اهمیت روز افزون قراردادها و تأثیر آن‌ها بر همه جوانب زندگی کنونی انکار ناپذیر است. این موضوع لزوم آشنایی هر چه بیشتر با قراردادها را دو چندان نموده است. تنظیم قراردادها، انجام تعهدات قراردادی، فسخ قرارداد و غیره هر کدام دارای ویژگی‌های منحصر به فرد حقوقی است که اشتباه در هر کدام ممکن است برای سال‌ها تأثیرات جبران ناپذیری بر زندگی شما بگذارد. در این نوشتار در خصوص موضوع فسخ قرارداد مطالب کاربردی را در اختیار شما قرار می‌دهیم. توصیه می‌شود اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین با وکیل قرارداد دارید، اپلیکیشن حقوقی لاوین را نصب کنید.
فهرست مطالب
تعریف فسخ قرارداد
فسخ در مواردی است که یکی از طرفین می‌تواند به صورت یک جانبه به قرارداد خاتمه دهد. موارد فسخ در قانون مشخص شده است که به آن‌ها خیارات گفته می‌شود. با تحقق هر یک از خیارات، شخصی که خیار به نفع اوست می‌تواند فسخ و خاتمه قرارداد را به طرف دیگر اعلام نماید. مطابق با ماده 396 قانون مدنی خیارات عبارت اند از:
1- خیار مجلس؛
2- خیار حیوان؛
3- خیار شرط؛
4- خیار تاخیر ثمن؛
5- خیار رویت و تخلف وصف؛
6- خیار غبن؛
7- خیارعیب؛
8- خیار تدلیس؛
9- خیار تبعض صفقه؛
10- خیار تخلف شرط؛
(جهت آشنایی با هر یک از خیارات روی لینک مربوطه کلیک نمایید).
موارد فسخ قرارداد
قرارداد ها بر دو نوع هستند. یک نوع از قراردادها جایز هستند یعنی در هر زمان، هر یک از طرفین می‌توانند به قرارداد خاتمه دهند: مثل وکالت و هبه. نوع دوم از قراردادها عقود لازم هستند یعنی صرفاً در صورت وجود یکی از خیارات می‌توان آن‌ها را فسخ نمود: مثل بیع و اجاره و رهن.
در عقود لازم مثل عقد بیع و اجاره طرفین می‌توانند مدت زمانی را مشخص کنند که در این مدت یکی از طرفین یا هر دو حق فسخ داشته باشند. همچنین می‌توان با توجه به تحقق یا عدم تحقق یک امر خارجی یا منوط به تخلف از انجام یک تعهد قردادی، برای یک طرف قرارداد حق فسخ مقرر نمود. بنابراین در چنین شرایطی پس از تحقق امر خارجی یا تخلف از انجام تعهد طرف ذی‌نفع می‌تواند فسخ قرارداد را به طرف دیگر اعلام نماید. همچنین امکان قرار دادن وجه التزام قراردادی نیز در قراردادها وجود دارد.
مهلت فسخ قرارداد
پس از اینکه شرایط فسخ محقق می‌شود شخصی که از این حق برخوردار است باید فوراً حق فسخ خود را اعمال کند. اعمال این حق این حق باید به شیوه‌ای مناسب به طرف قرارداد اعلام شود. اعلام می‌تواند کتبی یا شفاهی باشد. از آنجا که ضرورت دارد در دادگاه اعلام فسخ اثبات شود توصیه می‌شود با اظهارنامه رسمی، این موضوع به طرف مقابل اعلام شود. مهلت فسخ قرارداد عرفی است و در موردی که معذوریت یا مانعی وجود ندارد ظرف یک هفته تا 10 روز باید اعلام گردد تا فوریت عرفی رعایت شده باشد.
درخواست فسخ قرارداد از دادگاه
درخواست فسخ قرارداد باید توسط شخصی که از این حق برخوردار است، اعمال و به طرف مقابل اعلام شود. اما از آنجا که ممکن است تحقق شرایط فسخ مورد انکار طرف باشد و از قبول آن امتناع نماید، باید پس از اعلام فسخ، دادخواستی به خواسته اعلام فسخ قرارداد به دادگاه صالح تقدیم نمود. در این دادخواست خواهان دعوا باید دو موضوع را اثبات نماید:
اول آن که شرایط حق فسخ برای او محقق شده است؛
دوم آن که حق فسخ خود را به فوریت اعمال و به طرف مقابل اعلام کرده است. دادگاه در صورتی که ادعا را صحیح تشخیص دهد حکم به اعلام فسخ را صادر می‌نماید.
تفاوت فسخ و انفساخ
فسخ در مواردی است که با تحقق یکی از خیارات مندرج در ماده 396 قانون مدنی برای یکی از طرفین این حق ایجاد می‌شود که به صورت یک طرفه به قرارداد خاتمه دهد. حق فسخ باید توسط دارنده حق اعمال شود و به عبارت دیگر دارنده آن باید از این حق خود استفاده و خاتمه قرارداد را به طرف دیگر اعلام نماید.
این در حالی است که انفساخ در مواردی است که طرفین به موجب شرطی که در قرارداد به توافق آن‌ها رسیده است پذیرفته‌اند که تا در صورت تحقق یک شرط و یا انجام فعل و یا ترک فعلی قرارداد خاتمه یابد. در این صورت به محض تحقق شرط یا انجام فعل یا ترک فعل مورد توافق قرارداد به خودی خود منحل می‌شود و خاتمه می‌یابد بدون اینکه نیاز باشد طرفین اراده جدیدی به خاتمه داشته باشند و نیازی به اعلام آن نیز وجود ندارد.
نتیجه فسخ قرارداد
اثر فسخ قرارداد نسبت به آینده است. یعنی از تاریخ فسخ، تعهدات طرفین از بین می‌رود و طرفین نیاز نیست از آن تاریخ به بعد، به تعهداتی که در قبال یکدیگر دارند عمل کنند. هر یک از طرفن باید چیزی را که از طرف دیگر تحویل گرفته است به او مسترد نماید.
برای مثال اگر شما ملکی را به دیگری فروخته‌اید و در قرارداد توافق نمودهاید که اگر چک‌های ثمن معامله برگشت بخورد، فروشنده حق فسخ قرارداد را دارد. چنانچه چکی برگشت بخورد فروشنده می‌تواند فسخ را به طرف مقابل اعلام نماید. اگر ملک به خریدار تحویل شده باشد خریدار باید ملک را به فروشند مسترد نماید و چنانچه مبادرت به انجام آن ننماید باید اجرت المثل ایام تصرف را به فروشنده بپردازد.
در پایان لازم به ذکر است که شما می‌توانید جهت تنظیم قرارداد به سایت گروه حقوقی لاوین مراجعه نمایید. وکلای قرارداد گروه حقوقی لاوین با بهره‌گیری از دانش تخصصی و تجربه کافی در تنظیم قراردادها آماده ارائه خدمات حقوقی در زمینه تنظیم قراردادها به شما می‌باشند.
پرسش و پاسخ مرتبط
قرارداد لازم چیست؟
قرارداد لازم قراردادی است که طرفین معامله حق فسخ آن را ندارد مگر در مواردی که در قانون مشخص شده است.
قراردا لازم را در چه صورتی می توان فسخ نمود؟
قراردادهای لازم را زمانی می‌توان فسخ نمود که یکی از خیارات تصریح شده در قانون در آن‌ها وجود داشته باشد. منظور از خیار، اختیاری است که قانون جهت فسخ به یکی از طرفین قرارداد یا هر دوی آن‌ها اعطا نموده است.
قراردادهای جایز چیست؟
قرارداد جایز قراردادی است که هر یک از طرفین هر زمان که بخواهد بتواند آن را فسخ کند. در هر زمان می‌توان آن‌ها را فسخ نمود و به طرف مقابل اعلام کرد.
در چه صورتی می‌توان قرارداد جایز را فسخ نمود؟
فسخ قرارداد جایز در هر زمان ممکن است.
آیا برای فسخ قرارداد نیاز است که به دادگاه مراجعه کنیم؟
از آنجایی که ممکن است فسخ و شرایط آن توسط طرف دیگر قرارداد مورد انکار واقع شود، لازم است که پس از اعلام فسخ به طرف دیگر، دادخواستی مبنی بر اعلام فسخ به دادگاه صالح تقدیم کنیم.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین“
