در قانون مدنی، اصطلاحات مختلفی برای انواع خیارات وجود دارد که هر کدام به شرایط خاصی مرتبط است. یکی از این خیارها، خیار تخلف شرط است. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین به بررسی این نوع خیار و تفاوت آن با سایر خیارها خواهیم پرداخت و مثال‌هایی برای توضیح بیشتر ارائه خواهیم داد. این نوشتار را تا پایان مطالعه نمایید.
فهرست مطالب
خیار تخلف شرط چیست؟
اگر در ضمن یک قراردادی شرطی درج شود، ولی طرف مقابل شرط را انجام ندهد، کسی که شرط به نفع اوست، خیار تخلف از شرط دارد و می‌تواند قرارداد را یک طرفه بهم بزند. به عبارتی اگر در قراردادی، از شرط صفت یا از شرط فعل تخلف شود، مشروط له تحت شرایطی حق بر هم زدن قرارداد به استناد خیار تخلف شرط را خواهد داشت.
برای مثال فردی مغازه‌ای را به شخصی اجاره می‌دهد و در عقد اجاره شرط می‌شود که مالک، مغازه را بازسازی کند و به مستاجر تحویل دهد، اما مؤجر شرط را انجام نمی‌دهد که در این مورد مستاجر، خیار تخلف شرط دارد و می تواند قرارداد اجاره را فسخ نماید.
تفاوت خیار شرط و خیار تخلف از شرط
خیار شرط و خیار تخلف شرط دو نوع مهم از انواع خیارات هستند. خیار شرط به این معناست که طرفین قرارداد می‌توانند شرطی را در قرارداد بگنجانند که به یکی از آن‌ها یا هر دو این اختیار را بدهد که در مدت معین، قرارداد را فسخ کنند. به عبارت دیگر، خیار شرط یک توافق پیشینی است که به موجب آن طرفین می‌توانند تحت شرایط خاصی از قرارداد خارج شوند. هر گاه در معامله شرط شود که طرفین حق فسخ معامله را در مدت معین داشته باشد، این معامله خیاری و حق فسخی که در آن پیشبینی شده است خیار شرط نامیده می‌شود. طبق قانون اگر برای خیار شرط مدت تعیین نشده باشد، هم شرط خیار و هم قرارداد باطل است.
در مقابل، خیار تخلف شرط زمانی به وجود می‌آید که یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکند. در این صورت، طرف دیگر می‌تواند از حق خیار تخلف از شرط استفاده کرده و قرارداد را فسخ کند. این نوع خیار به منظور حمایت از طرفی است که از عدم انجام تعهدات طرف دیگر زیان دیده است.
مثال برای خیار تخلف از شرط
برای روشن‌تر شدن مفهوم خیار تخلف از شرط، مثالی را بررسی می‌کنیم. فرض کنید دو طرف، قرارداد خرید و فروش یک آپارتمان منعقد می‌کنند و در این قرارداد شرط می‌شود که فروشنده باید تا تاریخ معینی سند رسمی آپارتمان را به نام خریدار منتقل کند. اگر فروشنده نتواند در این تاریخ معین تعهد خود را انجام دهد، خریدار می‌تواند از خیار تخلف از شرط استفاده کرده و قرارداد را فسخ کند.
این نوع خیار در واقع به منظور جلوگیری از زیان‌هایی است که به دلیل عدم انجام تعهدات طرف مقابل به وجود می‌آید و به طرف زیان‌دیده این امکان را می‌دهد که از قرارداد خارج شود.
تفاوت خیار تخلف از وصف و خیار تخلف از شرط صفت
خیار تخلف از وصف وقتی محقق می‌شود که شخصی به اعتماد اوصافی که قبلا دیده یا شنیده است، معامله کند و سپس متوجه شود که اوصاف مقرر در مال وجود ندارد که در این صورت می تواند معامله را بهم بزند. این خیار مختص یکی از طرفین معامله نیست و هرکس که مال را ندیده باشد، چه خریدار و چه فروشنده می‌توانند این خیار را داشته باشند. در صورتی که مطابق ماده 235 قانون مدنی هرگاه در ضمن عقدی شرط صفت درج شود و معلوم شود آن صفت وجود ندارد، کسی که شرط به نفع او شده است، خیار تخلف از شرط صفت را دارد.
بنابراین در خصوص تفاوت خیار تخلف از وصف و خیار تخلف از شرط صفت، می‌توان گفت که خیار تخلف از وصف فوری است و در صورت تأخیر در اعمال خیار، موجب می‌شود که دیگر فرد نتواند از خیار خود استفاده کند، در صورتی که خیار تخلف از شرط صفت، فوری نیست و شخص هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را اعمال کند.
پرسش و پاسخ مرتبط
خیار تخلف شرط به چه معناست؟
خیار تخلف شرط به معنای این است که اگر یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکند، طرف دیگر می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
چه تفاوتی بین خیار شرط و خیار تخلف شرط وجود دارد؟
خیار شرط به شرطی اطلاق می‌شود که در قرارداد ذکر شده و به طرفین اجازه می‌دهد تا در مدت معین قرارداد را فسخ کنند. در حالی که خیار تخلف از شرط زمانی به وجود می‌آید که یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکند.
آیا خیار تخلف از شرط فوری است؟
خیر؛ شخص در این خیار، پس از اطلاع یافتن از تخلف از شرط، نیازی نیست که در یک فوریت عرفی، خیار خود را اعمال کند و قانونگذار هم تصریحی به فوری بودن آن ننموده است. بنابراین خیار فوری نیست و دارنده خیار تخلف می‌تواند در زمانی که بخواهد از خیار خود استفاده کند.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”
