یکی از مسائل پرتکرار حقوقی افراد، مربوط به تغییر نام و نام خانوادگی است. در این نوشتار سعی کردیم تا شما را با تمام صفر تا صد نکات مربوط به این موضوع آشنا کنیم. اگر به فکر تغییر نام و نام خانوادگی خود هستید اما نمی‌دانید از لحاظ حقوقی باید چه اقدامی کنید، تا پایان این نوشتار با ما همراه باشید. همچنین توصیه می‌شود اگر در رابطه با موضوع تغییر نام و نام خانوادگی نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین دارید، به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید.
فهرست مطالب
تعیین نام
نخستین موضوعی که در نوشتار تغییر نام و نام خانوادگی مورد بررسی قرار می‌دهیم، موضوع تعیین نام است. مطابق با ماده ۲۰ قانون ثبت احوال، انتخاب نام با اعلام کننده است. طبق ماده ۱۶ این قانون کسانی که مکلف به اعلام می‌باشند به ترتیب عبارت‌اند از:
– پدر یا جد پدری؛
– مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی که قادر به انجام این وظیفه باشد؛
– وصی یا قیم یا امین؛
– اشخاصی که قانوناً عهده‌دار نگهداری طفل می باشند؛
– متصدی یا نماینده مؤسسه‌ای که طفل به آنجا سپرده شود؛
– صاحب واقعه (متقاضی) که سن او از ۱۸ سال تمام به بالا باشد.
شایان ذکر است در صورتی که ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نشود، اعلام ولادت و امضای اسناد به عهده پدر و مادر به صورت متفّق و با هم خواهد بود. هر گاه اعلام ولادت توسط پدر و مادر متّفقاً ممکن نباشد، شناسنامه طفل با اعلام پدر یا مادر با ذکر نام کوچک طرف غایب تنظیم خواهد شد. لازم به ذکر است اگر مادر اعلام کننده باشد، نام خانوادگی او به طفل داده می‌شود.
نكات حقوقی تعیین نام
از جمله نکات حقوقی که در خصوص تعیین نام کوچک می‌بایست به آن توجه شود عبارت است از:
۱. انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامناسب با جنس ممنوع است؛
۲. تشخیص نام‌های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می‌باشد؛
۳. انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است؛
۴. استفاده از نام کوچک دیگری اصولاً منعی ندارد مگر در مورد دوقلوها و سایر کودکانی که دارای یک نام خانوادگی هستند.
تغییر نام
تغییر نام دیگر موضوعی است که در نوشتار تغییر نام و نام خانوادگی مورد بررسی قرار می‌دهیم. هر فردی که به سن 18 سال تمام برسد می‌تواند برای یک بار نام خود را تغییر دهد. این افراد برای تغییر نام باید به سازمان ثبت احوال مراحعه کنند. تغییر نام باید به تصویب کمیسیون نام و تأیید ریاست سازمان ثبت احوال برسد.
شایان ذکر است که افراد زیر 18 سال برای تغییر نام باید به مراجع قضایی مراجعه کنند.
تعیین نام خانوادگی
برای بررسی آثار حقوقی این بخش باید دو فرض را بررسی کنیم:
الف- در فرض معلوم بودن پدر: در این صورت نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر خواهد بود؛ اگرچه شناسنامه فرزند در قلمرو اداره ثبت احوال دیگری صادر شود. شایان ذکر است فرزندان کبیر می‌توانند برای خود نام خانوادگی دیگری انتخاب نمایند.
ب- در فرض نا‌معلوم بودن پدر: اگر پدر نا‌معلوم ولی مادر معلوم باشد، نام خانوادگی مادر به طفل داده می‌شود. اما اگر پدر و مادر طفل معلوم نباشند، نام خانوادگی طفل به صورت فرضی تعیین می‌شود. همچنین نام پدر و مادر او نیز به صورت فرضی ثبت می‌شوند.
استفاده از نام خانوادگی دیگری
هر شخص نسبت به نام خانوادگی خود حق تقدم دارد و کسی نمی‌تواند بدون اجازه آن شخص از آن استفاده کند. حق تقدم نام خانوادگی با رعایت تاریخ تقدم صدور اسناد، مختص اشخاصی است که نام آنان در دفاتر مخصوص نام خانوادگی ادارات ثبت احوال به ثبت می‌رسد و دیگری حق انتخاب آن را در حوزه آن اداره ندارد مگر با اجازه دارنده حق تقدم. دارنده حق تقدم نام خانوادگی کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل، نام خانوادگی به نام او ثبت شده باشد. بنابراین ملاک تشخیص، تاریخ صدور شناسنامه خواهد بود.
این حق به ورثه قانونی شخص نیز انتقال می‌یابد و در صورتی که شخصی نام خانوادگی‌ای را بدون اجازه استفاده کند، هر یک از ورثه به تنهایی می‌تواند نسبت به این عمل اعتراض کند. شایان ذکر است در صورتی که وراث بخواهند به شخص دیگری اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را بدهند باید تمام آن‌ها با این موضوع موافق باشند.
تغییر نام خانوادگی
هر کسی می‌تواند پس از رسیدن به سن قانونی (۱۸ سال تمام)، برای یک بار نام خانوادگی خود را تغییر دهد. در این راستا باید قوانین مربوط به واژه بلامعارض یا با اجازه از دارنده حق تقدم رعایت شود. لازم به ذکر است، در موارد استثنائی، با ارائه دلایل موجه و موافقت رئیس سازمان ثبت احوال می‌توان نام خانوادگی را برای بار دوم نیز تغییر داد.
اگر شما قصد تغییر نام خانوادگی خود را دارید می‌بایست به سازمان ثبت احوال مراجعه نمایید. مطابق با قانون ثبت احوال، تغییر نام خانوادگی باید به تصویب این مرجع برسد.
استفاده زوجین از نام خانوادگی یکدیگر
زوجه با موافقت همسر خود تا زمانی که در قید زوجیت می‌باشد از نام خانوادگی همسرش با موافقت او استفاده نماید. در این مورد رعایت حق تقدم جهت استفاده از نام خانوادگی دیگری لازم نیست. شایان ذکر است، در صورت طلاق، ادامه استفاده از نام خانوادگی به اجازه همسر بستگی دارد.
در این خصوص باید این نکته را مد نظر قرار داد که اگر زوج قصد استفاده از نام خانوادگی همسر خود را داشته باشد، باید قوانین مربوط به حق تقدم را رعایت نماید.
در پایان لازم به ذکر است، می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکیل پایه یک دادگستری با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید. وکلای متخصص ما در دپارتمان حقوق خانواده و امور حِسبی آماده‌ی ارائه خدمات حقوقی با کیفیتی متفاوت در این رابطه به شما می‌باشند.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا تغییر نام و نام خانوادگی ممکن است؟
هر کسی پس از رسیدن به سن قانونی یعنی 18 سال تمام می‌تواند نام و نام خانوادگی خود را برای یک بار تغییر دهد.
برای تغییر نام خانوادگی باید به کدام سازمان مراجعه کنیم؟
برای تغییر نام خانوادگی باید به سازمان ثبت احوال مراجعه کنیم. شایان ذکر است، تغییر نام خانوادگی منوط به تصویب سازمان ثبت احوال است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”
