ابرا یکی از راههای سقوط تعهدات و بدهیهاست که میتواند به صورت کلی یا جزئی انجام شود. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین، به بررسی مفهوم این عمل حقوقی، انواع آن و سایر مطالب مربوط به این موضوع میپردازیم.
فهرست مطالب
ابرا چیست؟
این واژه در لغت به معنای رها کردن و آزاد کردن است و در اصطلاح حقوقی به معنای اسقاط حق مطالبه دین است. به عبارت دیگر، ابرا به حالتی اطلاق میشود که طلبکار به صورت ارادی و بدون دریافت هیچگونه عوضی، دین بدهکار را ساقط کند. این مفهوم در ماده ۲۸۹ قانون مدنی به صراحت بیان شده است:
«ابرا عبارت است از اینکه دائن از حق خود به اختیار خود صرف نظر کند».
برای مثال علی به حسن یک میلیون تومان بدهکار است. اما حسن دین را به اختیار خود از علی ابرا میکند. در نتیجه بدهی از بین میرود و دیگر علی بدهکار نیست.
در این خصوص باید توجه داشت که ابرا ماهیتاً یک عمل حقوقی یکجانبه یا ایقاع است که نیاز به قبول و رضایت بدهکار ندارد. به عبارت دیگر، با اعلام این عمل حقوقی توسط طلبکار، دین ساقط میشود و نیازی به پذیرش آن توسط بدهکار نیست.
انواع ابرا
این عمل حقوقی به دو نوع کلی تقسیم میشود:
الف- ابرای عام: در این نوع، طلبکار همه بدهیهای بدهکار را بدون استثنا میبخشد. به عبارت دیگر، طلبکار از تمام حقوق و مطالبات خود نسبت به بدهکار صرفنظر میکند؛
ب- ابرای خاص: در این نوع، طلبکار فقط بخشی از بدهی را میبخشد و باقیمانده بدهی به قوت خود باقی میماند. این نوع معمولاً در مواردی که بدهکار توانایی پرداخت کامل بدهی را ندارد، مورد استفاده قرار میگیرد.
ارکان ابرا
این عمل حقوقی دارای چهار رکن اصلی است که عبارتاند از:
الف- وجود دین: برای انجام این عمل حقوقی، ابتدا باید دین یا بدهی وجود داشته باشد. بدون وجود دین، این عمل حقوقی معنی ندارد؛
ب- طلبکار (دائن): کسی که حق مطالبه دین را دارد و میتواند آن را ببخشد؛
ج- بدهکار (مدیون): کسی که بدهکار است و دین او ساقط میشود؛
د- اراده و قصد طلبکار باید قصد واقعی برای بخشیدن دین داشته باشد و این قصد را به صورت ارادی اعلام کند.
آثار ابرا
این عمل حقوقی دارای آثاری است. از جمله این آثار عبارت است از:
الف- برائت ذمه مدیون: مهمترین اثر این عمل حقوقی برائت ذمه مدیون است. به عبارت دیگر با این عمل حقوقی دیگر بدهکار هیچ گونه بدهی به طلبکار ندارد. در نتیجه تضمینهای دین نیز منحل میشود و در نهایت وثیقههای دین از بین رفته و ذمه ضامنان بری میشود. برای مثال علی به حسن 100 میلیون تومان بدهکار است و آپارتمان خود را نیز در رهن حسن گذاشته است. حسن بدهی علی را ابرا میکند. در نتیجه این عمل، دیگر علی بدهکار نیست و آپارتمان او نیز از رهن خارج میشود.
ب- غیر قابل رجوع بودن: این عمل حقوقی قابل رجوع نیست؛ زیرا دین مدیون، ساقط شده و مجدداً بازگشت داده نمیشود. به عبارت دیگر پس از آن که طلبکار، بدهکار را ابرا کرد نمیتواند از عمل خود اظهار پشیمانی کند. چرا که با انجام این عمل بدهی از بین میرود و دیگر قابل بازگشت نیست.
ابرا ضامن در ضمان تضامنی
منظور از ضمان تضامنی این است که یک بدهی وجود دارد و شخصی به همراه بدهکار پرداخت بدهی را ضمانت کرده است. ابرا ضامن در ضمان تضامنی باعث سقوط دین و از بین رفتن بدهی نشده و بدهکار همچنان بدهکار خواهد بود. مگر اینکه طلبکار، اصل بدهی را ابرا کند. در این صورت بدهی از بین میرود و بدهکار نیز دیگر مدیون نیست.
ابرا مهریه
ابرا مهریه به معنای بخشیدن تمام یا بخشی از مهریه توسط زن است. در بسیاری از موارد، زن به دلایل مختلف از جمله مشکلات مالی همسر خود یا به منظور ایجاد تفاهم و صلح، مهریه خود را میبخشد.
لازم به ذکر است ابرا مهریه غیر قابل رجوع است. اگر زن سند یا نوشته ای به همسر خود بدهد مبنی بر ابرا مهریه، دیگر از جانب زن امکان رجوع از ابرا وجود ندارد. این کار هر گونه تعهدی را از دوش زوج بر می دارد و زوجه قادر به هیچ گونه ادعایی در این زمینه نخواهد بود. امکان ابطال سند رسمی ابرا مهریه، تنها در صورت ثابت کردن جعلی بودن سند تنظیمی یا اثبات این امر که زوجه، هنگام تنظیم آن، از اهلیت قانونی لازم یا رضایت و اختیار برخوردار نبوده، امکانپذیر میباشد.
در پایان توصیه میشود پیش از انجام هر گونه اقدام حقوقی در رابطه با موضوع مورد بحث از وکیل حقوقی مشاوره دریافت نمایید. دریافت مشاوره حقوقی از بروز بسیاری از دعاوی در دادگاهها پیشگیری مینماید.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا ابرا بدهی بدون رضایت بدهکار معتبر است؟
بله، ازیرا این عمل حقوقی یکجانبه است و نیازی به رضایت بدهکار ندارد.
آیا میتوان بخشی از دین را ابرا کرد؟
بله، طلبکار میتواند به صورت جزئی دین را ببخشد و باقیمانده دین به قوت خود باقی خواهد ماند.
اگر زن تمام مهریه خود را ابرا کند، آیا میتواند بعداً ادعای مهریه داشته باشد؟
خیر، در این صورت زن دیگر حق مطالبه مهریه را نخواهد داشت.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– ملیکا میرزایی”