قرارداد اجاره به شرط تملیک + نمونه قرارداد

قرارداد اجاره به شرط تملیک

قرارداد اجاره به شرط تملیک یکی از ابزارهای مالی و حقوقی پرکاربرد در معاملات املاک، خودرو و تجهیزات است که به افراد امکان می‌دهد با پرداخت اقساط، مالک دارایی موردنظر شوند. این نوع قرارداد به دلیل انعطاف‌پذیری و مزایای خاص خود، در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار، به بررسی مفهوم اجاره به شرط تملیک، تفاوت آن با فروش اقساطی و شرایط فسخ قرارداد می‌پردازیم. هدف ما ارائه اطلاعات جامع و دقیق برای کمک به تصمیم‌گیری آگاهانه شماست.

اجاره به شرط تملیک چیست

اجاره به شرط تملیک، قراردادی است که در آن مستأجر با پرداخت اجاره‌بها به‌صورت اقساطی، در پایان دوره قرارداد مالک دارایی مورد اجاره می‌شود، مشروط بر اینکه تمام تعهدات خود را به‌درستی انجام دهد. قرارداد اجاره به شرط تملیک معمولاً برای املاک، خودروها، ماشین‌آلات صنعتی و حتی تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود.

در قرارداد اجاره به شرط تملیک، دو طرف اصلی وجود دارند:

1– مؤجر (اجاره‌دهنده): مالک دارایی که آن را اجاره می‌دهد.

2– مستأجر (اجاره‌گیرنده): فردی که با پرداخت اقساط، در نهایت مالک دارایی می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی قرارداد اجاره به شرط تملیک عبارت است از:

الف– انتقال مالکیت در پایان قرارداد: برخلاف اجاره معمولی، در این قرارداد مالکیت دارایی در پایان دوره به مستأجر منتقل می‌شود.

ب– پرداخت اقساطی: مستأجر مبلغ قرارداد را به‌صورت اقساط دوره‌ای پرداخت می‌کند.

ج– شرط تملیک: انتقال مالکیت مشروط به انجام کامل تعهدات مستأجر است.

د– انعطاف‌پذیری: این قرارداد برای افرادی که توان پرداخت یکجای مبلغ را ندارند، گزینه‌ای مناسب است.

بر اساس قوانین ایران، این نوع قرارداد تحت نظارت قانون مدنی و قانون عملیات بانکی بدون ربا تنظیم می‌شود. بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز از این روش برای ارائه تسهیلات استفاده می‌کنند.

تفاوت اجاره به شرط تملیک و فروش اقساطی

یکی از سوالات رایج در مورد قرارداد اجاره به شرط تملیک، تفاوت آن با فروش اقساطی است. اگرچه هر دو روش برای خرید دارایی با پرداخت اقساطی استفاده می‌شوند، تفاوت‌های کلیدی بین آن‌ها وجود دارد که در ادامه به بررسی ققرارداد اجاره به شرط تملیک می‌پردازیم.

1- مالکیت دارایی

الف– اجاره به شرط تملیک: مالکیت دارایی تا پایان دوره قرارداد و پرداخت کامل اقساط به مستأجر منتقل نمی‌شود. در طول دوره اجاره، مؤجر مالک قانونی دارایی است.

ب– فروش اقساطی: مالکیت دارایی بلافاصله پس از امضای قرارداد به خریدار منتقل می‌شود، اما پرداخت قیمت به‌صورت اقساطی انجام می‌گیرد.

2- ماهیت قرارداد

الف– اجاره به شرط تملیک: این قرارداد ترکیبی از اجاره و تعهد به انتقال مالکیت است. در واقع، ماهیت اصلی آن اجاره است با شرط تملیک در آینده.

ب– فروش اقساطی: این قرارداد یک قرارداد فروش است که پرداخت قیمت به‌صورت تدریجی انجام می‌شود.

3- ریسک طرفین

الف– اجاره به شرط تملیک: در صورت عدم پرداخت اقساط، مؤجر می‌تواند دارایی را بازپس گیرد و مستأجر ممکن است سرمایه‌گذاری خود را از دست بدهد.

ب– فروش اقساطی: در صورت عدم پرداخت اقساط، فروشنده باید از طریق مراجع قانونی اقدام به وصول مطالبات کند، زیرا مالکیت به خریدار منتقل شده است.

