هر کشوری با توجه به شرایط اقتصادی، صنعتی، جغرافیایی و اجتماعی خود معیارهای خاصی را در قوانینش برای اعطای تابعیت کشورش به کشتیها تعیین مینماید. در نتیجه معیارها و شرایط مختلفی که کشورها در این خصوص انتخاب میکنند الزاماً با یکدیگر یکسان نیست و شیوههای مختلفی را دربر میگیرد. در این نوشتار از گروه حقوقی لاوین در رابطه با شرایط کسب تابعیت ایرانی برای کشتی اطلاعات کاربردی به شما ارائه میدهیم.
فهرست مطالب
معیارهای عمومی کسب تابعیت کشتی
وفق مقررات حقوق بینالملل دریاها، کشورها هر کدام خودشان شرایط کسب اعطای تابعیتشان به کشتیها را تعیین میکنند. ماده 91 کنوانسیون حقوق دریاها نیز در این خصوص مقرر میدارد: «هر کشور شرایط مربوط به اعطای تابعیتش به کشتیها ، ثبت کشتیها در قلمرواش و حق به اهتزاز درآوردن پرچم خود را تعیین خواهد نمود. کشتیها تابعیت کشوری را دارند که حق حمل پرچمش را داشته باشند».
بنابراین، شرایط کسب تابعیت کشتی در هر کشوری با کشور دیگر متفاوت است. با این وجود معمولاً معیارهایی جهت اعطای تابعیت به کشتیها در کشورهای مختلف وجود دارد. این معیارها عبارتاند از:
1- ساخت داخل بودن کشتی
اصولاً کشورهایی که در صنعت کشتی سازی پیشگام هستند به منظور حمایت از صنعت کشتیرانی و توسعه دادن این صنعت و همینطور محرمانه نگه داشتن جنبههای فنی و تکنیکی آن، صرفاً در صورتی که که کشتی در آن کشور ساخته شده باشد تابعیت خود را به آن کشتی میدهند.
2- مالکیت ملی کشتی
بعضی از کشورها شرط مالکیت ملی را به عنوان شرطی تعیین کننده در تابعیت کشتی تلقی میکنند. در این کشورها در صورتی که مالکیت کشتی کلاً و یا جزئاً متعلق به اتباع آن کشور باشد، تابعیت آن کشور به کشتی اعطاء میشود.
3- کارکنان کشتی
در این معیار، کشورها اعطای تابعیت خود را به کشتی موکول به شرط اشتغال خدمه ملی مینمایند. با این شرح که تابعیت خود را به شرطی به کشتی اعطاء میکنند که کارکنان و افسران کشتی همگی و یا بعضاً از اتباع آن کشور باشند. کشورهایی که بیشتر با مشکل بیکاری و مسائل سیاسی و اجتماعی ناشی از آن مواجه هستند تمایل بیشتری در انتخاب این شرط به عنوان معیاری برای اعطای تابعیت کشور خود به کشتی دارند. معمولاً کشورهایی که این روش را اعمال میکنند از شرط مالکیت کشتی نیز پیروی میکنند.
شرایط کسب تابعیت ایرانی برای کشتی
شرایط کسب تابعیت ایرانی برای کشتی در مقررات حقوق دریایی ایران ذکر شده است. مطابق با بند یک ماده یک قانون دریایی مصوب 1343 شرایط کسب تابعیت ایرانی برای کشتی عبارت است از:
هر کشتی دریا پیما (اعم از اینکه ساختمان آن پایان یافته و یا در دست ساختمان باشد) که ظرفیت غیر خالص ثبت شده آن حداقل ۲۵ تن و واجد شرایط ذیل باشد میتواند بر طبق مقررات این قانون به ثبت رسیده و تابعیت ایرانی و حق بر افراشتن پـرچم جمهوری اسلامی ایران را داشته باشد:
الف- کشتی به اشخاص تابع ایران (اعم از طبیعی و حقوقی) تعلق داشته باشد و در صورتی که کشتی متعلق به شرکت ایرانی باشد باید سهام آن بانام بوده و حداقل ۵۱ درصد سرمایه واقعی آن متعلق به اتباع ایرانی باشد؛
ب- کشتی باید بر طبق مقررات فصل اول قانون دریایی ایران به ثبت برسد.
کشتی معاف از رعایت شرایط قانونی
مطابق با بند 2 ماده 1 قانون دریایی مصوب سال 1343 کشتی های نفتکش متعلق به اشخاص (اعم از طبیعی یا حقوقی) که به امر تولید و یا تصفیه و یا حمل و نقل نفت خام و یا گاز و یا محصولاتنفتی اشتغال دارند میتوانند بدون رعایت حد نصاب مقرر در ماده یک قانون دریایی در رابطه با شرایط کسب تابعیت ایرانی برای کشتی، بنا به درخواست ذینفع و موافقت سازمان بنادر و کشتیرانی به ثبت رسیده وتابعیت ایران را تحصیل نمایند.
به نظر میرسد منظور قانونگذار در این بند از “معافیت حد نصاب”، ظرفیت غیر خالص ثبت شده 25 تن است، نه 51 درصد سرمایه واقعی.
پرسش و پاسخ مرتبط
معیارهای عمومی کسب تابعیت کشتیها چه هستند؟
الف- ساخت داخل بودن کشتی؛
ب- مالکیت ملی کشتی؛
ج- کارکنان کشتی.
شرایط کسب تابعیت ایرانی برای کشتی چیست؟
جهت کسب تابعیت دولت ایران برای کشتی باید موارد زیر احراز شود:
الف- ظرفیت غیر خالص ثبت شده برای کشتی حداقل ۲۵ تن باشد؛
ب- کشتی متعلق به اشخاص دارای تابعیت ایران یا شرکت ایرانی باشد؛
ج- در صورتی که کشتی متعلق به شرکت ایرانی است، سهام آن میبایست بانام بوده و حداقل ۵۱ درصد سرمایه واقعی آن متعلق به اتباع ایرانی باشد؛
د- کشتی باید مطابق با مقررات فصل اول قانون دریایی ایران به ثبت برسد.
ه- نفتکشهای که به امر تولید و یا تصفیه و یا حمل و نقل نفت خام و یا گاز و یا محصولاتنفتی اشتغال دارند، میتوانند بدون رعایت حد نصاب ظرفیت غیر خالص (25 تن)، تابعیت ایران را تحصیل نمایند.
” گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– دکتر پرستو اسمعیلزاده”