دعوای متقابل

یکی از روش‌هایی که شما به ­عنوان خوانده‌ی دعوا جهت دفاع در برابر ادعای مطرح شده از سوی خواهان در دعوای حقوقی در اختیار دارید، دعوای متقابل است. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین، با ارائه تعریفی از این دعوا، شرایط طرح این دعوا را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

ثبت نام وکلا

دعوای متقابل چیست؟

دعوای متقابل دعوایی است که خوانده‌ی دعوای حقوقی، با رعایت شرایط قانونی می­‌تواند در برابر دعوای اقامه شده از سوی خواهان طرح نماید. هدف از طرح این دعوا می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

الف- کاستن از محکومیتی که خوانده‌ی دعوا را تهدید می­‌نماید؛

ب- جلوگیری از محکومیتی که خوانده‌ی دعوا را تحدید می‌نماید؛

ج- گرفتن حکم محکومیت خواهان.

برای مثال تصور نمایید که علی علیه شما دعوای خلع ید از ملکی را اقامه می­‌نماید. علی پیش از این ملک مذکور را با سند عادی به شما انتقال داده است. شما در مقام دفاع می‌­توانید با طرح دعوای متقابل الزام به تنظیم سند رسمی، نه­ تنها از صدور حکم محکومیت خود جلوگیری کنید بلکه علی را به الزام به تنظیم سند رسمی به نام خود محکوم نمایید.

شرایط اقامه­ دعوای متقابل

مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی جهت طرح این دعوا توسط خوانده‌ی دعوا در برابر دعوای خواهان شرایطی لازم است. این شرایط عبارت­‌اند از:

الف- طرح دعوای متقابل توسط خوانده

این دعوا الزاماً از سوی خواند‌ه‌ی دعوا طرح می‌­شود. خوانده‌ی دعوا شخصی است که خواهان علیه او اقامه دعوا کرده و او را در مقام پاسخگویی قرار داده است. هنگامی که شخصی علیه شما دعوای حقوقی طرح می‌کند، شما خوانده‌ی دعوا محسوب می‌شوید.

ب- وحدت منشأ یا ارتباط کامل

دعوایی که به‌عنوان دعوای متقابل مطرح می­‌شود باید با دعوای اصلی یا دارای منشأ واحد یا ارتباط کامل باشد. در واقع این امکان وجود ندارد که هر دعوایی را به‌عنوان دعوای متقابل طرح نمود.

برای مثال اگر خواهان با استناد به یک برگ چک، مبلغی را از خوانده‌ی دعوا مطالبه نماید، خوانده‌ی دعوا نمی­‌تواند با استناد به سفته‌‌هایی که از خواهان دارد، دعوای متقابل طرح نماید. زیرا این دو دعوا نه دارای منشأ واحد هستند نه بین آن­‌ها ارتباط کامل وجود دارد. لذا دارنده‌ی سفته باید دعوایی جداگانه جهت مطالبه‌ی مبلغ آن طرح نماید.

1- وحدت منشأ

منظور از منشأ، رابطه­ حقوقی مشخصی است که بر مبنای عمل حقوقی (مانند قرارداد خریدوفروش، قرارداد اجاره، طلاق) یا واقعه­‌ای حقوقی (مانند اتلاف، غصب) و یا بر مبنای قانون (مانند ماده 589 قانون مدنی در دعوای افراز) به وجود می‌آید و بر اساس آن خواهان خود را مستحق مطالبه­‌ی حقی می­‌داند و یا خوانده‌ی دعوا، خواهان را بی ­حق تلقی می­‌نماید.

برای مثال مؤجر آپارتمان شما، علیه شما دعوایی را مبنی بر پرداخت اجاره‌ بها معوق آپارتمان اقامه می­‌کند. شما به عنوان خوانده‌ی دعوا در مقابل ادعای مؤجر به ­عنوان خواهان، دعوایی طرح می‌کنید و مبلغی را مطالبه می­‌نمایید که در آپارتمان برای تعمیرات آن هزینه کرده‌­اید. در حالی ‌که طبق قرارداد اجاره، هزینه این تعمیرات بر عهده­ مؤجر است. از آنجایی ‌که در این مثال منشأ هر دو دعوا قرارداد اجاره است، دعوای شما با دعوای خواهان دارای منشأ واحد است و با رعایت دیگر شرایط قانونی دعوای متقابل محسوب می‌­شود.

2- ارتباط کامل

دعوایی که شما در برابر دعوای خواهان اقامه می­‌کنید ممکن است دارای منشأ واحد نباشد اما با آن ارتباط کامل داشته باشد. در این صورت نیز با رعایت دیگر شرایط قانونی، دعوای شما دعوای متقابل محسوب می‌شود. بین دو دعوا زمانی ارتباط کامل وجود دارد که تصمیم‌­گیری در هر یک مؤثر در دیگری باشد.

برای مثال علی علیه شما دعوایی مبنی بر الزام به تنظیم سند رسمی خودرویی طرح می‌نماید. شما در مقام دفاع با طرح دعوای متقابل، استرداد خودرو را از علی درخواست می‌نمایید. در اینجا دعوای شما با دعوای علی دارای منشأ واحد نیست اما اتخاذ تصمیم در هر یک در دیگری مؤثر است. از این ‌رو میان دعوای شما با دعوای علی ارتباط کامل وجود دارد. در نتیجه دعوای شما دعوای متقابل محسوب می‌­شود.

ج- تنظیم دادخواست

طرح این دعوا برخلاف دیگر روش‌های دفاعی خواندهی دعوا نیاز به تقدیم دادخواست به دادگاه دارد. در این خصوص باید این نکته را مدنظر قرار داد که دعاوی تهاتر، صلح، فسخ، رد خواسته و امثال آن‌­ها که برای دفاع در برابر دعوای اصلی اظهار می‌­شود، دعوای متقابل نیستند و در نتیجه لزومی جهت تنظیم دادخواست جداگانه وجود ندارد.

د- طرح دعوای متقابل در مهلت مقرر

خوانده باید دادخواست این دعوا را تا پایان اولین جلسه رسیدگی به دادگاه تقدیم نماید. بنابراین اگر شما به عنوان خوانده‌ی دعوا قصد طرح این دعوا را دارید، از زمان دریافت ابلاغ دعوا تا پیش از امضای صورت‌ مجلس اولین جلسه دادرسی مهلت دارید تا آن را طرح نمایید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”