جهت طرح دعوای حقوقی، باید بتوانید از میان تمام دادگاه‌های عمومی حقوقی که در ایران تشکیل شده‌اند، دادگاه صالح را تشخیص دهید. در این راستا نیاز به آشنایی با قوانین صلاحیت محلی (نسبی) دادگاه‌های عمومی در رسیدگی به دعاوی حقوقی دارید.
توصیه می‌شود اگر در رابطه با موضوع صلاحیت محلی (نسبی) دادگاه‌ها در رسیدگی به دعاوی حقوقی نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین دارید، به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکیل پایه یک دادگستری با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید. وکلای متخصص ما در دپارتمان های تخصصی گروه حقوقی لاوین آماده ارائه خدمات حقوقی با کیفیتی متفاوت در این رابطه به شما می‌باشند.
فهرست مطالب
دعوای حقوقی
منظور از دعوای حقوقی، دعوایی است که برآمده از روابط خصوصی اشخاص در جامعه است. دعوای حقوقی فاقد وصف مجرمانه است. مانند دعوای ناشی از یک قرارداد اجاره یا خریدوفروش، دعوای طلاق، دعوای افراز ملک مشاع و غیره. زمانی که شما قصد طرح دعوای حقوقی را دارید، نخستین سؤال که ذهن شما را مشغول می‌نماید این است که در کدام دادگاه باید دعوای خود را مطرح کنید؟
جهت ارائه دعوای حقوقی باید به دادگاه عمومی مراجعه کنید مگر آن‌که دعوای شما در صلاحیت مراجع اختصاصی باشد. دادگاه عمومی، مرجعی است که صلاحیت رسیدگی به کلیه دعاوی حقوقی شما جز آن که در صلاحیت مراجع اختصاصی قرارگرفته را دارا می‌باشد. برای مثال دعاوی مربوط به خانواده مانند دعاوی طلاق و مهریه حتما باید در دادگاه خانواده مطرح شود زیرا دادگاه خانواده از مراجع اختصاصی است. بنابراین نمی‌توان دعاوی را که در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد در دادگاه عمومی مطرح نمود. البته در حال حاضر با توجه به تأسیس دفاتر خدمات قضایی الکترونیکی، کارمند مربوطه از دقت کافی برخوردار بوده و خود دعوا را به مرجع صالح ارسال می‌دارد.
صلاحیت محلی دادگاه محل اقامت خوانده
۱. در دعاوی حقوقی، شما باید دعوای خود را در دادگاهی مطرح نمایید که خوانده‌ی دعوا در حوزه قضایی آن اقامت دارد. در این خصوص شما باید با مفاهیم زیر آشنا باشید:
– حوزه قضایی عبارت است از قلمرو یک بخش یا شهرستان که دادگاه در آن واقع است؛
– خوانده‌ی دعوا شخصی است که شما علیه او و به نفع خود دعوایی را مطرح می‌کنید.
– اقامتگاه محلی است که شخص در آنجا سکونت دارد و مرکز مهم امور او نیز در آن محل است. اگر محل سکونت شخصی، با مرکز مهم امور او متفاوت باشد، برای مثال محل سکونت و محل کار شخصی در دو شهر مختلف باشد، مرکز مهم امور او یعنی محل کار او اقامتگاه آن شخص محسوب می‌شود. همچنین هیچ شخصی نمی‌تواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد.
۲. اگر خوانده‌ی دعوا در ایران دارای اقامتگاه نباشد: دادگاه صالح، دادگاهی است که خوانده در حوزه قضایی آن دارای محل سکونت موقت است.
۳. اگر خوانده‌ی دعوا در ایران دارای محل سکونت موقت نیز نباشد: دادگاه صالح، دادگاهی است که خوانده در حوزه قضایی آن دارای مال غیرمنقول مانند خانه یا زمین است.
۴. اگر خوانده‌ی دعوا در ایران دارای مال غیرمنقول نیز نباشد: دادگاه صالح، دادگاهی است که خواهان در حوزه قضایی آن اقامت دارد.
