برای وصول وجه چک در قانون چهار مسیر وجود دارد: طرح دعوای حقوقی در دادگاه حقوقی، طرح شکایت کیفری در دادسرا (اقامه دعوای کیفری چک)، صدور اجراییه توسط اداره ثبت اسناد و صدور اجراییه توسط دادگاه.
در این نوشتار در خصوص طرح شکایت کیفری برای مطالبه مبلغ چک اطلاعات کاربردی را به شما ارائه خواهیم داد. توصیه می‌شود اگر در رابطه با این موضوع نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین با وکیل کیفری دارید، به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکیل دادگستری متخصص در امور کیفری و دعاوی مربوط به چک با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید. وکلای متخصص ما در دپارتمان حقوق کیفری آماده ارائه خدمات حقوقی با کیفیتی متفاوت در این رابطه به شما می‌باشند.
فهرست مطالب
طرح دعوای کیفری چک
مطابق با ماده 15 قانون صدور چک «دارنده چک می‌تواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع رسیدگی مطالبه نماید». برای طرح دعوای کیفری چک باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه و شکواییه تنظیم نمود. پیشنهاد می‌شود جهت تنظیم شکواییه به اپلیکیشن حقوقی لاوین مراجعه نمایید. دفاتر خدمات قضایی شکوائیه تنظیمی توسط شما را به دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت ارسال می‌نماید. پس از انجام تحقیقات مقدماتی و صدور کیفر خواست توسط دادسرا، دادگاه محل صدور گواهی پرداخت حکم مقتضی را صادر می‌کند.
شایان ذکر است صِرف شکایت کیفری به شما در وصول مطالبات کمکی نمی‌کند. از این رو باید دادخواستی را مطابق با تشریفات آیین دادرسی مدنی تنظیم و به دادگاه کیفری تقدیم نمایید. در این دادخواست می‌بایست علاوه بر مطالبه وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی و حق‌الوکاله وکیل را از دادگاه کیفری مطالبه کنید.
شایان ذکر است مطابق با ماده 16 قانون صدور چک «رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه دادرسی، فوری و خارج از نوبت به عمل خواهد آمد».
چک‌های قابل شکایت کیفری
چک‌های که قابلیت شکایت کیفری دارند عبارت‌اند از:
الف) چکی که بر عهده یک بانک ایرانی صادر شود؛
ب) چکی که در ایران بر عهده یک بانک خارج از ایران صادر شود.
چک‌هایی که قابل شکایت کیفری نیستند
منظور چک‌هایی است که برای وصول مبلغ آن‌ها نمی‌توان طرح شکایت کیفری نمود و برای مطالبه وجه آن‌ها می‌بایست طرح دعوای حقوقی نمود یا به اداره ثبت اسناد و املاک یا دادگاه حقوقی جهت صدور اجراییه مراجعه کرد. این چک‌ها عبارت‌اند از:
الف) چک سفید امضا
منظور چکی است که صادر کننده آن را امضا کرده ولی برخی از مفاد آن را مانند مبلغ درج ننموده است؛
ب) چک مشروط
اگر در خود چک و یا حتی سندی جداگانه وصول مبلغ چک منوط به تحقق شرطی باشد، چک را مشروط می‌نامیم. برای مثال اگر در روی متن چک یا در سندی جداگانه وصول مبلغ چک مشروط به انعقاد یک معامله باشد، چک مشروط است؛
ج) چکی که بابت تضمین صادر شود
اگر در متن چک یا در سندی جداگانه و یا حتی بدون این دو مورد، ثابت شود که چک برای تضمین انجام یک معامله یا هر تعهد دیگری صادر شده است؛
د) چک بدون تاریخ
چکی که بدون تاریخ صادر و به دارنده آن تحویل داده شود و دارنده یا شخص دیگری تاریخ را در آن درج بنماید.
وظایف دارنده چک برای طرح شکایت کیفری
جهت دعوای کیفری چک دارنده چک باید دو عمل را در مدت زمان مشخصی انجام دهد:
الف) دارنده چک می‌بایست در ظرف مدت 6 ماه از تاریخ صدور چک اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت نماید؛
ب) وی می‌بایست در ظرف مدت 6 ماه از تاریخ گرفتن گواهی عدم پرداخت، شکایت کیفری خود را طرح نماید.
