رأیی که از دادگاه صادر می‌شود اگرچه تنها علیه محکومٌ‌علیه (کسی که رأی به ضرر او صادر شده است) قابل اجرا است اما علیه تمامی اشخاص قابل استناد است. از این رو اگر شخصی حکم صادره در دعوای دیگری را مخل حق خود تشخیص دهد می‌تواند به این رأی اعتراض ثالث نماید. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین اطلاعات مفید و کاربردی را در رابطه با این موضوع به شما ارائه می‌دهیم.
فهرست مطالب
اعتراض ثالث چیست؟
مطابق با ماده 417 قانون آیین دادرسی مدنی «اگر در خصوص دعوایی، رأیی صادر شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رأی شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد، می‌تواند نسبت به آن رأی اعتراض نماید».
برای مثال مجید با ادعای مالکیت در خصوص یک دستگاه خودرو و تحویل آن علیه رضا طرح دعوا می‌کند و دادگاه حکم را به نفع او صادر می‌نماید. این حکم تنها علیه رضا به عنوان یکی از اصحاب دعوا قابل اجرا است اما علیه تمامی اشخاص دیگر که در این دعوا حضور نداشته‌اند قابل استناد است. بنابراین اگر شخص دیگری خود را مالک خودرو موضوع دعوای مجید و رضا بداند، می‌تواند به حکم صادره در آن دعوا اعتراض ثالث بنماید.
آرای قابل اعتراض ثالث
مطابق با ماده 418 قانون آیین دادرسی مدنی شخص ثالث حق دارد به هر گونه رأی صادره از دادگاه‌های عمومی، انقلاب و تجدیدنظر اعتراض نماید. بنابراین تمامی احکام و قرارهای صادره از دادگاهها قابل اعتراض ثالث می‌باشند. در این مورد تفاوتی میان احکام قطعی (حکمی که قابل تجدیدنظر و واخواهی نباشد) و غیر قطعی یا احکام حضوری و غیابی وجود ندارد.
شایان ذکر است قرارهای قاطع دعوا و قرارهای مقدماتی (اعدادی) نیز قابل اعتراض ثالث می‌باشند. قرار مقدماتی قراری است که پرونده مورد رسیدگی را آماده صدور رأی می‌نماید. از جمله این قرارها می‌توان از قرار کارشناسی یا قرار تحقیق محلی نام برد. قرار قاطع دعوا، قراری است که با صدور آن پرونده از دادگاه رسیدگی کننده به آن خارج می‌شود. از جمله این قرارها می‌توان از قرار سقوط دعوا، رد دعوا، رد دادخواست و عدم استماع دعوا نام برد.
شایان ذکر است نسبت به حکم داور نیز کسانی که خود یا نماینده آنان در تعیین داور شرکت نداشته‌اند می‌توانند به عنوان شخص ثالث اعتراض نمایند.
اعتراض ثالث به آرای صادره از دادگاه نخستین (بدوی)
در خصوص آرای صادره از دادگاه‌های نخستین باید این نکته را مد نظر قرار داد که این آرا تا زمانی که نسبت به آن‌ها درخواست تجدیدنظر نشود قابل اعتراض ثالث می‌باشند. در صورت تجدیدنظرخواهی، از آنجا که صلاحیت دادگاه نخستین در خصوص دعوا پایان می‌یابد امکان اعتراض ثالث وجود ندارد.
از این رو اگر شخصی رأی صادره از دادگاه نخستین را مخل حق خود بداند و این رأی مورد تجدیدنظر خواهی قرار گیرد یا باید به عنوان ثالث و با اقامه دعوای ورود ثالث در دعوای تجدیدنظر وارد شود و یا منتظر صدور رأی در مرحله تجدیدنظر بماند و پس از آن در صورت لزوم اعتراض ثالث نماید.
شرایط معترض ثالث
الف) معترض باید ثالث باشد: همانطور که پیش از این ذکر شد، اگر در خصوص دعوایی رأیی صادر شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او مانند وکیل در دادرسی که منتهی به رأی شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشند، می‌تواند به آن رأی اعتراض نماید. در این خصوص باید این نکته را مدنظر قرار داد که علاوه بر خواهان و خوانده دعوا، وارد ثالث و مجلوب ثالث نیز از اصحاب دعوا تلقی می‌شوند. بنابراین نمی‌توانند به رأی صادره از دادگاه به عنوان ثالث اعتراض نمایند.
ب) معترض باید ذی‌نفع باشد: منظور از ذی‌نفع بودن معترض در این موضوع این است که رأی صادره به حقوق این شخص خللی وارد آورد. البته در اینجا لازم نیست که امکان زیان و خلل به حقوق معترض مُنَجّز (قطعی) باشد.
ج) معترض باید اعتراض خود را علیه محکوم‌له (کسی که رأی به نفع او صادر شده است) و محکوم‌علیه (کسی که رأی به ضرر او صادر شده است) مطرح نماید:محکوم‌له و محکوم‌علیه را معترض‌علیه می‌نامند.
