دادگاه‌های کیفری به دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه های نظامی تقسیم می‌شوند. حکمی که دادگاه کیفری صادر می‌نماید ممکن است حضوری باشد یا غیابی. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین در رابطه با حکم غیابی کیفری به بحث و گفت‌وگو می‌پردازیم.
توصیه می‌شود این نوشتار را مطالعه کنید. همچنین در صورتی که در خصوص موضوع مورد بحث به مشاوره حقوقی با وکیل کیفری یا پذیرش وکالت در دادگاه نیاز دارید، بر روی آیکون مناسب در زیر کلیک کنید.
فهرست مطالب
حکم غیابی کیفری چیست؟
مطابق با ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری «در تمام جرایم، به استثنای جرایمی که فقط جنبه حق‌اللهی دارند، هرگاه متهم یا وکیل او در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه نفرستاده باشد، دادگاه پس از رسیدگی، رأی غیابی صادر میکند.»
مطابق با ماده مذکور حکم دادگاه کیفری هنگامی غیابی است که متهم یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشوند و لایحه نیز ارسال نکند. در غیر این صورت حکم دادگاه کیفری حضوری است. بنابراین ملاک حضوری یا غیابی بودن رأی دادگاه کیفری، حضور یا عدم حضور متهم یا وکیل او یا ارسال یا ارسال نکردن لایحه توسط آن‌ها است و رأی دادگاه کیفری نسبت به شاکی همیشه حضوری است.
در رابطه با حکم غیابی کیفری می‌بایست به این موضوع توجه نمود که حکم دادگاه در صورتی غیابی محسوب می‌شود که متهم یا وکیل او در مرحله محاکمه و در دادگاه حضور نیابند و لایحه ارسال نکنند؛ وگرنه عدم حضور در مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا سبب نمی‌شود تا حکم غیابی محسوب شود. پس در صورتی که متهم یا وکیل او در جریان تحقیقات مقدماتی در دادگاه کیفری حاضر شود و یا لاحیه ارسال کند اما پس از صدور کیفرخواست و ارسال آن به دادگاه کیفری، متهم یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادرسی شرکت نکنند و لایحه نیز ارسال ننمایند، حکم صادره غیابی است.
صدور حکم غیابی کیفری در چه جرایمی ممکن نیست؟
مطابق با ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری صدور حکم غیابی کیفری در تمام جرایم به استثنای جرایمی که فقط جنبه حق اللهی دارند ممکن است. بنابراین صدور حکم غیابی تقریباً در همه جرایم امکان‌پذیر است؛ جز در آن دسته از جرایمی که جنبه حق اللهی صرف دارند. از جمله این جرایم می‌توان به شرب خمر اشاره نمود.
باید در نظر داشت، در جرایمی که صرفاً جنبه حق اللهی دارند رسیدگی لزوماً می‌بایست با حضور متهم یا وکیل او یا دریافت لایحه از جانب آن‌ها صورت بگیرد. در این جرایم پرونده تا دستگیری و حضور متهم در دادگاه مفتوح می‌ماند؛ مگر این که اساساً در پرونده دلیلی علیه متهم وجود نداشته باشد و اخذ توضیحات نیز از او ضروری تلقی نگردد. در این شرایط صدور حکم برائت متهم به صورت غیابی مجاز است.
تبصره سوم ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری در این خصوص بیان می‌دارد:
«در جرایمی که فقط جنبه حق‌اللهی دارند، هرگاه محتویات پرونده، مجرمیت متهم را اثبات نکند و تحقیق از متهم ضروری نباشد، دادگاه می‌تواند بدون حضور متهم، رأی بر برائت او صادر کند.»
صدور حکم غیابی در دادگاه کیفری یک و انقلاب
صدور حکم غیابی در دادگاه کیفری یک و دادگاه انقلاب با سایر دادگاه‌های کیفری متفاوت است. در واقع در هر مورد که این دادگاه‌ها بخواهند به صورت غیابی رسیدگی کنند، می‌بایست از قبل قرار رسیدگی غیابی صادر نمایند.
