ابطال سند مالکیت

با همه اعتباری که قانون برای اسناد مالکیت قائل شده است، در مواردی امکان ابطال سند مالکیت پیش‌بینی شده است. عدم رعایت مقررات قانونی ثبت ملک، صدور اسناد مالکیت متعارض، اشتباه در صدور اسناد مالکیت، ثبت اراضی موات، اموال عمومی، موقوفات و انفال با سؤاستفاده از قوانین و ضرورت زمان و مصالح اجتماعی از جمله مواردی است که سبب ابطال سند مالکیت یا اصلاح سند مالکیت می‌شود.

به طور کلی، ابطال سند مالکیت و اصلاح آن یا با حکم دادگاه انجام می‌شود یا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و بدون حکم دادگاه. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین موارد ابطال سند مالکیت بدون نیاز به حکم دادگاه و با حکم دادگاه را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد. توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

موارد ابطال سند مالکیت و اصلاح آن بدون نیاز به حکم دادگاه

مواردی که ابطال سند مالکیت به حکم دادگاه نیازی ندارد و خود اداره ثبت سند مالکیت را ابطال و یا اصلاح می‌نماید عبارت است از:

الف- ابطال سند مالکیت به حکم قانون در مواردی که مقتضیات اجتماعی، مصالح عمومی و یا جهات شرعی اقتضاء نماید

در برخی موارد مانند اصلاحات اراضی، تقسیم اراضی بین زارعین، حفظ جنگل‌ها و مراتع و منابع طبیعی، حفظ موقوفات و عمل بر طبق نیت وقف کنندگان با تصویب قانون، دستور ابطال سند مالکیتی که پیش از این صادر شده است، داده می‌شود. در این موارد بدون حکم دادگاه و توسط اداره ثبت سند مالکیت ابطال می‌گردد.

ب- ابطال سند مالکیت معارض به وسیله اداره ثبت

در صورتی که دارنده سند مالکیت معارض ظرف مهلت دو ماه از تاریخ ابلاغ قانونی اداره ثبت به او، به دادگاه صالح مراجعه نکرده و دادخواست تقدیم نکند و دارنده سند مقدم گواهی عدم مراجعه او به دادگاه را اخذ و به اداره ثبت تقدیم نماید، اداره ثبت رأساً و بدون نیاز به حکم دادگاه سند مالکیت را ابطال می‌نماید.

ج- اصلاح سند مالکیت در در مورد اضافه مساحت

مطابق با ماده 149 قانون ثبت، نسبت به ملکی که با مساحت معین مورد معامله قرار گرفته باشد و بعداً معلوم شود اضافه مساحت دارد ذی‌نفع می‌تواند قیمت اضافی را بر ‌اساس ارزش مندرج در اولین سند انتقال و سایر هزینه‌هاﻯ قانونی معامله به صندوق ثبت تودیع و تقاضاﻯ اصلاح سند خود را بنماید.

در صورتی که اضافه مساحت در محدوده سند مالکیت بوده و به مجاورین تجاوزﻯ نشده و در عین حال بین مالک و خریدار نسبت به اضافه مذکور‌ قرارﻯ داده نشده باشد، اداره ثبت سند را اصلاح و به ذی نفع اخطار می‌نماید تا وجه تودیعی را از صندوق ثبت دریافت دارد. عدم مراجعه فروشنده براﻯ‌دریافت وجه در مدتی زائد بر ده سال از تاریخ اصلاح سند اعراض محسوب و وجه به حساب درآمد اختصاصی ثبت واریز می‌شود.

در مواردﻯ که تعیین ارزش اضافه مساحت میسر نباشد ارزش اضافه مساحت در زمان اولین معامله به وسیله ارزیاب ثبت معین خواهد شد.

د- اصلاح سند مالکیت در مواردی که طول ابعاد و مساحت ملک هر دو در سند ذکر شده اما اختلاف دارند

این مورد زمانی پیش می‌آید که اگر طول ابعاد ملک که در سند آمده است را در نظر بگیریم، مساحتی که از محاسبه آن‌ها به دست می‌آید کمتر یا بیشتر از از مساحتی است که در سند ذکر گردیده است. همچنین اگر مساحت ملک که در سند قید شده است را مدنظر قرار دهیم، طول ابعاد ملک می‌بایست غیر از آن چیزی باشد که در سند نوشته شده است.

در این موارد طول ابعاد معتبر است. بنابراین چنانچه مساحت مذکور در سند بیش از مساحتی باشد که از محاسبه طول ابعاد بدست می‌‌آید و آن مساحت اضافی در تصرف صاحب سند باشد، می‌تواند نسبت به مقدر اضافی درخواست ثبت نماید. در این صورت سند بدون نیاز به حکم دادگاه و توسط اداره ثبت بر اساس نتیجه محاسبه طول ابعاد اصلاح خواهد شد.

