توقیف دادرسی

پس از آن که دادرسی آغاز می‌شود معمولاً با صدور حکم به پایان می‌رسد. اما در مواردی ممکن است دادرسی توقیف شود. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین موضوع توقیف دادرسی را مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی مورد بررسی قرار خواهیم داد. توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

ثبت نام وکلا

توقیف دادرسی چیست؟

ماده 105 قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص توقیف دادرسی است. این ماده بیان می‌دارد:

«هرگاه یکی از اصحاب دعوا فوت نماید یا محجور شود یا سمت یکی از آنان که به موجب آن سِمت، داخل دادرسی شده، زائل گردد، دادگاه رسیدگی را به طور موقت متوقف و مراتب را به طرف دیگر اعلام می‌دارد. پس از تعیین جانشین و درخواست ذی نفع، جریان دادرسی ادامه می‌یابد مگر اینکه فوت یا حجر یا زوال سمت یکی از اصحاب دعوی تأثیری در دادرسی نسبت به دیگران نداشته باشد که در این صورت دادرسی نسبت به دیگران ادامه خواهد یافت».

موارد توقیف دادرسی

1- فوت یکی از اصحاب دعوا

فوت یکی از اصحاب دعوا در صورتی موجب توقیف دادرسی می‌شود که دعوای مورد رسیدگی قابل انتقال به وراث باشد. وگرنه دعوا از بین می‌رود. برای مثال اگر در دعوای طلاق یا تمکین میان زن و شوهر یکی از آنان فوت نماید دعوا زائل می‌گردد و قابل انتقال به وراث نیست. بنابراین در این گونه دعاوی این امکان وجود ندارد.

2- محجور شدن یکی از اصحاب دعوا

محجور شدن به معنای فقدان اهلیت است. بنابراین اگر در حین رسیدگی یکی از اصحاب دعوا مجنون یا سفیه شود دادرسی متوقف می‌گردد.

3- زائل شدن سمت

زائل شدن سمت تنها ناظر به ولایت، قیمومت یا وصایت صغیر، مجنون، غیر رشید یا سمت نمایندگی اداره تسویه از ورشکسته است.

لازم به ذکر است هر یک از موارد فوق یعنی فوت، حجر و زوال سمت یکی از طرفین دعوا زمانی موجب توقیف دادرسی است که در دادرسی نسبت به دیگران مؤثر باشد. در غیر این صورت دادرسی صرفاً نسبت به آن شخص توقیف و نسبت به دیگران ادامه می‌یابد.

به ‌طور کلی می‌توان گفت هر زمان که دعوا قابل تجزیه باشد و خواهان‌ها یا خواندگان متعدد باشند، فوت، حجر و زوال سمت یکی از طرفین دعوا صرفاً نسبت به او سبب توقف دادرسی می‌گردد و نسبت به سایرین مؤثر نیست. این در حالی است که اگر دعوا قابل تجزیه نباشد، فوت، حجر و زوال سمت هریک از خواهان‌ها یا خواندگان متعدد موجب توقف دادرسی نسبت به تمامی اصحاب دعوا می‌گردد. برای مثال اگر در دعوای خلع ید خواندگان 5 نفر باشند و یکی از آنان فوت نماید، دادرسی نسبت به او متوقف و نسبت به دیگران ادامه می‌یابد.

4- اناطه

یکی دیگر از موارد توقیف دادرسی، صدور قرار اناطه است. ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص بیان می‌دارد:

«هرگاه رسیدگی به دعوا منوط به اثبات ادعایی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه دیگری است، رسیدگی به دعوا تا اتخاذ تصمیم از مرجع صلاحیت‌دار متوقف می‌شود. در این مورد، خواهان مکلف است ظرف یک ماه در دادگاه صالح اقامه دعوا کند و رسید آن را به دفتر دادگاه رسیدگی‌کننده تسلیم نماید، در غیر این صورت قرار رد دعوا صادر می‌شود و خواهان می‌تواند پس از اثبات ادعا در دادگاه صالح مجدداً اقامه دعوی نماید».

5- اعتراض ثالث طاری و اعاده دادرسی طاری

اعتراض ثالث طاری و اعاده دادرسی طاری نیز از موجبات توقیف دادرسی به شمار می‌روند.

6- توقیف ناشی از عدم تهیه‌ی وسایل اجرای قرار

7- توقیف ناشی از تکلیف دادن تأمین در تأمین دعوای واهی و تأمین اتباع بیگانه

شرایط توقیف دادرسی

پس از فوت، حجر یا زوال سمت دادرسی در صورتی توقیف می‌شود که این موضوع از سوی دادگاه اعلام گردد. همچنین فوت یا حَجر یا زوال سِمت، زمانی موجب توقیف رسیدگی است که دادرسی آغاز شده باشد اما به مرحله صدور رأی نرسیده است. بنابراین اگر دادرسی به مرحله‌ی صدور رأی برسد دیگر این موضوع مطرح نمی‌گردد.

آثار توقیف دادرسی

توقیف دادرسی آثار زیر را به دنبال دارد:

1- رسیدگی را به طور موقت متوقف می‌کند و دادگاه تا زمان رفع این موضوع، هر اندازه به طول انجامد، مشغول می‌ماند و دادرسی به پایان نمی‌رسد.

2- موارد توقیف دادرسی در هر مرحله از رسیدگی به وقوع بپیوندند موجب می‌شوند که تا رسیدگی متوقف گردد. بنابراین تفاوتی نمی‌نماید که دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر یا فرجام و یا دادرسی در پی اعتراض ثالث یا اعاده دادرسی شروع شده باشد.

3- با متوقف شدن دادرسی، مواعد قانونی اعم از این که در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده یا نشده باشند، به حالت تعلیق در می‌آیند. برای مثال هرگاه بعد از ابلاغ اخطاریه­ پرداخت دستمزد کارشناس به خواهان، وی پیش از به پایان رسیدن مهلت 7 روزه محجور شود و در نتیجه‌ی این حجر دادرسی متوقف گردد، پس از تعیین نماینده برای او، مهلت 7 روزه‌­ی جدیدی جهت پرداخت مورد اشاره به وی داده خواهد شد.

رفع توقیف دادرسی

پس از روشن شدن تکلیف امری که سبب توقیف رسیدگی دادگاه شده است، مجدداً دادرسی از سر گرفته خواهد شد. برای مثال اگر دادرسی به علت فوت یکی از طرفین دعوا رخ دهد، ادامه جریان دادرسی مستلزم معرفی وراث وی می‌باشد. بنابراین هرگاه وراث متوفا توسط هریک از طرفین دعوا معرفی شوند، اسباب رفع توقیف حاصل می‌شود و دادرسی ادامه می‌یابد. شایان ذکر است در چنین مواردی ارائه گواهی انحصار وراثت لازم نیست.

پس از توقف دادرسی، جهت رفع توقیف آن نه تنها باید، حَسب مورد، جانشین یا نماینده شخص متوفا یا محجور و غیره معرفی شوند تا دادرسی ادامه یابد بلکه لازم است تا ذی نفع این امر را از دادگاه درخواست نماید. بنابراین دادگاه رأساً نمی‌تواند دادرسی را به جریان اندازد.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”