اعاده دادرسی کیفری

اصولاً پس از آن‌ که حکم قطعی می‌شود دیگر نمی‌توان به آن اعتراض نمود و خواستار رسیدگی مجدد به آن شد. با این وجود در آیین دادرسی کیفری در مواردی امکان اعتراض به حکم بعد از قطعیت آن وجود دارد. در واقع اعتراض به احکام قطعی از طریق اعاده‌ دادرسی ممکن است. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین در رابطه با موضوع اعاده دادرسی کیفری به بحث و گفت و‌گو می‌پردازیم. توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه نمایید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

ثبت نام وکلا

اعاده دادرسی کیفری چیست؟

یکی از راه های اعتراض به رأی دادگاه کیفری اعاده دادرسی است. اعاده دادرسی کیفری در واقع عبارت است از اعتراض به احکام صادره از دادگاه‌های کیفری پس از قطعیت این احکام. درخواست اعاده دادرسی کیفری صرفاً در رابطه با احکام صادره از دادگاه‌های کیفری ممکن است و در خصوص قرارها این امکان وجود ندارد. بنابراین نمی‌توان نسبت به قرارهای صادره از دادگاه‌های کیفری درخواست اعاده دادرسی نمود.

احکام دادگاه‌های کیفری در سه مورد قطعی محسوب می‌شوند:

الف- زمانی که حکم به موجب قانون قطعی و غیر قابل اعتراض است. مطابق با ماده‌ی 427 قانون آیین دادرسی کیفری، آرای دادگاه‌های کیفری در موارد زیر قطعی است:

1- جرایم تعزیری درجه 8؛

2- جرایم مستلزم پرداخت دیه یا ارش در صورتی که میزان یا جمع آن‌ها کمتر از یک دهم دیه کامل باشد.

ب- زمانی که حکم صادره از دادگاه‌های کیفری قابل اعتراض می‌باشد اما در مهلت مقرر قانونی به آن اعتراض نشده و به علت عدم اعتراض قطعی شده است؛

ج- زمانی که حکم دادگاه کیفری قابل اعتراض می‌باشد و در مهلت مقرر به آن اعتراض شده است و در مرجع صالح یعنی دادگاه تجدیدنظر استان یا دیوان عالی کشور مورد رسیدگی قرار گرفته است و حکم قطعی صادر شده است.

شایان ذکر است درخواست اعاده دادرسی صرفاً نسبت به احکام محکومیت قطعی پذیرفته می‌شود. در واقع اعاده دادرسی کیفری وسیله‌ای برای اعتراض به حکم محکومیت است نه برائت. بنابراین چنانچه در دعوای کیفری حکم برائت صادر شود، نمی‌توان نسبت به این حکم درخواست اعاده دادرسی نمود.

همچنین در درخواست اعاده دادرسی کیفری، تفاوتی ندارد که حکم اجرا شده باشد یا خیر. در هر صورت امکان پذیرش این درخواست وجود دارد. برای مثال حتی اگر شخصی به اعدام محکوم شود و حکم اعدام او نیز صادر شود، امکان پذیرش درخواست اعاده دادرسی وجود دارد.

موارد اعاده دادرسی

مطابق با ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، مواردی که به استناد آن‌ها می‌توان تقاضای اعاده‌ دادرسی نمود عبارت‌اند از:

الف- کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد؛

ب- چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‌ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد؛

ج- شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضایی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی‌گناهی یکی از آنان احراز گردد؛

د- درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود؛

ه- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است؛

و- پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی‌گناهی محکوم ‌علیه یا عدم تقصیر وی باشد؛

ز- عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.