استثنائات وارد بر صلاحیت محلی دادگاه محل اقامت خوانده
در مواردی دادگاهی غیر از دادگاه محل اقامت خوانده‌ی دعوا، صلاح به رسیدگی به دعوای حقوقی است. در این موارد شما باید دعوای خود را در جایی که قانون تعیین نموده مطرح کنید. این موارد عبارت‌اند از:
دعاوی مربوط به مال غیرمنقول
دعاوی مربوط به مال غیرمنقول مانند ملک و زمین باید در دادگاهی مطرح شود که مال غیرمنقول در حوزه آن قرار دارد. از جمله دعاوی مربوط به مال غیرمنقول می‌توان به دعاوی مالکیت، تصرف عدوانی، مزاحمت، تعهد به تسلیم مال غیرمنقول، تعهد به انتقال مال غیرمنقول اشاره کرد.
دعاوی مربوط به ترکه متوفی
دعاوی مربوط به ترکه متوفی یعنی دعاوی مربوط به آنچه از متوفی به جای مانده است اعم از دارایی‌های متوفی و بدهی‌های او تا زمانی که ترکه میان وراث و یا طلبکاران تقسیم نشده است در دادگاهی مطرح می‌شود که متوفی در حوزه قضایی آن اقامت داشته است. اگر آخرین اقامتگاه متوفی مشخص نباشد، دعاوی مربوط به تقسیم ترکه باید در جایی مطرح شوند که متوفی در حوزه قضایی آن برای آخرین بار سکونت داشته است.
دعوای ورشکستگی
دعوای ورشکستگی (توقف) تاجر یا درخواست حکم ورشکستگی در دادگاهی مطرح می‌شود که تاجر ورشکسته در حوزه آن اقامت دارد. اگر تاجر ورشکسته در ایران اقامت نداشته باشد، شما باید دعوای خود را علیه تاجر در دادگاهی ارائه نمایید که تاجر در حوزه آن شعبه یا نمایندگی دارد یا قبلاً داشته است.
دعوای اعسار
دعوای اعسار یعنی دعوای فردی که به دلیل تنگدستی و کافی نبودن اموال خود یا به علت عدم دسترسی به اموال خود، نمی‌تواند هزینه دادرسی یا محکوم‌به را پرداخت نماید. شما باید دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را در دادگاهی مطرح کنید که از ابتدا صلاحیت رسیدگی به دعوای شما را داشته است.
انتخاب دادگاه توسط خواهان
در مواردی قانون به خواهان این اختیار را می‌دهد که از میان دو یا چند حوزه قضایی متفاوت، یکی را جهت طرح دعوای خود انتخاب نمایید. این موارد عبارت‌اند از:
۱. در دعاوی تجاری یعنی دعاوی که در راستای امر تجارت میان تجار و یا اشخاص تاجر و غیر تاجر به وجود می‌آید و همچنین در دعاوی مربوط به اموال منقول که از قراردادی ناشی می‌شوند، شما قادر هستید که از میان دو دادگاه، یکی را انتخاب نمایید و در آن طرح دعوا کنید:
الف- دادگاهی است که قرارداد خود را در حوزه آن امضا نموده‌اید؛
ب- دادگاهی که باید تعهد در حوزه آن انجام شود.
برای مثال شما قرارداد خرید خودرویی را در کرمان امضا می‌کنید. فروشنده متعهد می‌گردد که خودرو را در تهران به شما تحویل دهد اما این تعهد را انجام نمی‌دهد. شما جهت الزام فروشنده به انجام تعهد خود یعنی تحویل خودرو به شما، هم در کرمان به‌عنوان محل انعقاد قرارداد و هم در تهران به‌عنوان محل انجام تعهد قادر به طرح دعوا هستید. البته امکان طرح دعوا در محل اقامتگاه خوانده‌ی دعوا را نیز دارید.
۲. هرگاه خواندگان دعوایی که شما قصد طرح آن را دارید متعدد بوده و در حوزه‌های قضایی مختلفی اقامت داشته باشند، شما قادر هستید تا دعوای خود را در دادگاه محل اقامت هر یک از خواندگان طرح نمایید.
پرسش و پاسخ مرتبط
دعاوی حقوقی را باید در کدام دادگاه طرح کرد؟
این دعاوی را باید در دادگاه‌های عمومی حقوقی که خوانده دعوا در حوزه قضایی آن اقامت دارد، طرح نمود.
دعاوی مربوط به املاک را باید در کدام دادگاه طرح نمود؟
این دعاوی را باید در دادگاهی کرد که ملک در حوزه قضایی آن دادگاه قرار دارد.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