4- کاربرد

الف– اجاره به شرط تملیک: بیشتر در معاملات املاک، خودرو و تجهیزات سنگین استفاده می‌شود.

ب– فروش اقساطی: در خرید کالاهای مصرفی، لوازم خانگی و حتی املاک کاربرد دارد.

فسخ قرارداد اجاره به شرط تملیک

فسخ قرارداد اجاره به شرط تملیک یکی از موضوعات حساس در این نوع قراردادها است که ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برای جلوگیری از مشکلات حقوقی، لازم است شرایط فسخ به‌طور دقیق در قرارداد اجاره به شرط تملیک مشخص شود.

دلایل فسخ قرارداد

الف– عدم پرداخت اقساط: اگر مستأجر نتواند اقساط قرارداد اجاره به شرط تملیک را به‌موقع پرداخت کند، مؤجر می‌تواند قرارداد را فسخ کند.

ب– نقض تعهدات قراردادی: هرگونه تخلف از شرایط قرارداد، مانند استفاده نادرست از دارایی یا عدم رعایت قوانین، می‌تواند منجر به فسخ شود.

ج– توافق طرفین: در برخی موارد، طرفین ممکن است به‌صورت توافقی تصمیم به فسخ قرارداد بگیرند.

د– عدم اجرای تعهدات مؤجر: اگر مؤجر نتواند دارایی را در شرایط مناسب تحویل دهد یا تعهدات خود را انجام ندهد، مستأجر می‌تواند درخواست فسخ کند.

مراحل فسخ قرارداد

1– ارسال اظهارنامه رسمی: طرف درخواست‌کننده فسخ باید اظهارنامه رسمی به طرف مقابل ارسال کند.

2– مهلت اصلاح: معمولاً فرصتی برای اصلاح تخلف (مانند پرداخت اقساط معوق) در نظر گرفته می‌شود.

3– مراجعه به مراجع قانونی: در صورت عدم توافق، موضوع به دادگاه یا مراجع داوری ارجاع می‌شود.

4– تعیین خسارات: در صورت فسخ، خسارات احتمالی طرفین بررسی و تعیین می‌شود.

نکات مهم در فسخ

الف– بررسی دقیق قرارداد: قبل از امضا، شرایط فسخ را به‌دقت مطالعه کنید.

ب– مشاوره حقوقی: برای جلوگیری از مشکلات، با یک وکیل ملکی مشورت کنید.

ج– مستندسازی: تمامی مکاتبات و پرداخت‌ها را مستند کنید تا در صورت بروز اختلاف، مدارک لازم را داشته باشید.

نمونه قرارداد اجاره به شرط تملیک

ماده 1: طرفین قرارداد

1– مؤجر: سازمان جهاد کشاورزی استان / [نام/شرکت]، نماینده: [نام و مشخصات]، شماره شناسنامه: […].

2– مستأجر:
الف) شرکت [نام]، شماره ثبت: […], نماینده: [نام و مشخصات]، شماره شناسنامه: […].
ب) فرد [نام و نام خانوادگی]، شماره شناسنامه: […], نشانی: […].

ماده 2: موضوع قرارداد

اجاره زمین به منظور اجرای طرح [موضوع طرح] با شرط انتقال قطعی مالکیت پس از پایان قرارداد و پرداخت کامل اقساط، بر اساس ماده […] قانون مدنی.

ماده 3: مورد اجاره

قطعه زمینی به مساحت […] هکتار/مترمربع، پلاک شماره […], واقع در [روستا/بخش/شهرستان/استان]، با حدود اربعه:شمال: […], شرق: […], جنوب: […], غرب: […].
نقشه پیوست قرارداد، مشخصات زمین را تأیید می‌کند و مستأجر با امضای قرارداد، تصرف زمین را اقرار می‌نماید.

ماده 4: مدت اجاره

از تاریخ […] تا […] به مدت […] سال شمسی، آغاز از تاریخ امضای قرارداد و تحویل زمین.

ماده 5: اجاره‌بها

1– مبلغ کل: […] ریال (سالیانه […] ریال).

2– پرداخت: اجاره‌بهای سال اول هنگام امضا به حساب خزانه‌داری کل نزد بانک مرکزی ([شماره حساب]) واریز می‌شود. الباقی در […] قسط سالیانه پرداخت خواهد شد.

تبصره 1: مستأجر محاسبات سازمان را پذیرفته و حق اعتراض ندارد.