لازم به ذکر است، در صورتی که مساحت کمتر از نتیجه محاسبه طول اضلاع باشد، هیأت نظارت می‌تواند دستور تصحیح آن و اصلاح سند را بدهد.

ه- اصلاح یا ابطال سند مالکیت توسط هیأت نظارت

در موارد زیر اصلاح یا ابطال سند مالکیت به دستور هیأت نظارت و بدون حکم دادگاه انجام می‌شود:

1- چنانچه صرفاً در اثر عدم دقت و اشتباه نویسنده سند مالکیت، اشتباه قلمی رخ داده باشد؛

2- اگر ثبت دفتر املاک یا سند مالکیت مخالف یا مغایر سند رسمی باشد؛

3- چنانچه ثبت دفتر املاک یا سند مالکیت مخالف یا مغایر حکم نهایی دادگاه باشد؛

4- در صورتی که اشتباهی در جریان عملیات مقدماتی رخ داده و در دفتر املاک نیز وارد شده است. در این موارد اگر هیأت نظارت تشخیص دهد که اصلاح سند مخل حقوق کسی نیست، دستور اصلاح ثبت دفتر املاک و سند مالکیت را صادر می‌کند؛

5- اشتباهاتی که در عملیات تفکیکی واقع و در دفتر املاک یا سند مالکیت وارد شده است. در این مورد نیز هیئت نظارت در صورتی دستور اصلاح را صادر می‌کند که اصلاح ثبت و سند مخل حقوق سایرین نداند.

موارد ابطال سند مالکیت و اصلاح آن با حکم دادگاه

مواردی که ابطال سند مالکیت و اصلاح آن با حکم دادگاه انجام می‌شود عبارت است از:

الف- ثبت ملک برخلاف قانون

در صورتی که ملکی بر خلاف قانون به ثبت برسد ذی‌نفع می‌تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه حقوقی صلاحیتدار ابطال سند مالکیت را درخواست نماید.

ب- تعارض اسناد مالکیت

در صورت صدور اسناد مالکیت معارض، دارنده سند مالکیت معارض می‌تواند ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ اخطار اداره ثبت به دادگاه عمومی ذی‌صلاح دادخواست بدهد و ابطال سندی را که مخالف قانون است درخواست نماید. در این موارد دادگاه به موضوع رسیدگی می‌نماید و حکم بر ابطال سندی که مطابق مقررات نیست، صادر می‌کند.

ج- ثبت سند مالکیت بر اساس اشتباه در جریان عملیات مقدماتی ثبت و تشخیص هیأت نظارت مبنی بر این که اصلاح سند مخل حقوق دیگران است

در مواردی که سند مالکیت بر اساس اشتباهی که در جریان عملیات مقدماتی ثبت رخ داده صادر شود و هیأت نظارت تشخیص دهد که اصلاح سند مخل حقوق دیگران است، ذی‌نفع می‌تواند به دادگاه مراجعه نماید و درخواست اصلاح سند را تقدیم کند.

د- ثبت سند مالکیت بر اساس اشتباه در جریان عملیات تفکیکی ثبت و تشخیص هیأت نظارت مبنی بر این که اصلاح سند مخل حقوق دیگران است

در مواردی که سند مالکیت بر اساس اشتباهی که در جریان عملیات تفکیکی ثبت رخ داده صادر شود و هیأت نظارت تشخیص دهد که اصلاح سند مخل حقوق دیگران است، ذی‌نفع می‌تواند به دادگاه مراجعه نماید و درخواست اصلاح سند را تقدیم کند.

ه- اعتراض به تقاضای صدور سند رسمی مطابق با بند 6 ماده 147 قانون ثبت

در مواردی که متصرف با در دست داشتن سند عادی تقاضای سند رسمی دارد موضوع به هیأت حل اختلاف موضوع ماده 148 این قانون ارجاع می‌شود، هیأت رسیدگی نموده و پس از احراز تصرف مالکانه متقاضی، مراتب را به اداره ثبت اعلام تا در دو نوبت بفاصله پانزده روز به نحو مقتضی آگهی نماید.

در صورتی که ظرف دو ماه از تاریخ انتشار اولین آگهی اعتراض واصل شود، معترض به دادگاه صالح هدایت می‌شود و اقدامات ثبت موکل به‌ ارائه حکم قطعی دادگاه خواهد بود، چنانچه اعتراض نرسد، اداره ثبت طبق مقررات سند مالکیت را صادر خواهد کرد. صدور سند مالکیت جدید مانع ‌مراجعه متضرر به دادگاه نخواهد بود.

در پایان توصیه می‌شود پیش از هر گونه اقدامی در راستای ابطال سند مالکیت یا اصلاح آن از وکیل ملکی مشاوره حقوقی دریافت نمایید. چراکه این حوز از حقوق دارای پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های مخصوص به خود است و بدون دانش، مهارت و تجربه وکیل ملکی مجرب ممکن است بهای گزافی پرداخت نمایید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”