اگر دارنده چک این دو اقدام را در ظرف مدت زمان قانونی انجام ندهد، برای وصول مبلغ چک نمی‌تواند شکایت کیفری طرح نماید و باید از دیگر طرق قانونی استفاده کند.
شاکی در طرح شکایت کیفری
برای وصول وجه چک شخصی می‌تواند شکایت کیفری طرح نماید که:
دارنده چک باشد؛ گواهی عدم پرداخت به نام او صادر شده باشد؛ برای نخستین بار چک را به بانک ارائه نموده باشد.
در این خصوص باید تواجه داشته باشید که:
– کسی که چک بعد از برگشت خوردن از بانک به او انتقال یافته، نمی‌تواند برای مطالبه آن شکایت کیفری کند. مگر آن که چک به واسطه ارث به او منتقل شده باشد؛
– اگر بعد از شکایت کیفری شاکی چک را به دیگری منتقل کند، تعقیب کیفری متوقف خواهد شد.
– اگر شخصی بخواهد چک را توسط نماینده خود وصول کند و در عین حال حق شکایت کیفری را برای خود نگه دارد می‌بایست مشخصات کامل خود و نشانی خود را با این توضیح که کسی که قرار است به بانک مراجعه کند نماینده است، در پشت چک بنویسد. در این صورت بانک گواهی عدم پرداخت را به نام صاحب چک صادر خواهد کرد.
مشتکی‌عنه در طرح شکایت کیفری
طرح دعوای کیفری چک تنها علیه صادر کننده آن ممکن است. امکان طرح شکایت کیفری علیه کسانی که پشت چک را امضاء نموده‌اند یا ضامن‌ها وجود ندارد. بدیهی است که امکان طرح دعوای حقوقی علیه این اشخاص وجود دارد.
شایان ذکر است که اگر شخصی به نمایندگی از شخص دیگری چکی را صادر نماید، فقط علیه نماینده می‌توان طرح دعوای کیفری کرد، مگر آن که نماینده ثابت کند که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی او است. در این صورت کسی که موجب عدم پرداخت است، از نظر کیفری مسئول می‌باشد.
برای مثال اگر شخصی به وکالت از صاحب حساب چک صادر کند یا آن که مدیر شرکت به نمایندگی از شرکت چکی را صادر نماید، فقط علیه نماینده می‌توان طرح شکایت کیفری نمود نه صاحب حساب یا شرکت؛ مگر آن که نماینده اثبات نماید که عدم پرداخت مستند به صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی بوده است.
لازم به ذکر است هنگامی که چکی به نمایندگی از جانب شخص دیگری صادر شود، هم نماینده و هم شخصی که چک به نمایندگی از او صادر شده است، به صورت مستقل مسئول پرداخت وجه چک می‌باشند و نکته بالا صرفاً در خصوص امکان طرح شکایت کیفری است.
پرسش و پاسخ مرتبط
طرح دعوای کیفری چک برای مطالبه کدام چک ها امکان ندارد؟
برای مطالبه وجه چک سفید امضاء، چک مشروط، چکی که بابت تضمین صادر شود و چک بدون تاریخ، نمی‌توان طرح شکایت کیفری نمود. اما نسبت به آن‌ها امکان طرح دعوای حقوقی یا درخواست صدور اجراییه از اداره ثبت وجود دارد.
طرح دعوای کیفری چک علیه چه اشخاصی ممکن است؟
تنها علیه صادر کننده چک می‌توان طرح دعوای کیفری نمود. علیه کسانی که پشت چک را امضاء نموده‌اند و ضامن‌ها صرفاً امکان طرح دعوای حقوقی وجود دارد.
جهت مطالبه وجه چک چه شخصی می‌تواند دعوای کیفری اقامه کند؟
شخصی می‌تواند برای مطالبه وجه چک دعوای کیفری طرح کند که: دارنده چک باشد؛ گواهی عدم پرداخت به نام او صادر شده باشد؛ برای اولین بار چک را به بانک ارائه نموده باشد.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
