احتمالاً شما تا کنون صحنه تخریب بنا‌های ساخته شده توسط اشخاص را توسط سازمان جهاد کشاورزی و با حضور نماینده دادستان و نیرو‌های انتظامی از دوربین صدا و سیما مشاهده نموده‌اید. یکی از مواردی که سبب تخریب بنا‌ها می‌شود موضوع تغییر کاربری اراضی کشاورزی است که در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
توصیه می‌شود در صورتی که قصد تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغ های خود را دارید یا سازمان جهاد کشاورزی علیه شما دعوایی را مبنی بر تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها طرح نموده است یا بنای ساخته شده توسط شما توسط سازمان مذکور تخریب شده است، پیش از هر اقدامی با کلیک بر روی آیکون مناسب در زیر از وکیل ملکی متخصص مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
فهرست مطالب
تغییر کاربری اراضی کشاورزی چیست؟
منظور از تغییر کاربری اراضی کشاورزی انجام اقداماتی در اراضی زراعی و باغ‌هایی است که قابلیت کشاورزی دارند و در خارج از محدوده شهرها و شهرک‌ها و طرح هادی روستاهای دارای طرح هادی واقع شده‌اند. این اعمال بدون رعایت مقررات قانونی و اخذ مجوز از مرجع صالح انجام و مانع از تداوم تولید، بهره‌برداری و استمرار کشاورزی می‌شود. از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
الف- برداشت یا افزایش شن و ماسه؛
ب- ایجاد بنا و تأسیسات؛
ج- خاکبرداری و خاکریزی؛
د- گود برداری؛
ه- احداث کوره‌های آجر و گچ‌پزی؛
و- پی کنی؛
ز- دیوارکشی اراضی؛
ح- دپوی زباله، نخاله و مصالح ساختمانی، شن و ماسه و ضایعات فلزی؛
ط- ایجاد سکونتگاه‌های موقت؛
ی- استقرار کانکس و آلاچیق؛
ک- احداث جاده و راه؛
ل- دفن زباله‌های واحدهای صنعتی؛
م- رها کردن پساب‌های واحدهای صنعتی، فاضلاب‌های شهری، ضایعات کارخانجات؛
ن- لوله گذاری؛
س- عبور شبکه‌های برق؛
ع- انتقال و تغییر حقابه اراضی زراعی و باغات به سایر اراضی و فعالیت‌های غیر کشاورزی؛
ف- سوزاندن، قطع و ریشه کنی و خشک کردن باغات به هر طریق؛
ص- مخلوط‌ریزی و شن‌ریزی؛
ق- احداث راه آهن و فرودگاه؛
ر- احداث پارک و فضای سبز؛
ش- پیست‌های ورزشی؛
ت- استخرهای ذخیره آب غیرکشاورزی؛
ث- احداث پارکینگ مسقف و غیر مسقف؛
خ- محوطه‌سازی (شامل سنگ‌فرش و آسفالت‌کاری، جدول گذاری، سنگ ریزی و موارد مشابه).
آیا تغییر کاربری اراضی کشاورزی جرم است؟
مطابق با ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها، تغییر کاربری اراضی کشاورزی ممنوع است. این ماده مقرر می‌دارد: «به منظور حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها و تداوم و بهره‌وری آن‌ها از تاریخ تصویب این قانون تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها در‌خارج از محدوده قانونی شهرها و شهرک‌ها جز در موارد ضروری ممنوع می‌باشد.»
لازم به ذکر است، مطابق با تبصره یک ماده مذکور تشخیص موارد ضروری تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ ها در هر استان به عهده کمیسیونی مرکب از رئیس سازمان جهاد کشاورزی، مدیر امور اراضی، رئیس سازمان مسکن و شهرسازی، مدیرکل حفاظت محیط زیست آن استان و یک نفر نماینده استاندار می‌باشد که به ریاست سازمان جهاد کشاورزی تشکیل میگردد.