در این قرار، موضوع اتهام و وقت دادرسی و نتیجه عدم حضور قید و مراتب دو نوبت به فاصله ده روز در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار ملی یا محلی آگهی می‌شود. فاصله بین تاریخ آخرین آگهی و وقت دادرسی نباید کمتر از یک ماه باشد.
واخواهی از حکم غیابی کیفری
امکان اعتراض به حکم غیابی کیفری وجود دارد. این اعتراض واخواهی نامیده می‌شود. واخواهی در صورتی ممکن است که حکم غیابی مبنی بر محکومیت متهم باشد.
مهلت واخواهی از حکم غیابی کیفری بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم یا بیست روز از تاریخ اطلاع متهم از حکم، در صورت ابلاغ قانونی، است. در این خصوص در نظر داشته باشید، ابلاغ حکم به وکیل متهم ابلاغ واقعی محسوب می‌شود.
لازم به ذکر است، مرجع رسیدگی به واخواهی از حکم غیابی کیفری، همان دادگاه صادر کننده حکم غیابی است.
اجرای حکم غیابی کیفری
در صورتی که از حکم غیابی در مهلت مقرر قانونی واخواهی نشود، پس از به پایان رسیدن مهلت تجدیدنظرخواهی کیفری یا فرجام خواهی کیفری، حکم غیابی صادره اجرا خواهد شد.
در این خصوص باید این نکته را مد نظر قرار داد که چنانچه حکم دادگاه ابلاغ واقعی نشده باشد، محکومٌ علیه غیابی می‌تواند ظرف بیست روز از تاریخ اطلاع، واخواهی کند که در این صورت، اجرای رأی، متوقف و متهم تحت الحفظ به همراه پرونده به دادگاه صادرکننده حکم اعزام می‌شود. این دادگاه در صورت اقتضاء نسبت به أخذ تأمین کیفری یا تجدیدنظر در تأمین قبلی اقدام میکند.
اقدامات دادگاه پس از واخواهی از حکم غیابی کیفری
مطابق با ماده 407 قانون آیین دادرسی کیفری «دادگاه پس از واخواهی، با تعیین وقت رسیدگی طرفین را دعوت میکند و پس از بررسی ادله و دفاعیات واخواه، تصمیم مقتضی اتخاذ می‌نماید. عدم حضور طرفین یا هر یک از آنان مانع رسیدگی نیست.»
بنابراین پس از واخواهی از حکم غیابی کیفری لازم است وقت رسیدگی تعیین شود و اتخاذ تصمیم در وقت فوق‌العاده بدون دعوت از طرفین و تشکیل جلسه برای رسیدگی به واخواهی مجاز نیست. به عبارت دیگر، اعم از این که دلایل محکوم علیه در مقام واخواهی برای نقض حکم کافی باشد یا نباشد و حتی در صورتی که محکوم غیابی ضمن واخواهی اقرار به ارتکاب جرم بکند و فقط تقاضای تخفیف مجازات خود را داشته باشد، دادگاه می‌بایست جلسه رسیدگی را برگزار کند. با این وجود عدم حضور طرفین یا هر یک از آن‌ها در جلسه رسیدگی به واخواهی مانع از رسیدگی نیست.
تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی از حکم غیابی کیفری
حکم غیابی کیفری پس از انقضای مهلت واخواهی، قابل تجدیدنظرخواهی کیفری یا فرجام خواهی کیفری است. همچنین در صورتی که از حکم غیابی صادره از دادگاه کیفری واخواهی شود، حکم صادره که پس از واخواهی مطابق با مقررات آیین دادرسی کیفری قابل تجدیدنظرخواهی کیفری یا فرجام خواهی کیفری می‌باشد.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا امکان اعتراض به حکم غیابی کیفری وجود دارد؟
امکان اعتراض به حکم غیابی کیفری وجود دارد. این اعتراض واخواهی نام دارد.
مهلت واخواهی از حکم غیابی کیفری چند روز است؟
مهلت واخواهی از حکم غیابی کیفری بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم یا بیست روز از تاریخ اطلاع متهم از حکم، در صورت ابلاغ قانونی، است.
مرجع رسیدگی به حکم غیابی کیفری کدام دادگاه است؟
مرجع رسیدگی به واخواهی از حکم غیابی کیفری، همان دادگاه صادر کننده حکم غیابی است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
