منظور از ارث، انتقال اموال متوفی به وراث وی می‌باشد. وراث متوفی یر اساس طبقات ارث از وی ارث خواهند برد. ماده ۸۶۲ قانون مدنی در رابطه با طبقات ارث بیان می‌دارد: «اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه‌اند:
1- پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد؛
2- اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها؛
3- اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن‌ها.
در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین در رابطه با طبقات ارث با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو می‌پردازیم. توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید و چنانچه در این خصوص نیاز به مشاوره حقوقی داشتید، با وکیل خانواده گروه حقوقی لاوین در ارتباط باشید.
فهرست مطالب
شیوه ارث بری طبقات ارث
مطابق با ماده ۸۶۳ قانون مدنی «وارثین طبقه بعد وقتی ارث می‌برند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد». بنابرین شیوه ارث بردن طبقات ارث به این صورت است که ارث ابتدا به طبقه اول می‌رسد و در صورتی که هیچ وارثی در این طبقه نباشد، ارث به طبقه دوم می‌رسد. لازم به ذکر است، اگر نه در طبقه اول و نه در طبقه دوم وارثی حضور نداشته باشد، طبقه سوم ارث خواهد برد. در نظر داشته باشید، مطابق با ماده ۸۶۶ قانون مدنی «در صورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است». به بیان دیگر اگر شخصی بدون وارث باشد، اداره اموال او با حاکم است.
از دیگر موضوعاتی که در شیوه ارث بری طبقات ارث می‌بایست به آن توجه نمود این است که هر طبقه خود به درجات مختلفی تقسیم می‌شود و هر درجه در هر طبقه برای ارث بردن بر درجات دیگر اولویت دارد. برای مثال در طبقه اول پدر و مادر و فرزندان متوفی درجه اول و نوه‌های متوفی درجه دوم محسوب می‌شوند. در این طبقه، افرادی که درجه اول هستند یعنی پدر و مادر و فرزندان متوفی در ارث بردن بر افراد درجه دوم یعنی نوه‌های متوفی اولویت دارند.به عبارت دیگر افراد درجه دوم در صورتی ارث می‌برند که فرد درجه اولی حضور نداشته باشد.
برای مثال فرض نمایید شخصی دارای 2 فرزند است و مادر وی نیز در قید حیات می‌باشد و دو نوه نیز دارد. این شخص فوت می‌نماید. از آنجایی که این شخص دارای وراث در طبقه اول است (یعنی دارای مادر، فرزند و نوه می‌باشد)، به وراث طبقه دوم و سوم ارث نمی‌رسد. در طبقه اول نیز از آنجایی که این فرد دارای وراث درجه یک است (یعنی مادر و دو فرزند)، به وراث درجه دوم (یعنی نوه‌ها) ارث نمی‌رسد.
طبقه اول ارث
در طبقات ارث ابتدا طبقه اول ارث را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در طبقه اول ارث افراد زیر حضور دارند:
پدر و مادر متوفی، فرزندان متوفی، نوه‌های متوفی و نتیجه‌های متوفی.
طبقه اول ارث دو دسته دارد:
الف- در دسته اول پدر و مادر متوفی؛
ب- در دسته دوم فرزندان، نوه‌های و نتیجه‌های متوفی.
در نظر داشته باشید این طبقه خود درجات مختلفی دارد:
الف- در طبقه اول پدر و مادر و فرزندان متوفی درجه اول از طبقه اول محسوب می‌شوند؛
ب- نوه‌های متوفی درجه دوم از طبقه اول محسوب می‌شوند ؛
ج- نتیجه‌های متوفی درجه سوم از طبقه اول محسوب می‌شوند.
همان‌طور که گفته شد، در ارث بردن، ابتدا ارث به افراد درجه اول می‌رسد و در صورتی که هیچ وارثی در این درجه نباشد، ارث به وراث درجه دوم خواهد رسید. برای مثال اگر شخص فوت نماید و صرفاً یک فرزند و یک نوه داشته باشد، تمام ارث به فرزند او می‌رسد. چرا که این فرزند در طبقه اول و در درجه اول حضور دارد. لازم به ذکر است به نوه هیچ ارثی نمی‌رسد هرچند که او نیز در طبقه اول حضور دارد. دلیل این امر این است او در این طبق، درجه دوم محسوب می‌شود.
طبقه دوم ارث
در طبقه دوم از طبقات ارث افراد زیر حضور دارند:
پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی، پدر و مادر پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی، خواهران و برادران متوفی، فرزندان خواهران و برادران متوفی، نوه‌های خواهران و برادران متوفی، نتیجه‌های خواهران و برادران متوفی.
این افراد در صورتی ارث می‌برند که هیچ وارثی در طبقه اول حضور نداشته باشد.
این طبقه نیز به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف- دسته اول پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی، پدر و مادر پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی؛
ب- دسته دوم خواهران و برادران متوفی، فرزندان خواهران و برادران متوفی، نوه‌های خواهران و برادران متوفی، نتیجه‌های خواهران و برادران متوفی.
شایان ذکر است، وراث این طبقه در صورتی ارث خواهند برد که در طبقه اول هیچ وارثی حضور نداشته باشد.
این طبقه نیز خود دارای درجات مختلفی است:
الف- پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی و خواهران و برادران متوفی درجه اول محسوب می‌شوند؛
ب- پدر و مادر پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی و فرزندان خواهران و برادران متوفی درجه دوم محسوب می‌شوند.
در نظر داشته باشید درجه دوم این طبقه در صورتی ارث خواهند برد که در درجه اول این طبقه هیچ وارثی حضور نداشته باشد. برای مثال تصور نمایید شخصی فوت می‌نماید و فقط دارای یک برادرزاده است. در واقع این شخصی دارای وارثی در طبقه اول نیست. در طبقه دوم در درجه اول نیز دارای وارثی نیست و در نتیجه تمامی ارث به برادرزاده او می‌رسد.
طبقه سوم ارث
در طبقه سوم از طبقات ارث افراد زیر حضور دارند:
عمو متوفی، عمه متوفی، دایی متوفی، خاله متوفی، فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله متوفی.
در نظر داشته باشید، وراث این طبقه در صورتی ارث خواهند برد که در طبقه اول و طبقه دوم هیچ وارثی حضور نداشته باشد.
این طبقه نیز خود به دو درجه تقسیم تقسیم می‌شود:
الف- عمو، عمه، دایی و خاله متوفی درجه اول محسوب می‌شوند؛
ب- فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله متوفی درجه دوم محسوب می‌شوند.
لازم به ذکر است، افراد درجه دوم این طبقه در صورتی ارث خواهند برد که در درجه اول این طبقه هیچ وارثی حضور نداشته باشد.
پرسش و پاسخ مرتبط
طبقه اول ارث چه کسانی هستند؟
پدر و مادر متوفی، فرزندان متوفی، نوه‌های متوفی و نتیجه‌های متوفی.
طبقه دوم ارث چه کسانی هستند؟
پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی، پدر و مادر پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های متوفی، خواهران و برادران متوفی، فرزندان خواهران و برادران متوفی، نوه‌های خواهران و برادران متوفی، نتیجه‌های خواهران و برادران متوفی.
طبقه سوم ارث چه کسانی هستند؟
عمو متوفی، عمه متوفی، دایی متوفی، خاله متوفی، فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله متوفی.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
