انتقال سهام شرکت

مقدمه

انتقال سهام، به عنوان یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌های حقوقی و اقتصادی در شرکت‌های سهامی، فرآیندی است که مالکیت و حقوق ناشی از سهام را از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌کند. این فرآیند نه تنها نقدینگی را برای سهامداران فراهم می‌آورد، بلکه بر ساختار مالکیت، کنترل شرکت، استراتژی‌های مدیریتی و حتی ارزش بازار شرکت تأثیر عمیقی می‌گذارد. از منظر حقوقی، انتقال سهام می‌تواند ارادی (خرید و فروش، هبه، صلح) یا قهری (فوت، ورشکستگی، توقیف قضایی) باشد و تابع قواعد مندرج در مواد ۲۴، ۳۵، ۳۹، ۴۰ و ۴۱ لایحه قانونی ۱۳۴۷ است. همچنین، جنبه‌های مالیاتی (ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم)، ثبتی (اداره ثبت شرکت‌ها) و نظارتی (سازمان بورس) بر پیچیدگی آن می‌افزاید.

انتقال سهام عملی حقوقی با آثار گسترده بر شرکت و سهامداران است و بر لزوم شفافیت، ثبت رسمی و رعایت حقوق اقلیت تأکید دارد. آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور، مانند رأی شماره ۸۵۶ (۱۴۰۳)، نیز بر اعتبار محدودیت‌های اساسنامه‌ای در انتقال صحه گذاشته‌اند.

مقاله حاضر به بررسی مبانی حقوقی، انواع، رویه‌ها، چالش‌ها و تحولات اخیر در انتقال سهام در شرکت‌های سهامی ایران می‌پردازد تا تصویری جامع از این نهاد کلیدی در حقوق شرکت‌های تجاری ارائه دهد.

انتقال سهام در شرکت سهامی

طبق ماده ۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت، سهام بانام باید برای انتقال، در دفتر ثبت سهام شرکت ثبت شود. این ثبت، الزامی است و بدون آن، انتقال صرفا بین طرفین معتبر بوده لکن فاقد اعتبار قانونی نسبت به شرکت و اشخاص ثالث خواهد بود. انتقال‌دهنده یا وکیل او باید امضای انتقال را در دفتر ثبت سهام تأیید کند و چنانچه تمام مبلغ اسمی سهم پرداخت نشده باشد، انتقال‌گیرنده نیز باید امضای خود را ثبت نماید. این تشریفات، تضمین‌کننده شفافیت و جلوگیری از اختلافات است.

در مقابل ،قانون تجارت صراحتاً بیان می‌دارد که در شرکت‌های سهامی عام، نقل و انتقال سهام آزادانه است یعنی نمی‌تواند مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی باشد، مفهوم مخالف این ماده این است که برای شرکت‌های سهامی خاص، مشروط شدن انتقال مجاز است. بر این اساس، اساسنامه شرکت یا توافق شرکا می‌تواند نقل و انتقال را منوط به تأیید هیأت مدیره یا مجمع عمومی صاحبان سهام کند.

ماده ۷۰ لایحه اصلاحی نیز تأکید می‌کند که در شرکت‌های سهامی خاص، نقل و انتقال سهام شرکت می‌تواند به موافقت مدیران یا مجمع مشروط شود، که این امر برای حفظ هویت خانوادگی یا حرفه‌ای شرکت‌های خاص طراحی شده است.

مدارک لازم برای انتقال سهام شرکت 

برای انتقال سهام در شرکت سهامی مدارک زیر الزامی است:

1-اصل گواهی سهام (یا صورت‌حساب سهام).

2- سند انتقال (قرارداد عادی یا رسمی، بسته به اساسنامه).

3- تأیید پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام از اداره امور مالیاتی (طبق ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم).

4- صورتجلسه مجمع عمومی یا هیئت مدیره (در صورت شرط موافقت و همچنین در جایی).

5- ثبت تغییرات در اداره ثبت شرکت‌ها.

بدون این تشریفات، انتقال صحیح نخواهد بود.

