حضانت

والدین نسبت به فرزندان خود از حقوقی برخوردار می‌باشند. از جمله این حقوق عبارت است از حق حضانت، حق ملاقات طفل، حق ولایت، حق دریافت نفقه و حق ولایت پدر و جد پدری بر نکاح دختر باکره. در این نوشتار از سایت حقوقی لاوین در رابطه با موضوع حق حضانت اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار خواهیم داد.

توجه نمایید، این نوشتار جهت آشنایی شما با موضوع مورد بحث است و توصیه می‌شود که اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حقوقی یا پذیرش وکالت در دادگاه دارید، از طریق سایت گروه حقوقی لاوین با وکیل خانواده در ارتباط باشید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

حق حضانت

حضانت به معنای نگهداری جسمی و مواظبت بدنی از اطفال است. منظور از طفل، دختر و پسری است که به سن بلوغ نرسیده‌اند. یعنی 9 سال تمام قمری برای دختر و 15 سال تمام قمری برای پسر. این وظیفه هم حق والدین است و هم تکلیف آنان. بنابراین هیچ‌ یک از پدر و مادر حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آن‌ها است از نگاهداری او امتناع ورزند.

در صورت امتناع یکی از پدر و مادر، قاضی دادگاه خانواده می‌بایست نگاهداری طفل را به هر یک از پدر یا مادر که حضانت را بر عهده دارد الزام نماید. شایان ذکر است، در صورتی که الزام ممکن یا مؤثر نباشد، قاضی دادگاه خانواده حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد، به خرج مادر تأمین می‌نماید.

حضانت بر عهده چه کسی است؟

تا زمانی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی می‌کنند، حضانت از اطفال بر عهده هر دوی آن‌ها است. در صورتی که پدر و مادر طفل به هر دلیلی، مانند طلاق یا دلایل شغلی از یکدیگر جدا زندگی نمایند، تا سن 7 سال تمام شمسی حضانت بر عهده مادر و پس از آن حضانت بر عهده پدر است. البته در این خصوص باید توجه داشت، در صورت فوت یکی از پدر و مادر، نگهداری طفل با کسی است که زنده می‌باشد، هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم تعیین نموده باشد.

این حق تا سن بلوغ طفل برای پدر و مادر باقی است. یعنی 9 سال تمام قمری برای دختر و 15 سال تمام قمری برای پسر. در واقع پس از به بلوغ رسیدن، طفل از سن حضانت خارج می‌شود و در خصوص این موضوع که نزد پدرش زندگی کند یا مادرش، خود تصمیم‌گیری می‌نماید.

شایان ذکر است، پدر و مادر طفل می‌توانند در خصوص موضوع نگهداری طفل با یکدیگر توافق نمایند. به عبارت دیگر، شخصی که حضانت بر عهده او است، می‌تواند نگهداری از طفل را به دیگری واگذار نماید. البته این توافق با نظر قاضی دادگاه خانواده قابل بر هم زدن است. در واقع مطابق با ماده 41 قانون حمایت از خانواده چنانچه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به نگهداری طفل برخلاف مصلحت او است می‌تواند در خصوص موضوع واگذاری حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.

سلب حضانت از مادر

همانطور که پیش از این ذکر شد، نگهداری از طفل تا سن هفت سال تمام شمسی بر عهده مادر است. در مواردی این حق از مادر سلب می‌شود:

1- ابتلای مادر به جنون؛

2- ازدواج مادر: در صورت ازدواج مادر این حق از او سلب می‌شود. در این خصوص باید توجه داشت، اگر پدر طفل پیش از این فوت کرده باشد یا مبتلا به جنون باشد یا به دلایلی مانند اعتیاد صلاحیت نگهداری طفل را نداشته باشد، حضانت از طفل از مادر با ازدواج او سلب نمی‌شود؛

3- در معرض خطر قرار گرفتن سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل: در صورتی که نگهداری از طفل بر عهده مادر باشد اما سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر قرار گیرد، حق حضانت از او سلب می‌شود. از جمله مواردی که ممکن است سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل را در معرض خطر قرار دهد عبارت است از:

الف- اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار؛

ب- اشتهار به فساد اخلاق و فحشا؛

ج- ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی؛

د- سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی‌گری و قاچاق؛

ه- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.

