا اظهارنامه مربوط به آنها به اداره مالکیت صنعتی تسلیم می‌شود. اداره مالکیت صنعتی، مفاد قرارداد را به صورت محرمانه حفظ ولی اجازه بهره‌برداری را ثبت و آگهی می‌کند. تأثیر این گونه قراردادها نسبت به اشخاص ثالث منوط به مراعات مراتب فوق است.»
طرفین قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری
طرفین قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری قراردادی دو طرفه است:
طرفی که حق استفاده و بهره برداری از دارایی فکری خود را به طرف دیگر اعطا می‌کند امتیاز دهنده یا (Licensor) می‌باشد. طرفی که حق و امتیاز استفاده از این دارایی به او اعطا می‌شود امتیاز گیرند یا (Licensee) نامیده می‌شود.
نمونه قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری
قراردادهای لیسانس یا مجوز بهره برداری دارای انواع مختلفی است. با توجه به موضوع دارایی فکری که مجوز بهره برداری آن داده می‌شود، می‌توان قراردادهای مجوز بهره برداری نظیر قراردادهای ذیل را متصور بود:
1- قرارداد مجوز بهره برداری از اختراع؛
2- قرارداد مجوز بهره برداری از علائم تجاری؛
3- قرارداد مجوز بهر برداری از طرح صنعتی؛
4- قرارداد مجوز بهره برداری از دانش فنی و غیره…
لازم است بدانیم که مجوز بهره برداری از برند را فرانچایز می‌نامند.
انواع قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری
قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری می‌تواند به دو شکل منعقد شود:
الف- قرارداد غیر انحصاری
در قرارداد غیر انحصاری، امتیاز گیرنده بهره برداری از دارایی فکری، می‌تواند مجوز اعطایی را به اشخاص دیگری بدهد. یعنی حق استفاده و بهره برداری از دارایی فکری محدود به اعطاگیرنده نباشد (فقدان قید مباشرت امتیاز گیرنده)
ب- قرارداد انحصاری
در قرارداد انحصاری صرفاً امتیاز گیرنده حق بهره برداری از دارایی فکری را دارد و انتقال به دیگری منع شده است یا به عبارت دیگر، استفاده انحصاری امتیازگیرنده قید مباشرت است.
لازم به ذکر است که حتی در قرارداد مجوز بهره برداری انحصاری نیز باید در خصوص این موضوع که آیا خود امتیازدهنده یا همان اعطاکننده لیسانس حق عرضه مستقیم کالا و خدمات موضوع قرارداد را دارد یا خیر تعیین تکلیف شود. همچنین به منظور شفافیت قرارداد و از دست ندادن بازار محصول، بهتر است در قرارداد قید شود که امتیازگیرنده صرفاً حق استفاده از دارایی فکری را داشته یا علاوه بر حق ، تکلیف نیز دارد.
نکات مهم در قرارداد مجوز بهره برداری
موارد مهمی که می‌بایست در قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری قید شود عبارت است از:
1- طرفین قرارداد؛
2- موضوع قرارداد؛
3- مدت قرارداد؛
4- محدوده جغرافیایی مجوز؛
5- مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن؛
6- تعهدات امتیازدهنده؛
7- تعهدات امتیاز گیرنده؛
8- شرایط فسخ قرارداد؛
9- نحوه حل اختلافات و تعیین داور؛
10- جبران خسارت؛
11- اقامتگاه طرفین؛
12- محرمانگی قرارداد.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا در قرارداد مجوز بهره برداری خود مالک دارایی فکری (امتیازدهنده) نیز می‌تواند از دارایی فکری استفاده کند؟
در صورتی که مالک دارایی فکری (امتیازدهنده) نیز بخواهد از دارایی فکری استفاده کند باید این موضوع در قرارداد قید شود.
آیا امتیازگیرنده می تواند مجوز بهره برداری از دارایی فکری را به شخص دیگر بدهد؟
اگر قرارداد لیسانس یا مجوز بهره برداری یه صورت غیر انحصاری منعقد شود، امتیاز گیرنده بهره برداری از دارایی فکری می تواند مجوز اعطایی را به اشخاص دیگری بدهد.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین- فروغ رضایی وکیل پایه یک دادگستری”