نحوه انتقال سهام بانام و سهام بی‌نام

در شرکت‌های سهامی (خاص و عام)، سهام به دو نوع بانام و بی‌نام تقسیم می‌شود. تفاوت این دو نوع سهام، نه تنها در شناسایی مالک، بلکه در نحوه انتقال، تشریفات، ریسک حقوقی و مسئولیت در برابر طلبکاران است. در شرکت‌های سهامی خاص، معمولاً سهام بانام غالب است، اما امکان صدور سهام بی‌نام نیز وجود دارد. در ادامه، نحوه انتقال هر یک، تفاوت‌ها، مبانی قانونی، آرای قضایی و توصیه‌های عملی به تفصیل توضیح داده می‌شود.

۱. سهام بانام (Named Share)

سهامی است که نام مالک در دفتر ثبت سهام شرکت و گواهینامه سهام درج شده است.

نحوه انتقال سهام بانام

همانطور که گفته شد انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال‌دهنده یا وکیل او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند. تا زمانی که این تشریفات انجام نشده، انتقال نسبت به شرکت و اشخاص ثالث معتبر نیست. ثبت در دفتر سهام، شرط نفوذ انتقال نسبت به شرکت است، نه شرط صحت عقد. عقد بیع سهام بانام با قصد و رضا واقع می‌شود، اما بدون ثبت، غیرنافذ است.در سهام بانام، دفتر ثبت سهام مانند دفتر املاک عمل می‌کند. عدم ثبت، انتقال را نسبت به شرکت معلق می‌کند. چنانچه انتقال سهام میان سهامدارانی باشد که عضویتی در هیات مدیره ندارند نیازی به تشکیل مجمع عمومی نیست. اما اگر یکی از اعضای هیات مدیره تمام سهام خود را به شخص دیگر انتقال دهد مجمع عمومی عادی برای تغییر هیات مدیره و سپس جلسه هیات مدیره برای تعیین سمت اعضا تشکیل میگردد. در این صورت صورتجلسات مربوطه باید به اداره ثبت شرکت ها ارسال شود. لازم به ذکر است که ثبت نقل و انتقال در اداره ثبت شرکت ها الزامی نیست چرا که مطابق ماده۱۰۶ قانون تجارت هر تغییری که منجر به تغییر اساسنامه شود مستلزم ثبت است.

در ذیل اقدامات لازم برای انتقال سهم بانام به ترتیب بیان شده است:

مرحله	اقدام	مبنای قانونی
1.تنظیم سند انتقال	قرارداد کتبی (عادی یا رسمی) بین انتقال‌دهنده و انتقال‌گیرنده	ماده ۱۰ قانون مدنی
۲. امضای انتقال‌دهنده در سند	الزامی است	ماده ۴۰
۳. ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت	انتقال‌دهنده یا وکیل او باید انتقال را امضاء کند	ماده ۴۰
۴. امضای انتقال‌گیرنده	در صورتی که هنور تمام مبلغ اسمی پرداخت نشده باشد الزامی	ماده ۴۰
۵. صدور گواهینامه جدید	برای انتقال‌گیرنده	ماده ۳۹
۶. ثبت تغییرات در اداره ثبت شرکت‌ها	الزامی نیست چرا که منجر به تغییر اساسنامه نمی شود.	ماده ۱۰۶

۲. سهام بی‌نام (Bearer Share)

سهامی است که نام مالک در آن ذکر نمی‌شود و مالکیت با قبض و اقباض ورقه سهم تحقق می یابد. بنابراین قانون انتقال سهام بی‌نام با تحویل ورقه سهم به منتقل‌الیه واقع می‌شود لکن در صورتی که شرکت بخواهد، می‌تواند انتقال را در دفتر ثبت سهام به ثبت برساند.سهام بی‌نام، از اموال شبه منقول است و انتقال آن مانند حواله با قبض واقع می‌شود. ثبت در دفتر سهام، صرفاً اعلامی است.

مطابق ماده ۲۷: «سهام بی‌نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و ملک دارنده آن شناخته می‌شود مگر خلاف آن ثابت شود.»

