گاهی رسیدگی به امر کیفری از مرجعی که حسب قانون صلاحیت محلی برای رسیدگی به آن را دارد، به یک مرجع دیگر که هم عرض آن است، ارجاع می‌شود. این امر را احاله دعوای کیفری می‌گویند. این ارجاع برای رعایت بعضی مصالح اجتماعی، اقتصادی و سیاسی صورت می‌گیرد. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین به بررسی احاله کیفری و موارد مربوط به آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب
انواع احاله
انواع احاله، عبارتند از:
الف- احاله کیفری:
این نوع از انواع احاله در قانون آیین دادرسی کیفری، پیش بینی شده است و به معنای ارجاع پرونده برای رسیدگی، از دادگاه صالح محلی، به دادگاه هم عرض دیگری است که صلاحیت محلی رسیدگی را ندارد اما به دلایلی، امکان ارجاع پرونده به آن برای رسیدگی وجود دارد.
ب- احاله در قانون مدنی:
این احاله مربوط به زمانی است که بین قوانین داخلی ایران با قوانین بین المللی در مقام صدور حکم، تعارض، به وجود آمده است و قانون بین المللی، در صدور حکم در مسئله حقوقی خاصی، به قانون کشور خود، قانون ایران یا قانون کشوری غیر از ایران، ارجاع داده است.
ج- احاله در قانون آیین دادرسی مدنی:
احاله در قانون آیین دادرسی مدنی در مواد 91 و 92 این قانون، در خصوص صدور قرار امتناع از رسیدگی و ارجاع پرونده، به شعبه هم‌عرض دیگر، در صورت نبود شعبه در آن دادگاه مطرح می‌شود. از مصادیق آن نیز می‌توان به مواردی مانند زمانی که دادرس، دارای نفع شخصی در پرونده است اشاره نمود.
احاله کیفری چیست؟
احاله کیفری عبارت است از اعطاء و سپردن تحقیقات و رسیدگی به اتهام و جرم از دادگاه صالح به دادگاهی که صلاحیت محلی برای رسیدگی به آن جرم را ندارد. در واقع مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری دادسرا و دادگاهی صلاحیت محلی رسیدگی به جرم را دارد که آن جرم در حوزه قضایی آن دادگاه به وقوع پیوسته است. چرا که این دادگاه دسترسی بهتری به شواهد و مدارک دارد. اما در احاله کیفری دادگاهی که صلاحیت محلی رسیدگی به جرم را ندارد، به دلایلی امکان رسیدگی بهتری دارد.
در واقع در مواردی هر چند جرم در حوزه دادگاه دیگری به وقوع پیوسته است اما دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به جرم را ندارد به دلایلی بهتر می‌تواند به جرم رسیدگی کند. در این صورت این دادگاه می‌تواند درخواست احاله پرونده را بنماید. بنابراین احاله موضوعی استثنایی است که صرفاً در موارد خاصی صورت می‌پذیرد.
در نظر داشته باشید، مطابق با تبصره ماده 419 قانون آیین دادرسی کیفری، احاله پرونده نباید به کیفیتی باشد که موجب عسر و حرج شاکی و یا مدعی خصوصی شود. لازم به ذکر است، چنانچه بزه دیده، یعنی شخصی که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان می‌شود، تعقیب مرتکب را درخواست کند، شاکی و هرگاه جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه نماید، مدعی خصوصی نامیده می‌شود.
احاله کیفری در چه مواردی صورت می‌پذیرد؟
مواد 419 و 420 قانون آیین دادرسی کیفری موارد احاله کیفری را برشمرده است. مطابق با این مواد احاله کیفری زمانی انجام می‌شود که:
الف- متهم یا بیشتر متهمان در حوزه دادگاه دیگری اقامت داشته باشند؛
ب- محل وقوع جرم از دادگاه صالح دور باشد، به نحوی که دادگاه دیگر به علت نزدیک بودن به محل وقوع آن، آسان‌تر بتواند به موضوع رسیدگی کند؛
ج- به‌منظور حفظ نظم و امنیت عمومی، بنا به پیشنهاد رییس قوه قضاییه یا دادستان کل کشور و تجویز دیوان‌عالی کشور، رسیدگی به حوزه قضایی دیگر احاله می‌شود.
برای مثال تصور نمایید عده‌ای در سفر به شهری دور دست مرتکب جرمی می‌شوند. در این صورت رسیدگی به اتهام این اشخاص، ارسال احضاریه‌ها، رفت و آمدها و غیره برای متهمین و دادگستری دشوار و پر هزینه است. در این موارد قانون برای تسهیل در امر رسیدگی احاله را پیش‌بینی نموده است.
شرایط احاله کیفری
با توجه به این موضوع که احاله کیفری امری استثنایی است نیاز به درخواست دادگاه مقصد و پذیرش نهاد دیگری دارد. در ادامه اشکال مختلف احاله کیفری را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
1- احاله پرونده از یک حوزۀ قضایی به حوزۀ قضایی دیگر یک استان:
در این مورد احاله به درخواست دادستان یا رییس حوزۀ قضایی مبدأ و موافقت شعبه اول تجدیدنظر انجام می‌شود. مثلا احاله پروندە از حوزە قضایی شهر ری به حوزە قضایی پاکدشت حسب مورد به درخواست دادستان یا رییس حوزۀ قضایی شهرستان شهر ری و موافقت شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان تهران انجام می‌شود.
2- احاله پرونده از حوزە قضایی یک استان به استان دیگر:
در این مورد احاله به درخواست دادستان یا رییس حوزە قضایی مبدأ و موافقت دیوان عالی کشور انجام می‌شود. برای مثال، احاله پرونده از حوزە قضایی استان یزد به حوزە قضایی استان کرمان، حسب مورد به درخواست دادستان یا رییس حوزە قضایی استان یزد و موافقت دیوان عالی کشور انجام می‌شود.
3- احاله پرونده مطروحه در دادگاه نظامی:
در این مورد احاله حسب مورد به درخواست دادستان نظامی یا رئیس سازمان قضایی استان با موافقت رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح انجام می‌شود.
4- احاله پروندۀ مطرح در دادسرا و یا دادگاه ویژۀ روحانیت:
طبق مادە 30 آیین نامه دادسراها و دادگاه‌های ویژۀ روحانیت، احاله پرونده از حوزه‌ای به حوزه قضایی دیگر در اختیار دادستان منصوب خواهد بود.
توجه داشته باشید، از طریق سایت گروه حقوقی لاوین شما به سادگی می‌توانید با وکیل کیفری در ارتباط باشید. گروه حقوقی لاوین کیفیت خدمات ارائه شده را تضمین می‌نماید.
پرسش و پاسخ مرتبط
احاله کیفری چیست؟
احاله کیفری به معنای واگذاری رسیدگی به اتهامی از دادگاه دارای صلاحیت محلی به دادگاهی است که صلاحیت محلی ندارد.
در چه صورتی احاله کیفری ممنوع است؟
در صورتی که احاله کیفری موجب عسر و حرج شاکی و یا مدعی خصوصی شود، احاله ممنوع است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی- سجاد اسفندیاری”