اشخاصی که حق درخواست اعاده دادرسی دارند

ماده 475 قانون آیین دادرسی کیفری در رابطه با اشخاصی است که می‌توانند درخواست اعاده دادرسی بنمایند. مطابق با این ماده اشخاص زیر از این حق برخوردارند:

الف- محکوم علیه: کسی که از دادگاه کیفری حکم قطعی مبنی بر محکومیت او صادر شده است؛

 ب- وکیل یا نماینده‌ی قانونی محکوم‌علیه؛

ج- همسر یا وراث قانونی یا وصی محکوم‌علیه در صورت فوت او؛

د- دادستان کل کشور؛

ه- دادستان مجری حکم.

لازم به ذکر است، اعاده دادرسی از طریق دادستان مجری حکم و دادستان کل کشور، وسیله‌ای برای اعتراض به حکم محکومیت متهم می‌باشد نه حکم برائت او.

مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی کیفری

مرجع رسیدگی به این درخواست دیوان عالی کشور است. بنابراین درخواست مذکور را می‌بایست از طریق دفاتر خدمات قضایی به دیوان عالی کشور تسلیم نمود. در صورتی که این درخواست در دیوان عالی کشور مورد پذیرش واقع شود، با تجویز اعاده دادرسی، رسیدگی مجدد را به دادگاه هم عرض دادگاه صادر کننده‌ی حکم قطعی ارجاع می‌دهد. اما در صورتی که دیوان عالی کشور این درخواست را مورد پذیرش قرار ندهد، قرار رد اعاده دادرسی صادر می‌نماید.

لازم به ذکر است منظور از دادگاه هم عرض، دادگاهی است که از نظر صلاحیت ذاتی و محلی و درجه هم رده دادگاه صادر کننده‌ی حکم قطعی است. برای مثال اگر رأی قطعی از شعبه سوم دادگاه تجدیدنظر استان تهران صادر شده باشد، دادگاه هم عرض، شعبه دیگری از همین دادگاه است.

دادگاه هم عرض پس از تجویز اعاده دادرسی توسط دیوان عالی کشور، به پرونده رسیدگی می‌نماید و در صورتی که درخواست مذکور را وارد تشخیص دهد، حکم پیشین را نقض و حکم مناسب را صادر می‌کند. حکم جدید این دادگاه از نظر قطعیت و قابلیت اعتراض تابع مقررات است. برای مثال اگر حکم قطعی پیشین از دادگاه بدوی صادر شده باشد، حکم جدید قابل اعتراض است. اما اگر حکم پیشین از دادگاه تجدیدنظر استان صادر شده باشد حکم جدید نیز قطعی است. شایان ذکر است امکان اعاده دادرسی از حکم جدید نسبت به همان جهت پیشین وجود ندارد، اما نسبت به دیگر جهات ممکن است.

اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضاییه

مطابق با ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی‌که رئیس قوه قضاییه رأی قطعی صادره از هریک از مراجع قضایی را خلاف شرع بیّن تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال می‌نماید تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضاییه برای این امر تخصیص می‌یابد رسیدگی و رأی قطعی صادر شود.

شایان ذکر است درصورتی که رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان در انجام وظایف قانونی خود، رأی قطعی اعم از حقوقی یا کیفری را خلاف شرع بیّن تشخیص دهند، می‌توانند با ذکر مستندات از رئیس قوه قضاییه درخواست تجویز اعاده دادرسی نمایند.

مهلت درخواست اعاده دادرسی کیفری

این درخواست مهلت ندارد. بنابراین هر زمان هر یک از اشخاصی که به موجب قانون از این حق برخوردارند درخواست اعاده دادرسی نمایند، به درخواست او در یکی از شعب دیوان عالی کشور رسیدگی می‌شود. در صورتی که این درخواست مورد پذیرش واقع شود، دیوان عالی کشور پرونده را جهت رسیدگی به دادگاه هم عرض صادر کننده‌ی حکم قطعی ارجاع می‌دهد و در غیر این صورت آن را رد می‌نماید.

توجه داشته باشید، از طریق سایت گروه حقوقی لاوین شما به سادگی می‌توانید با وکیل کیفری در ارتباط باشید. گروه حقوقی لاوین کیفیت خدمات ارائه شده را تضمین می‌نماید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”