نحوه انتقال سهام بی‌نام

مرحله	اقدام	مبنای قانونی
۱. تحویل فیزیکی ورقه سهم	از انتقال‌دهنده به انتقال‌گیرنده	ماده ۴۱
۲. تنظیم سند انتقال (اختیاری)	توصیه می‌شود برای اثبات	ماده ۱۰ قانون مدنی
۳. ثبت در دفتر ثبت سهام (الزامی نیست)	اما برای اعلام به شرکت لازم است	ماده ۴۱
۴. اعلام کتبی به شرکت	برای به‌روزرسانی سوابق	رویه عملی

---

نقل و انتقال سهام در سامانه ثبت شرکت‌ها

برای ثبت نقل و انتقال سهام در شرکت‌های سهامی خاص، نیازی به مراجعه حضوری نیست؛ تمام مراحل از طریق سامانه جامع ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری به آدرس:

🔗 https://irsherkat.ssaa.ir

به صورت کاملاً آنلاین انجام می‌شود.

مراحل ثبت نقل و انتقال سهام در سامانه:

گام	اقدام	توضیحات
۱	ورود به سامانه	وارد سایت irsherkat.ssaa.ir شوید.
۲	انتخاب گزینه تغییرات	روی دکمه «پذیرش درخواست تغییرات شرکت» یا «صورت‌جلسه تغییرات» کلیک کنید.
۳	ورود اطلاعات شرکت	– شناسه ملی شرکت (۱۴ رقمی) را وارد کنید.- کد امنیتی نمایش داده شده را تایپ کنید.
۴	انتخاب نوع صورت‌جلسه	در بخش نوع صورت‌جلسه، گزینه «نقل و انتقال سهام» را انتخاب نمایید.
۵	تکمیل فرم‌های مربوطه	اطلاعات زیر را با دقت وارد کنید:✅ نام و مشخصات سهامدار فروشنده و خریدار✅ تعداد سهام منتقل‌شده✅ مبلغ اسمی هر سهم✅ تاریخ انتقال✅ شماره و تاریخ صورت‌جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده✅ امضای دیجیتال یا تأیید الکترونیکی اعضا
۶	بارگذاری مدارک	اسکن و آپلود مدارک زیر الزامی است:📎 صورت‌جلسه نقل و انتقال (با امضای سهامداران)📎 کپی شناسنامه و کارت ملی طرفین📎 گواهی پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام (۴% ارزش اسمی)📎 فهرست سهامداران قبل و بعد از انتقال
۷	دریافت رسید پذیرش اینترنتی	پس از تأیید نهایی، شماره پیگیری و رسید پذیرش به صورت PDF صادر می‌شود.
۸	ارسال نسخه چاپی از طریق پست	– رسید پذیرش + یک نسخه چاپی از صورت‌جلسه و مدارک را در پاکت پستی قرار دهید.- به آدرس اداره ثبت شرکت‌های حوزه ثبتی شرکت ارسال کنید (از طریق پست پیشتاز).

نکات مهم:

• مالیات ۴%: قبل از ثبت، باید مفاصاحساب مالیاتی نقل و انتقال سهام از اداره دارایی اخذ شود (ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم).
• دفتر سهام شرکت: پس از تأیید اداره ثبت، دفتر سهام شرکت باید به‌روزرسانی شود.
• مهلت قانونی: حداکثر ظرف ۱ ماه از تاریخ صورت‌جلسه، باید در سامانه ثبت شود.
• هزینه: فقط هزینه پست و مالیات؛ ثبت در سامانه رایگان است.

پس از ارسال مدارک:

• اداره ثبت، مدارک را بررسی می‌کند.
• در صورت تأیید، آگهی تغییرات در روزنامه رسمی منتشر می‌شود.
• شماره آگهی و تاریخ ثبت به شما اعلام می‌گردد.

توصیه: برای جلوگیری از رد درخواست، حتماً از وکیل یا کارشناس ثبت برای تنظیم صورت‌جلسه و تکمیل فرم‌ها کمک بگیرید.

دعاوی و اختلافات مرتبط با نقل و انتقال سهام

الف. دعاوی حقوقی رایج

دعاوی حقوقی مربوط به نقل و انتقال سهام، اغلب از عدم رعایت تشریفات یا محدودیت‌های اساسنامه ناشی می‌شود. خواندگان این دعاوی معمولاً انتقال‌دهنده و شرکت هستند و شرکت نیز به عنوان شخص ثالث ضروری طرف دعوا قرار می‌گیرد.

مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱. دعوای الزام به انتقال سهام

وقتی انتقال‌دهنده (فروشنده سهام) پس از انعقاد قرارداد و دریافت ثمن، از تحویل گواهی سهام یا ثبت انتقال در دفتر ثبت سهام شرکت خودداری کند، انتقال‌گیرنده می‌تواند دادخواست الزام به انتقال سهام تقدیم کند. دعوای الزام به انتقال سهام، الزام به فعل حقوقی است و در صورت استنکتف متعهد، دادگاه می‌تواند به جای خوانده، سند را امضاء کند (ماده ۲۳۸ ق.آ.د.م).

• ماده ۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت:
  
  “انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال‌دهنده یا وکیل او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند”
• ماده ۲۲۰ قانون مدنی:
  “عقود نه فقط متعاملین را به اجرای چیزی که در آن تصریح شده ملزم می‌نماید بلکه متعاملین به کلیه نتایجی هم که به موجب عرف و عادت یا به موجب قانون از عقد حاصل می‌شود ملزمند.”
• ماده ۱۰ قانون مدنی: قراردادهای خصوصی معتبرند مگر مغایر قانون صریح باشند.

شرایط طرح دعوای الزام به انتقال سهام

دادگاه صالح

دادگاه عمومی حقوقی محل ثبت شرکت (ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی)

مدارک لازم

• قرارداد انتقال (عادی یا رسمی)
• رسید پرداخت ثمن
• کپی دفتر ثبت سهام (تأیید عدم ثبت)
• صورتجلسه هیئت مدیره (در صورت لزوم)
• اساسنامه شرکت”(حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری، ج ۱، ص ۲۷۸)

2. دعوای ابطال نقل و انتقال سهام

وقتی انتقال سهام بدون رعایت تشریفات قانونی یا اساسنامه انجام شده باشد (مثلاً بدون موافقت هیئت مدیره در حالی که اساسنامه شرط کرده)، ذی‌نفع (شریک، شرکت، یا طلبکار) می‌تواند تقاضای ابطال انتقال کند.

ماده 41 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مقرر می دارد: « در شرکتهای سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی صاحبان سهام شود » از مفهوم مخالف ماده مذکور چنین استنباط می‌شود که در شرکتهای سهامی خاص می توان نقل و انتقال سهام را مشروط به موافقت هیئت مدیره یا مجامع عمومی صاحبان سهام کرد و در این شرکتها این گونه محدودیتها بر اساس قواعد عمومی قراردادها و اصل آزادی اراده شامل نقل و انتقال سهام بین سهامداران و همچنین اشخاص ثالث و خارج از شرکت نیز خواهد بود. انتقال بدون رعایت شرط اساسنامه، باطل مطلق نیست، بلکه غیرنافذ است و تا زمانی که مجمع آن را تنفیذ نکند، قابل ابطال است.همچنین ابطال انتقال، یک دعوای اعلامی – تنجیزی است و نیازی به اثبات ضرر ندارد؛ صرف نقض تشریفات کافی است.

ماده ۱۹۰ قانون مدنی: شروط ضمن عقد الزامی است.

ماده ۴۰ قانون تجارت: عدم ثبت = بی‌اعتباری نسبت به شرکت و اشخاص ثالث.

موارد ابطال

مورد	توضیح
عدم موافقت هیئت مدیره	در صورت شرط در اساسنامه
عدم ثبت در دفتر سهام	انتقال ناتمام است
انتقال سهام توقیفی	نقض ماده ۵۶ قانون اجرای احکام مدنی

خواندگان دعوا

1- انتقال‌دهنده

2- انتقال‌گیرنده

3- شرکت 

۳. دعوای تنفیذ انتقال سهام

وقتی انتقال بدون رعایت تشریفات رسمی (مثلاً بدون ثبت در دفتر سهام) انجام شده، اما قصد واقعی طرفین وجود داشته، انتقال‌گیرنده می‌تواند تقاضای تنفیذ انتقال کند تا اثر آن به گذشته تسری یابد. تنفیذ انتقال، یک حکم اعلامی است و نه تأسیسی. دادگاه تنها وجود انتقال را تأیید می‌کند، نه ایجاد.