مهلت اعتراض ثالث
در قانون آیین دادرسی مدنی برای این اعتراض مهلتی تعیین نشده است. از این رو آرای دادگاهها بدون محدودیت زمانی قابل اعتراض شخص ثالث می‌باشند. شایان ذکر است، در این خصوص تفاوتی ندارد که شخص ثالث از رأی دادگاه آگاه بوده باشد یا خیر.
در این مورد باید این نکته را مدنظر قرار داد که اعتراض شخص ثالث تا قبل از اجرای حکم مورد اعتراض قابل طرح است. بعد از اجرای حکم در صورتی می‌توان اعتراض نمود که ثابت شود حقوقی که اساس و مأخذ اعتراض است به جهتی از جهات قانونی ساقط نشده باشد. در واقع، از آنجایی که معترض باید ذی‌نفع باشد، اگر نفع وی با اجرای حکم از بین برود، حق وی ساقط می‌شود. در نتیجه پس از ساقط شدن حق دیگر مبنایی برای اعتراض وجود ندارد.
انواع دعوای اعتراض ثالث
مطابق با ماده 419 قانون آیین دادرسی مدنی این دعوا بر دو قسم است:
الف) اعتراض اصلی
اعتراضی را که از ابتدا از طرف شخص ثالث انجام شود را اصلی می‌نامند. برای مثال میان ناصر و پرهام در خصوص مالکیت یک واحد آپارتمان دعوایی طرح می‌شود و دادگاه حکم را به نفع پرهام صادر می‌نماید. بعد از مدتی امیرحسین از حکم دادگاه آگاه می‌شود و از آنجایی که خود را مالک آپارتمان می‌داند، به این حکم اعتراض می‌کند. این اعتراض اصلی است.
مطابق با ماده 420 قانون آیین دادرسی مدنی اعتراض اصلی به موجب دادخواست به عمل می‌آید. معترض پس از تنظیم دادخواست، آن را باید به دادگاهی تقدیم نماید که رأی قطعی را صادر نموده است.
ب) اعتراض طاری یا غیر اصلی
عبارت است از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رأیی که سابقاً در یک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات آنچه مدعی است، به آن استناد نموده است. اعتراض طاری یا غیر اصلی را باید در دادگاهی مطرح نمود که دعوای اصلی در آن دادگاه اقامه شده و رأی مورد اعتراض به عنوان دلیل مورد استناد قرار گرفته است.
اعتراض ثالث طاری بدون تقدیم دادخواست صورت می‌پذیرد و دادگاه به آن رسیدگی کرده و در خصوص آن تصمیم گیری می‌نماید. در این خصوص باید این نکته را مد نظر قرار داد که اگر درجه این دادگاه پایین‌تر از دادگاهی باشد که رأی مورد اعتراض را صادر نموده است، معترض باید بعد از عنوان کردن اعتراض خود در دادگاهی که به اصل دعوا رسیدگی می‌کند، دادخواست اعتراض خود را ظرف مدت بیست روز به دفتر دادگاه صادر کننده رأی مورد اعتراض تقدیم نماید. در غیر این صورت دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه می‌دهد.
آثار اعتراض ثالث
مطابق با ماده 424 قانون آیین دادرسی مدنی، اعتراض ثالث موجب تأخیر در اجری حکم قطعی نمی‌شود. در مواردی که جبران ضرر و زیان ناشی از اجرای حکم ممکن نباشد دادگاه رسیدگی کننده به اعتراض ثالث به درخواست معترض، پس از اخذ تأمین مناسب قرار تأخیر اجرای حکم را برای مدت معین صادر می‌کند.
اگر دادگاه پس از رسیدگی، اعتراض ثالث را مورد پذیرش قرار دهد، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته است را نقض می‌نماید. شایان ذکر است اگر مفاد حکم غیر قابل تفکیک باشد، تمام آن را نقض می‌کند.
در پایان پیشنهاد می‌شود برای دریافت مشاوره حقوقی آنلاین از وکیل حقوقی در رابطه با این موضوع به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی حضوری یا ثبت درخواست پذیرش وکالت در دادگاه با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید.
پرسش و پاسخ مرتبط
اعتراض ثالث چیست؟
چنانپه در دعوایی رأیی صادر شود که به حقوق شخص دیگری خلل وارد آورد، آن شخص می‌تواند به این رأی اعتراض کند به شرطی که خود یا نماینده او در دادرسی دعوای مذکور به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد.
مهلت اعتراض ثالث چه اندازه است؟
برای این اعتراض مهلتی وجود ندارد. بنابراین تمامی آرای دادگاهها بدون محدودیت زمانی قابل اعتراض شخص ثالث هستند. در این خصوص تفاوتی ندارد که شخص ثالث از رأی دادگاه آگاه باشد یا خیر.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