همچنین مطابق با ماده 3 قانون مذکور کلیه مالکان یا متصرفان اراضی زراعی و باغ هایی که قابلیت کشاورزی دارند، چنانچه به صورت غیرمجاز و بدون اخذ مجوز از مرجع صالح اقدام به تغییر کاربری اراضی کشاورزی نمایند، علاوه بر قلع و قمع بنا، به پرداخت جزای نقدی از یک تا سه برابر بهای اراضی زراعی و باغ ها به قیمت روز زمین با کاربری جدید که مورد نظر متخلف بوده است محکوم می‌شوند. لازم به ذکر است، در صورت تکرار جرم، مرتکب به حداکثر جزای نقدی و حبس از یک ماه تا شش‌ماه محکوم میگردد.
دریافت مجوز تغییر کاربری در اراضی کشاورزی
امکان تغییر کاربری اراضی کشاورزی با صدور مجوز قانونی امکان پذیر است. مدیریت اموراراضی استان مرجع صدور این مجوز می‌باشد. باید در نظر داشت مجوز تغییرکاربری اراضی کشورزی، مجوز ساخت بنا نیست و برای احداث بنا باید مجوزهای لازم دیگر را نیز کسب نمود.
برای دریافت مجوز تغییر کاربری اراضی کشاورزی باید مدارک لازم را به مدیریت امور اراضی استان تقدیم نمود. این مدارک با توجه به ماهیت طرح، مکان اجرای طرح و نوع مجوز یا موافقت‌نامه متفاوت است. با این وجود مدارک ذیل در هر صورت باید تقدیم مرجع مذکور شود:
الف- مستندات مالکیت؛
ب- اخذ نظر موافق اداره کل حفاظت محیط زیست استان؛
ج- ارائه موافقت اصولی یا جواز تاسیس منضم به نقشه و سایت پلن.
قلع و قمع بنا بدون حکم دادگاه در تغییر کاربری اراضی کشاورزی
یکی از موضوعات مهمی که در رابطه با تغییر کاربری اراضی کشاورزی مطرح می‌شود، موضوع قلع و قمع بنا بدون حکم دادگاه است. ماده 10 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها در این خصوص بیان می‌دارد:
هرگونه تغییر کاربری در قالب ایجاد بنا، برداشتن یا افزایش شن و ماسه و سایر اقداماتی که بنا به تشخیص وزارت جهاد کشاورزی تغییر کاربری محسوب میگردد، چنانچه به‌طور غیرمجاز و بدون اخذ مجوز صورت پذیرد، جرم است و مأموران جهاد کشاورزی محل مکلفند نسبت به توقف عملیات اقدام و مراتب را به اداره متبوع جهت انعکاس به مراجع قضایی اعلام نمایند.
بنابراین مطابق با این ماده در صورت انجام هر گونه اقدامی که بنا به تشخیص وزارت جهاد کشاورزی تغییر کاربری محسوب میگردد، در صورتی که به طور غیرمجاز و بدون اخذ مجوز صورت پذیرد، مأموران جهاد کشاورزی صرفاً حق دارند نسبت به توقف عملیات مبادرت نمایند و اگر مرتکب پس از اعلام جهاد کشاورزی به اقدامات خود ادامه داد با کمک نیروی انتظامی از ادامه عملیات مرتکب جلوگیری کنند.
لازم به ذکر است تبصره ۲ ماده 10 قانون مذکور که مقرر می‌دارد «مأموران جهاد کشاورزی موظفند با حضور نماینده دادسرا و در نقاطی که دادسرا نباشد با حضور نماینده دادگاه محل ضمن تنظیم صورتمجلس رأساً نسبت به قلع و قمع بنا و مستحدثات اقدام و وضعیت زمین را به حالت اولیه اعاده نمایند» مربوط به مرحله اجرای حکم است و مجوزی برای قلع و قمع بنا بدون حکم دادگاه نیست.
بنابراین قلع و قمع بنا بدون حکم دادگاه در تغییر کاربری اراضی کشاورزی قانونی به نظر نمی‌رسد.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا تغییر کاربری اراضی کشاورزی جرم است؟
بله این عمل جرم است.
مجازات تغییر کاربری اراضی کشاورزی چیست؟
این جرم دارای دو مجازات است:
1- قلع و قمع بنا؛
2- پرداخت جزای نقدی از یک تا سه برابر بهای اراضی زراعی و باغ ها به قیمت روز زمین با کاربری جدید که مورد نظر متخلف بوده است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