تبصره 2: تأخیر بیش از […] ماه در پرداخت اقساط، قرارداد را فسخ می‌کند.

ماده 6: شرایط ضمن عقد

الف– ممنوعیت واگذاری: مستأجر بدون موافقت کتبی مؤجر حق واگذاری زمین را ندارد؛ هرگونه قرارداد برخلاف این ماده باطل است.

ب– ممنوعیت تغییر کاربری: تغییر کاربری، تفکیک یا افراز زمین بدون اجازه مؤجر ممنوع است.

ج– تعهد انتقال مالکیت: مؤجر در صورت اجرای کامل تعهدات مستأجر و پرداخت اقساط، زمین را منتقل می‌کند. در غیر این صورت، تعهدی ندارد.

تبصره 1: در صورت فسخ، مستأجر باید زمین را تخلیه کند و اقساط پرداختی به‌عنوان اجاره‌بها محسوب می‌شود.

تبصره 2: در صورت انجام تعهدات پیش از پایان مدت، انتقال قطعی با دریافت کامل اقساط امکان‌پذیر است.

ابلاغ: اخطارها به نشانی مستأجر ارسال می‌شود. تغییر نشانی باید کتباً اعلام شود.

آثار باستانی: کشف آثار باستانی باید فوراً به مؤجر و مراجع ذی‌ربط اطلاع داده شود.

معادن: در صورت کشف معدن، قوانین مربوطه اعمال می‌شود.

اجرای طرح: مستأجر موظف به اجرای طرح توجیهی مصوب طبق زمان‌بندی و نظارت مؤجر است.

خسارات: خسارات ناشی از تخلف مستأجر به تشخیص کارشناس مؤجر قابل مطالبه است.

تغییرات شرکت: هرگونه تغییر در شرکت مستأجر (شرکا، سهام، انحلال) بدون مجوز مؤجر ممنوع است.

فسخ و خلع ید: در صورت تخلف مستأجر، مؤجر حق فسخ و خلع ید دارد و بدهی‌ها از سرمایه‌گذاری مستأجر کسر می‌شود.

فوت مستأجر: وراث با ارائه گواهی انحصار وراثت می‌توانند قرارداد را ادامه دهند.

تغییرات غیرمجاز: ایجاد تغییرات یا تأسیسات غیرمرتبط با طرح ممنوع است.

هزینه‌های انتقال: کلیه هزینه‌های سند انتقال قطعی بر عهده مستأجر است.

هزینه‌های قضایی: هزینه‌های ناشی از تخلف مستأجر بر عهده اوست.

اسقاط خیارات: مستأجر حق هرگونه خیار، از جمله غبن فاحش، را سلب کرد.

ماده 7: فسخ قرارداد

تخلف مستأجر از شروط قرارداد، مؤجر را محق به فسخ بدون نیاز به تشریفات قضایی می‌کند. فسخ با ارسال اظهارنامه به نشانی مستأجر محقق می‌شود. تصمیم مؤجر در خصوص فسخ و سایر موارد قطعی و غیرقابل اعتراض است.

ماده 8: تسهیلات بانکی

این قرارداد نزد بانک‌ها معتبر است. مستأجر موظف است در صورت درخواست بانک یا مؤسسه مالی، حقوق و تعهدات را به آن‌ها یا اشخاص معرفی‌شده منتقل کند.

ماده 9: تعداد نسخ

قرارداد در […] ماده و […] نسخه تنظیم شده و هر نسخه حکم واحد دارد.

جمع‌بندی

قرارداد اجاره به شرط تملیک یک ابزار مالی و حقوقی کارآمد است که به افراد امکان می‌دهد با پرداخت اقساط، مالک دارایی موردنظر شوند. این قرارداد با ویژگی‌هایی مانند انعطاف‌پذیری و شفافیت مالی، گزینه‌ای مناسب برای خرید املاک، خودرو و تجهیزات است. بااین‌حال، لازم است قبل از امضای قرارداد، تفاوت آن با فروش اقساطی، شرایط فسخ و تعهدات طرفین به‌دقت بررسی شود. مشاوره با وکیل ملکی و مطالعه دقیق قرارداد می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند. اگر قصد استفاده از قرارداد اجاره به شرط تملیک را دارید، با آگاهی کامل وارد معامله شوید تا تجربه‌ای موفق داشته باشید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”