سرقت

سرقت شایع‌­ترین جرمی است که در کشورمان اتفاق می­افتد. همه روزه خبرهای زیادی از سرقت از خانه و ماشین، ربودن گوشی همراه و غیره در روزنامه­‌ها و رسانه‌­ها به گوش می‌­رسد. مقررات مربوط به این جرم نیز متنوع می‌­باشد. از یک سو، موادی از قانون مجازات اسلامی سرقت حدی و شرایط آن را بیان داشته­‌اند و از سوی دیگر، مواد مربوط به سرقت تعزیری به طور جداگانه مورد تدوین قانون‌گذار قرار گرفته‌اند. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین تلاش می­‌کنیم نکات مهم این جرم را شرح دهیم. با وجود این، اگر شما با این جرم مواجه شدید، بهتر است قبل از هر اقدامی با وکلای متخصص در این حوزه از طریق سایت گروه حقوقی لاوین مشورت نمایید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

تعریف سرقت

طبق ماده 267 قانون مجازات اسلامی، سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است. این تعریف اگرچه در قسمت مقررات حدی آمده است؛ اما تعریفی است که تمام سرقت­‌ها را دربر می­‌گیرد.

سرقت حدی

 بر اساس ماده 268 قانون مجازات اسلامی، سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است:

الف- مال مسروق شرعاً مالیت داشته باشد

بنابراین اگر چیزی که دزدیده می­‌شود شرعاً مالیت نداشته باشد، مانند مشروبات الکلی، سرقت حدی نیست. البته اگر دارای ارزش عرفی باشد، یعنی در بازار خرید و فروش شود، می­‌تواند مشمول سرقت تعزیری شود که در ادامه به آن می‌پردازیم.

ب- مال مسروق در حرز باشد

حرز عبارت از مکان متناسبی است که مال عرفاً در آن از دستبرد محفوظ می‌ماند. به عنوان مثال اگر در خانه باز باشد و سارق وارد شود و مال را ببرد، مشمول سرقت حدی نمی‌­شود.

پ- سارق هتک حرز کند و مال را از حرز خارج کند

به عبارت دیگر، همان فردی که مال را می‌­رباید باید مکان نگهداری مال را باز نماید. پس اگر یکی از دو نفر سارق در را بشکند و دیگری مال را بردارد، سرقت حدی نیست.

 ث- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.

پس اگر سارق بی­‌محابا و در جایی که مستعد عبور و مرور هست، مالی را ببرد، مشمول این جرم نمی‌­شود. قابل ذکر است که منظور از این شرط آن است که سارق تلاش می‌کند جرم را مخفیانه انجام دهد. البته که ممکن است افرادی او را مشاهده کنند یا در کمین او باشند.

ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.

بنابراین اگر مردی مال فرزند یا نوه خود را برباید، حد سرقت ندارد.

چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.

این مورد با توجه به قیمت بازار توسط کارشناس تعیین می­‌شود.

ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.

بنابراین کسی که اموال دولتی، مانند خودروی اداره دولتی را برباید، مشمول سرقت حدی نمی­‌گردد.

خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.

این­که زمان قحطی یعنی چه به طور معمول اختلاف نظر وجود دارد. با وجود این، برخی حقوق‌دانان بر این باورند که در شرایط اقتصادی سخت مانند نرخ تورم و بیکاری بالا نیز می­‌تواند مشمول این حکم باشد.

د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند.

ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.

بنابراین اگر در حین دادرسی متهم بتواند رضایت شاکی را جلب کند، مجازات سرقت حدی اعمال نمی­‌شود.

ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.

بنابراین اگر متهم بتواند مال را تا قبل از صدور حکم قطعی به نحوی مال را در اختیار مالک قرار دهد، سرقت حدی ثابت نمی­‌شود.

ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.

ژ- مال دزدیده شده از اموال مسروقه یا غصب شده نباشد.

بنابراین، اگر سارق مالی را که سارق دیگری قبلاً دزدیده است، برباید، سرقت حدی نیست.

در پایان این قسمت باید اشاره کرد که در صورت فقدان هر یک از شرایط بالا، سرقت حسب مورد مشمول یکی از سرقت‌های تعزیری است.

مجازات سرقت حدی

مطابق با قانون مجازات اسلامی مجازات سرقت حدی به شرح زیر است:

1- در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن دست، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.

2- در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.

3- در مرتبه سوم، حبس ابد است.

4- در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.

سرقت تعزیری

اگر سرقت، مشمول سرقت حدی نشود، باید بررسی نمود که آیا مشمول یکی از سرقت‌­های تعزیری می­‌گردد یا خیر؟ در ادامه انواع سرقت‌­های تعزیری را شرح می‌­دهیم.