شایان ذکر است، در صورت توافق پدر و مادر در خصوص نگهداری طفل، اگر هر یک از شرایط فوق حاصل شود، باز هم حضانت سلب می‌شود. برای مثال بعد از طلاق، پدر و مادر توافق می‌کند که نگهداری طفل 8 ساله بر عهده مادر باشد. در این شرایط هم اگر مادر ازدواج نماید، باز هم حضانت از او سلب می‌شود.

سلب حضانت از پدر

همانطور که پیش از این ذکر شد، نگهداری از طفل پس از سن هفت سال تمام شمسی تا زمان بلوغ بر عهده پدر طفل است. در مواردی این حق از پدر سلب می‌شود:

1- ابتلای پدر به جنون؛

2- در معرض خطر قرار گرفتن سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل: در صورتی که نگهداری از طفل بر عهده پدر باشد اما سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، حق حضانت از او سلب می‌گردد. از جمله مواردی که ممکن است سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل را در معرض خطر قرار دهد عبارت است از:

الف- اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار؛

ب- اشتهار به فساد اخلاق و فحشا؛

ج- ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی؛

د- سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی‌گری و قاچاق؛

ه- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.

در این خصوص نیز باید این موضوع را مد نظر قرار دهید که در صورت توافق پدر و مادر در خصوص نگهداری طفل، اگر هر یک از شرایط فوق به وجود آید، باز هم حضانت سلب می‌شود. برای مثال بعد از طلاق، پدر و مادر توافق می‌کند که نگهداری طفل 5 ساله بر عهده پدر باشد. در این شرایط هم اگر پدر مجنون شود، باز هم حضانت از او سلب می‌شود.

حق ملاقات با طفل

مطابق با ماده ۱۱۷4 قانون مدنی در صورتی که به هر علتی پدر و مادر طفل در یک ‌منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از آن‌ها که طفل تحت‌ حضانت او نیست و سایر بستگان او از حق ملاقات با طفل خود برخوردار است. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف با دادگاه خانواده است.

دادگاه صالح

مطابق با ماده 4 قانون حمایت از خانواده، دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به موضوع حضانت و ملاقات طفل را دارد. سؤالی که ممکن است در اینجا پیش می‌آید این است که به کدام یک از دادگاه‌های خانواده‌ای که در ایران وجود دارد می‌بایست رجوع کرد؟

در پاسخ به این پرسش باید مواردی مختلفی را مورد بررسی قرار داد:

1- طرح دعوا توسط مادر طفل در زمان بقای زوجیت: او می‌تواند در دادگاه خانواده محل اقامت پدر طفل یا محل سکونت خود اقامه دعوی کند؛

2- طرح دعوا توسط مادر طفل پس از جدایی: او می‌بایست در دادگاه خانواده محل اقامت پدر طفل طرح دعوا کند؛

3- طرح دعوا توسط پدر طفل: او می‌بایست در دادگاه خانواده محل اقامت مادر طفل طرح دعوا کند؛

4- طرح دعوا توسط هر یک از پدر و مادر در صورتی که پیش از این در دادگاهی در این خصوص تصمیم‌گیری شده است: در این خصوص اختلاف است اما به نظر می‌رسد بهتر است مجدداً به همان دادگاه مراجعه شود.

در هر صورت اگر در این خصوص قصد مراجعه به دادگاه را دارید، ابتدا باید به دفاتر خدمات خدمات قضایی مراجعه کنید و از طریق این دفاتر دعوای خود را در دادگاه خانواده اقامه نمایید. پیش از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی ثبت نام در سامانه ثنا الزامی است. همچنین توصیه می‌شود قبل از طرح دعوا در رابطه با این موضوع به وکیل متخصص در حقوق خانواده مراجعه نمایید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”