• ماده ۲۴۷ قانون تجارت:
  “انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد… در غیر این صورت، انتقال نسبت به اشخاص ثالث و شرکت  معتبر نخواهد بود.”
• ماده ۲۲۳ قانون مدنی: عقد با تراضی واقع می‌شود.
• ماده ۱۳۰ قانون ثبت (اصل نسبی اثر عقد)

شرایط تنفیذ

شرط	توضیح
وجود قرارداد معتبر	حتی شفاهی با شهادت
پرداخت ثمن	اثبات شده باشد
عدم مخالفت اساسنامه	یا تنفیذ توسط مجمع
عدم ضرر به اشخاص ثالث	طلبکاران، شرکا

۴. دعوای الزام به تنظیم سند رسمی انتقال سهام

اگر اساسنامه شرکت یا قرارداد اولیه، انتقال سهام را منوط به سند رسمی کرده باشد، انتقال‌گیرنده می‌تواند فروشنده به حضور در دفتر اسناد رسمی و تنظیم سند را بخواهد. الزام به تنظیم سند رسمی، یک تعهد به فعل حقوقی است و دادگاه می‌تواند به جای متعهد، سند را امضاء کند (ماده ۲۳۸ ق.آ.د.م). در شرکت سهامی سهام منقول است و الزام به سند رسمی استثنایی است و تنها در صورت شرط صریح اساسنامه قابل اعمال است.مبنای قانونی آن ماده ۱۰ قانون مدنی و اعتبار شرط ضمن عقد می باشد.

موارد الزام موارد الزام به سند رسمی

• اساسنامه صراحتاً الزام کرده باشد.
• سهام جزو اموال غیرمنقول تلقی شود (در برخی آراء).
• توافق طرفین در قرارداد اولیه.

دعاوی کیفری انتقال سهام شرکت

اختلافات کیفری نادرتر اما جدی‌تر هستند و اغلب از سوءنیت ناشی می‌شوند. از جمله دعاوی کیفری ناشی از انتقال سهام می توان موارد ذیل را نام برد:

1- کلاهبرداری (ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری): اگر انتقال‌دهنده سهام را با وعده‌های دروغین بفروشد.
2- جعل سند انتقال: طبق ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی، جعل قرارداد انتقال می‌تواند به حبس منجر شود.
سوءاستفاده از موقعیت مدیران: مدیران که بدون موافقت مجمع انتقال دهند، ممکن است طبق ماده ۲۴۵ قانون تجارت، مسئول کیفری شوند.
3- انتقال مال غیر: انتقال سهام بانام  بدون ثبت در دفتر سهام شرکت ها، منجر به انتقال مالکیت به انتقال گیرنده نخواهد شد و از نظر شرکت و  اشخاص ثالث مالک سهام همچنان سهامدار قبلی است. اگر انتقال گیرنده سهام را با علم به عدم مالکیت خود انتقال دهد یا دیگری سهام متعلق به غیر را به شخص ثالثی منتقل کند، جرم انتقال مال غیر محقق می شود زیرا سهام، حق مالی است و واگذاری آن بدون مجوز، اضرار به مالک وارد می‌کند

 4- خیانت در امانت (ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی): در صورت عدم تحویل گواهی سهام پس از دریافت وجه.

انتقال سهم الشرکه 

مفهوم سهم‌الشرکه و اهمیت نقل و انتقال آن

سهم‌الشرکه، برخلاف سهام در شرکت‌های سهامی، بخشی از سرمایه شرکت است که مالکیت شریک بر آن، حقوق و تعهداتی را به همراه دارد. طبق ماده ۹۵ قانون تجارت، در شرکت‌های با مسئولیت محدود، سرمایه بدون تقسیم به سهام، به سهم‌الشرکه تبدیل می‌شود. سهم‌الشرکه را “حقوق دینی و ارفاقی” می‌داند که انتقال آن، بر خلاف سهام، نیازمند رضایت شرکا و تشریفات است تا ثبات شرکت حفظ شود.