1- سرقت مشمول پنج شرط

طبق ماده 651 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، هرگاه این جرم جامع شرایط حد نباشد، ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا (74) ضربه شلاق محکوم می‌گردد:

الف- این جرم در شب واقع شده باشد؛

ب- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند؛

ج- یک یا چند نفر از آن‌ها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند؛

د- از دیوار بالا برود یا حرز را بشکند یا کلید ساختگی به کار ببرد یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار بنماید یا بر خلاف حقیقت خود ‌را مأمور دولتی قلمداد نماید یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است جرم را انجام دهد؛

ه- در ضمن انجام جرم کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.

برای این­که سارق مشمول این ماده گردد، تمام 5 شرط مذکور باید وجود داشته باشد، در غیر این صورت سرقت از انواع دیگر تعزیری می‌­باشد.

2- سرقت مسلحانه یا همراه با آزار

هرگاه جرم مورد بحث مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد، به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (74) ضربه محکوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شود علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده نیز محکوم می‌گردد. بنابراین، برای این­که سارق مشمول این مجازات شود، ضرورتی ندارد که سرقت هم مسلحانه و هم همراه با آزار باشد، بلکه وجود یکی از دو شرط نیز کافی است.

3- سرقت در راه‌­ها و شوارع

هر کس در راه‌­ها و شوارع به نحوی از انحاء مرتکب راهزنی شود، در صورتی که عنوان محارب بر او صادق نباشد به سه تا پانزده سال حبس و شلاق تا (74) ضربه محکوم می‌شود.

4- سرقت گروهی و مسلحانه در شب

هرگاه این جرم در شب واقع شود و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یک نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد، در صورتی که بر حامل اسلحه عنوان محارب صدق نکند، جزای مرتکب یا مرتکبان حبس از پنج تا پانزده سال و شلاق تا (74) ضربه می‌باشد.

5- کیف زنی یا جیب‌­بری

بر اساس ماده 657 قانون مجازات اسلامی، هر کس مرتکب ربودن مال دیگری از طریق کیف‌زنی یا جیب‌بری و امثال آن شود به حبس از یک تا پنج سال و تا (74) ضربه شلاق ‌محکوم خواهد شد.

6- سرقت از مناطق آسیب دیده

هرگاه جرم مذکور در مناطق سیل یا زلزله‌زده یا جنگی یا آتش‌سوزی یا در محل تصادف رانندگی صورت پذیرد و حائز شرایط حد نباشد مرتکب به مجازات حبس از یک تا پنج سال و تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

7- سرقت از وسایل عمومی

هر کس وسایل و متعلقات مربوط به تأسیسات مورد استفاده‌ی عمومی که به هزینه دولت یا با سرمایه دولت یا سرمایه مشترک دولت و‌ بخش غیردولتی یا به وسیله نهادها و سازمان‌های عمومی غیردولتی یا مؤسسات خیریه ایجاد یا نصب شده مانند تأسیسات بهره‌برداری آب و برق و‌ گاز و غیره را برباید به حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌شود. لازم به ذکر است چنانچه مرتکب از کارکنان سازمان‌های مربوطه باشد به حداکثر مجازات مقرر‌ محکوم خواهد شد.

8- سرقت خاص وجود یک شرط

طبق ماده 656 قانون مجازات اسلامی، اگر در انجام این جرم فقط یکی از شرایط زیر باشد، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و تا (74)‌ضربه شلاق محکوم می‌شود:

الف- سرقت در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا در توابع آن یا در محل‌های عمومی از قبیل مسجد و حمام و غیر این‌ها واقع شود.

ب- سرقت در جایی واقع شود که به واسطه درخت و یا بوته یا پرچین یا نرده محرز بوده و سارق حرز را شکسته باشد.

ج- در صورتی که سرقت در شب واقع شود.

د- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.

ه- سارق مستخدم باشد و مال رئیس خود را برباید یا مال دیگری را در منزل رئیس خود یا منزل دیگری که به اتفاق رئیس به آنجا رفته یا‌ شاگرد یا کارگر است و یا در محلی که معمولاً محل کار وی است از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار برباید.

و- هرگاه اداره‌کنندگان هتل و مسافرخانه و کاروان‌سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آنان است تمام یا ‌قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند.

9- سرقت ساده

در پایان باید توجه داشت که بر اساس ماده 661 قانون مجازات اسلامی، در سایر موارد که سرقت مقرون به شرایط مذکور فوق نباشد، مجازات مرتکب، حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و تا (74) ‌ضربه شلاق خواهد بود.

لازم به ذکر است، جهت ارتباط آسان و فوری با وکیل کیفری می‌توانید به سایت گروه حقوقی لاوین مراجعه کنید. لاوین کیفیت خدمات ارائه شده را تضمین می‌نماید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین“