عقد صلح

صلح نوعی تراضی و توافق بین طرفین است که برخلاف عقود معین نمی‌توان تعریف واحد و مشخصی از آن داشت. به نوعی می‌توان گفت که صلح توافق و تراضی آزاد طرفین است تا در قالب آن بتوانند اثر حقوقی‌ای را که در پی آن هستند حاصل کنند و در خصوص شروط و مفاد تعهدات به هر نحو که مایل باشند، تراضی نمایند. به عبارت دیگر در حقوق اسلامی، عقد صلح وظیفه ماده ۱۰ قانون مدنی و اصل آزادی قراردادی را بر عهده دارد. از همین رو این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین قصد دارد تا به معرفی این عقد مهم بپردازد و شما را با آن آشنا نماید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

اقسام عقد صلح

به بیان ماده 752 قانون مدنی، عقد صلح به دو قسم تقسیم می‌شود.

1- صلح به عنوان معامله

صلح به عنوان معامله یل صلح ابتدایی یعنی بدون آنکه دعوا یا اختلافی بین طرفین وجود داشته باشد، طرفین برخی آثار قراردادی، مانند انتقال مالکیت، ایجاد تعهد، مشارکت و غیره را به جای آنکه در قالب عقود معینی مانند بیع (خرید و فروش) و هبه و اجاره منعقد کنند، در قالب صلح و به صورت توافق و تراضی آزاد منعقد می‌کنند.

 2- صلح در مقام دعاوی

صلح در مقام دعاوی ممکن است به یکی از دو مورد زیر اشاره داشته باشد:

الف- سازش: صلح ممکن است در جهت رفع تنازع موجود باشد. یعنی اختلافی بین اشخاص ایجاد شده و در این باره طرح دعوی کرده‌اند. اما طرفین دعوی، دعوای خود را به صلح خاتمه می‌دهند. این مورد به سازش اشاره دارد. مواد ۱۷۸ تا ۱۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص است.

ب- درخواست سازش: ممکن است اختلافی بین اشخاص ایجاد شود ولی راجع به آن دعوایی اقامه ننمایند. در این مورد ممکن است آن‌ها برای حل این اختلاف و جلوگیری از آن که این اختلاف به طرح دعوی منجر شود، با یکدیگر صلح و سازش کنند. این مورد به درخواست سازش اشاره دارد و مواد ۱۸۶ تا ۱۹۳ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص است.

اوصاف عقد صلح

 اوصاف این عقد عبارت است از:

الف- عقد (قرارداد) است: صلح عقد می‌باشد. هرچند ممکن است در قالب خارج از صلح، موضوع آن با یک اراده نیز قابل وقوع باشد. برای مثال، اگر ابراء یا فسخ قراردادی به صورت صلح دربیاید باید مورد تراضی طرفین قرار بگیرد.

ب-قراردادی لازم است: صلح عقدی لازم است. ماده 760 قانون مدنی این مورد را بیان می‌نماید که تمام اقسام عقد صلح، لازم هستند. بنابراین هیچ کدام از طرفین قرارداد نمی‌توانند بدون رضایت دیگری آن را فسخ نمایند.

ج- قراردادی رضایی است: صلح عقدی رضایی است. به عبارت دیگر انعقاد این قرارداد نیاز به تشریفات خاصی ندارد.

د- معوض یا غیرمعوض بودن: طبق ماده 757 قانون مدنی، صلح عقدی است که ممکن است به صورت معوّض منعقد شود یا به صورت بلاعوض یا مجانی.

ه- تملیکی یا عهدی بودن: صلحقراردادی است که بنا بر موضوع آن ممکن است تملیکی یا عهدی باشد. منظور از تملیکی بودن عقد صلح این است که در این قرارداد یکی از طرفین مالی را به تملیک طرف دیگر قرارداد در می‌آورد. در مقابل، عقد عهدی، قراردادی است که در آن تعهد و الزام وجود دارد.

موضوعات غیر قابل صلح

موضوعات غیر قابل صلح عبارت‌اند از:

الف- حقوقی که غیر قابل انتقال و غیر قابل اسقاط هستند قابل صلح و سازش نیز نمی‌باشند. در نتیجه حقوق غیرمالی، مانند زوجیت، ولایت، ابوت (حق پدری)، بنوت (حق فرزندی) قابل صلح و سازش نیستند. اما موضوعاتی مانند حضانت بین پدر و مادر طفل قابل توافق است؛ بنابراین حضانت طفل بین پدر و مادر او قابل صلح است.

ب- جنبه عمومی جرائم نیز قابل صلح و سازش نیستند. اما در جرائم قابل گذشت که دارای جنبه خصوصی نیز هستند، مانند صدور چک بلامحل، امکان صلح و سازش نیز وجود دارد. در این خصوص باید توجه داشت جنبه خصوصی جرائم مانند ضرر و زیان ناشی از جرم قابل صلح است، چه آن جرم، قابل گذشت باشد یا غیر قابل گذشت.

ج- امور حسبی قابل صلح نیستند زیرا جنبۀ ترافعی ندارند و اختلافی وجود ندارد. امور حسبی، جنبه حمایتی دارند و برای حمایت از اشخاص صورت می‌گیرند و چون اختلافی در میان نیست، بنابراین سازش درباره آن‌ها معنا ندارد. ولی اگر یک موضوع حسبی جنبه‌ی ترافعی پیدا کند، مثلاً در خصوص تقسیم ترکه و تعیین سهم الارث وراث بين آن‌ها اختلاف پیش آید، این موضوع قابل سازش است.

د- دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی در صورتی قابل صلح‌اند که سه شرط پیش رو را داشته باشند:

۱- تصویب هیأت وزیران؛

2- اطلاع مجلس؛

۳- تصویب مجلس در دعاوی مهم و دعاویی که طرف دعوی خارجی باشد.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”