اهمیت نقل و انتقال سهم الشرکه

• نقدشوندگی سرمایه: امکان خروج شریک بدون انحلال شرکت.
• تغییر ترکیب شرکا: تأثیر بر مدیریت و مسئولیت‌ها.
• حفاظت از طلبکاران: انتقال بدون رعایت قواعد می‌تواند به فرار از دین منجر شود (ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، ۱۳۹۴).

در شرکت‌های تضامنی و نسبی، شخصیت شرکا غالب است، لذا انتقال محدودتر است (ماده ۱۲۰ ق.ت.). در شرکت‌های مختلط، تمایز بین شرکای ضامن و با مسئولیت محدود، قواعد را دوگانه می‌کند.

انتقال سهم‌الشرکه در شرکت تضامنی

شرکت تضامنی بر پایه اعتماد شخصی شرکا استوار است. نقل و انتقال سهم‌الشرکه تابع ماده ۱۲۰ ق.ت. است. سهم‌الشرکه را نمی‌توان به دیگری منتقل کرد مگر با رضایت تمام شرکا. این رضایت باید کتبی و در شرکت‌نامه یا صورت‌جلسه ثبت شود.

شرایط انتقال:

• ارادی: رضایت همه شرکا الزامی است؛ حتی انتقال به شریک دیگر. عدم رضایت، انتقال را باطل می‌کند.
• قهری: در فوت، وراث جایگزین می‌شوند، اما شرکت منحل نمی‌شود مگر با شرط شرکت‌نامه (ماده ۱۳۷ ق.ت.). در حجر، قیم باید ظرف یک ماه رضایت دهد.
• تشریفات: بدون نیاز به سند رسمی.
• رویه عملی:

۱. تنظیم صورت‌جلسه با امضای همه شرکا.
۲. پرداخت مالیات ۴% ارزش اسمی (تبصره ۱ ماده ۱۴۳ ق.م.م.).
۳. ثبت تغییرات در روزنامه رسمی.

ذکر این نکته لازم است که انتقال بدون رضایت، بزه انتقال مال غیر تلقی می‌شود (رأی وحدت رویه شماره ۷۷۴ دیوان عالی، ۱۳۹۸).

انتقال سهم‌الشرکه در شرکت نسبی

شرکت نسبی شبیه تضامنی است، با مسئولیت متناسب سرمایه. قواعد انتقال سهم الشرکه تابع مواد تضامنی است یعنی انتقال تنها با رضایت تمام شرکا ممکن می باشد.

نقل و انتقال سهم‌الشرکه در شرکت‌های مختلط

شرکت‌های مختلط دو نوع‌اند: غیرسهامی (مواد ۱۴۱-۱۴۷ ق.ت.) و سهامی (مواد ۱۶۳-۱۸۲ ق.ت.).

شرکت مختلط غیرسهامی:

• شرکای ضامن: انتقال سهم‌الشرکه مانند تضامنی (رضایت همه شرکا، ماده ۱۴۱).
• شرکای با مسئولیت محدود: مانند شرکت با مسئولیت محدود (رضایت ¾ سرمایه و اکثریت عددی، ماده ۱۴۸).

شرکت مختلط سهامی:

• شرکای ضامن: انتقال با رضایت همه (ماده ۱۶۹).
• سهامداران: انتقال آزاد مانند شرکت سهامی (ماده ۱۷۰).

این تمایز را برای تعادل بین شخصیت و سرمایه توجیه می‌کند. رویه: صورت‌جلسه مجمع + سند رسمی برای شرکای محدود + مالیات.

نقل و انتقال سهم‌الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود

مطابق ماده 102 قانون تجارت در شرکت با مسئولیت محدود برای انتقال سهم الشرکه باید موارد ذیل رعایت شود:

• رضایت شرکایی که ¾ سرمایه را دارند + اکثریت عددی.
• باید سند رسمی انتقال تنظیم شود.
• بدون رضایت، منتقل‌الیه حق دخالت ندارد، اما مالکیت حفظ می‌شود.

رویه عملی انتقال سهم‌الشرکه و شرایط انتقال

مرحله	توضیح	مدارک لازم
۱. تشکیل مجمع فوق‌العاده	با دعوت قانونی (اساسنامه یا ق.ت.)	صورت‌جلسه امضاشده
۲. تنظیم سند رسمی	در دفتر اسناد رسمی (صلح‌نامه)	اصل صورت‌جلسه، شناسنامه‌ها، مفاصاحساب مالیاتی
۳. پرداخت مالیات	۴% ارزش اسمی (ماده ۱۴۳ ق.م.م.)	گواهی اداره دارایی
۴. ثبت تغییرات	در اداره ثبت شرکت‌ها	سند رسمی، فتوکپی شناسنامه شریک جدید، پرداخت حق ثبت

جنبه‌های مالیاتی و ثبت

• مالیات: ۴% ارزش اسمی برای همه شرکت‌ها (تبصره ۱ ماده ۱۴۳ ق.م.م.). در بورسی نبودن، مقطوع است.
• ثبت: الزامی در اداره ثبت (ماده ۱۹۵ ق.ت.)؛ عدم ثبت، انتقال را در مقابل ثالث باطل می‌کند.

عدم نفوذ انتقال سهام توقیف شده

سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و مالک، دارنده آن شناخته می شود. مگر خلاف آن ثابت گردد. با توجه به اینکه نقل و انتقال سهام بی نام از طریق قبض و اقباض به عمل می آید بنابراین شرکتی که سهام بی نام را صادر کرده از وضعیت مالکیت و نقل و انتقالات آن بی اطلاع بوده و به همین علت تنها راه توقیف این نوع سهام، توقیف فیزیکی آن است. لذا برای توقیف سهام بی نام شرکت ها باید اصل برگه سهام در اختیار مامور اجرای احکام قرار بگیرد.

گفته شد که سهام با نام سهامی است که نام مالک آن روی برگه سهم و دفتر ثبت سهام شرکت درج می شود. هرگونه نقل و انتقال راجع به سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. در غیر این صورت انتقال صورت گرفته از منظر شرکت و اشخاص ثالث بی اعتبار است. همانطور که از ویژگی های این گونه سهام استفاده می شود، شرکت ها همیشه از وضع مالکیت و نقل و انتقالات سهام با نام خود آگاه هستند. توقیف سهام با نام از طریق ابلاغ دستور واحد اجرای احکام به شرکت صورت می پذیرد و نیازی به توقیف فیزیکی برگه سهام نمی باشد. شرکت پس از دریافت این دستور، مراتب بازداشت سهام با نام را در دفتر ثبت سهام قید می کند و به این ترتیب امکان واگذاری و انتقال اینگونه سهام توسط بدهکار وجود نخواهد داشت.

۱- مراتب توقیف سهام شرکت بدواً به اداره ثبت شرکتها اعلام می‌گردد و رونوشتی از آن نیز به شرکت ارسال می‌شود، کما این که اداره ثبت شرکت‌ها پس از اعلام مراتب توقیف سهام از طرف مرجع قضائی، موضوع توقیف را به شرکت اعلام می‌کند تا از هر گونه نقل و انتقال سهام جلوگیری شود.

۲- صرف نظر از این که شرکتهائی که مطابق قانون تشکیل و به ثبت رسیده باشند ولی فاقد دفتر ثبت سهام شرکت باشند، متصور نمی‌باشد، به نظر می‌رسد تاریخ توقیف سهام، زمان وصول دستور توقیف می‌باشد.

نکات کلیدی در دعاوی مربوط به نقل و انتقال سهم

۱. شناسایی دقیق نوع دعوا و خواسته
۲. تعیین دقیق خواندگان و اصحاب دعوا
۳. دادگاه صالح و محل رسیدگی
۴. مدارک الزامی ( از جمله قرارداد انتقال سهم،رسید پرداخت ثمن، دفتر ثبت سهام شرکت در انتقال سهم بانام، صورت جلسه هیات مدیره و مجمع عمومی ، گواهی مالیات نقل و انتقال سهم، استعلام توقیف سهم)

پرسش و پاسخ‌