نام دامنه: حقوق، قوانین و تفاوت آن با علامت تجاری

 نام دامنه یا دامین در واقع یک آدرس اینترنتی است که ما را به فضای وب وصل می‌کند. هر کس در هر جای دنیا بخواهد یک آدرس اینترنتی داشته باشد، باید آیکان (ICAAN) آن را تایید کند.

آیکان در سال 1998 ایجاد شد و در آن سال مقرراتی را ایجاد کرد که بعدها معروف به UDRP شد. سیاست‌های یک شکل حل و فصل اختلافات نام‌های دامنه دلیل ایجاد این مقررات شد تا هر قراردادی که برای ثبت دامنه در آیکان ایجاد می‌شود، ضمن عقد، صلاحیت مرکز داوری وایپو (سازمان جهانی مالکیت فکری) را به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات تعیین کند.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

ماهیت حقوقی دامنه چیست؟

نخستین موضوعی که در این نوشتار به بررسی آن می‌پردازیم این است که ماهیت حقوقی دامنه قراردادی است و یا ماهیتی از جنس حقوق مالکیت فکری است؟

تفکیک این دو مهم است چون از نظر نوع و شرایط حمایت و جبران خسارت با هم متفاوتند. اگر ماهیت آن را قراردادی بدانیم، تابع حقوق قراردادها خواهد بود. اگر ماهیت آن را از حقوق  مالکیت فکری بدانیم در دسته مالکیت ها قرار خواهد گرفت.

در این مورد دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول کسانی هستند که معتقدند ماهیت حقوقی دامنه و نام آن با توجه به ارزش آن و کارکردش که شبیه برند یا علامت تجاری و معرف صاحب نام است و به نوعی ایجاد مالکیت می‌کند؛ زیرا دارنده نام دامنه دارای کنترل و حق بهره برداری انحصاری از آن است.

برخی دیگر معتقدند که هر چند این نام ارزشمند است ولی مال تلقی نمی شود و نمی توان حق مالکیت فکری برایش قائل شد؛ بلکه فقط یک حق قراردادی است که با ثبت دامنه برای دارنده آن ایجاد می‌شود و برای مدت معینی قابل استفاده توسط اوخواهد بود. به عبارت دیگر ثبت کننده نام دامنه با عقد قرارداد با آیکان برای مدت محدودی که همان دوره ثبت است، حق استفاده از آن را پیدا می کند. دارنده صرفاً حق استفاده دارد و در طی این دوره، امکان ثبت عین نام دامنه برای اشخاص دیگر وجود نخواهد داشت.

رویه غالب نظر دوم را پذیرفته است و معتقد است دامنه تا زمانی که به عنوان علامت تجارتی ثبت نشده باشد، مال تلقی نشده و هیچ گونه مالکیتی برای ثبت کننده ایجاد نمی کند و صرفا یک حق استفاده برای دارنده نام ایجاد می کند.

تفاوتها کارکردی نام دامنه با علامت تجاری

نام دامنه و علامت تجاری هر دو به عنوان معرفی کننده صاحب نام یا علامت هستند اما تفاوتهایی هم دارند. از جمله این تفاوت‌ها عبارت است از:

1- مرجع ثبت علایم تجاری، اداره ثبت علایم و اختراعات است. به عبارت دیگر جنبه ملی و سرزمینی دارد. حال آن که مرجع ثبت نام دامنه آیکان است و جنبه جهانی دارد؛

2- علامت تجاری محدود به یک طبقه و کالای خاص است اما نام دامنه محدودیت طبقه و کالا ندارد؛

3- در نام دامنه فقط عین آدرس اینترنتی حمایت می شود ولی در علامت تجاری، عین و مشابه نیز حمایت می‎شود؛

4- نام‌های ژنریک را می‌توان به عنوان نام دامنه ثبت کرد اما به عنوان علامت تجاری قابل ثبت نیستند.

حقوق ناشی از نام های دامنه

دارنده نام دامنه در زمانی که در قرارداد ذکر شده است، حق بهره برداری انحصاری از آن نام را پیدا می‌کند. دارنده این نام هم دارای حقوق ایجابی است و هم سلبی. با این توضیح که هم حق تغییر و اصلاح نام را در طول مدت قرارداد خواهد داشت، هم حق انتقال به غیر و هم حق پیگیری نام‌های دامنه غیرمجاز.

شرایط تحصیل نام دامنه

شرایط تحصیل این نام عبارت است از:

1- اجباری بودن ثبت: ثبت این نام تابع نظام نوبتی است که هر کس زودتر اقدام کند زودتر سرویس می‌گیرد. بنابراین برای بهره مند شدن از سرویس مورد درخواست باید فوراً اقدام به ثبت شود؛

2- متمایز بودن نام دامنه از نام های ثبت شده: نباید این نام مورد درخواست ثبت، عین نام دیگر دامنه‌های ثبت شده باشد؛

3- تعهد به استفاده از نام دامنه در محدوده قرارداد: به طوری که به حقوق سایرین به خصوص حقوق ناشی ازعلایم تجاری متعلق به اشخاص ثالث خدشه ای وارد نشود.

نقض نام های دامنه

در قانون ایران ماده 66 قانون تجارت الکترونیک به این بحث پرداخته است. به موجب این ماده:

«به منظور حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تشویق رقابت های مشروع در بستر مبادلات الکترونیکی استفاده از علائم تجاری به صورت نام دامنه ، علائم تجاری که موجب فریب آنلاین و یا هر نوع نمایش برخط یا مشتبه شدن طرف به اصالت کالا و خدمات شود ممنوع و متخلف به مجازات مقرر در این قانون خواهد رسید.»

بر اساس این ماده و در راستای حمایت از حقوق مصرف کنندگان در قالب نام های دامنه، استفاده از علامت تجارتی به عنوان نام دامنه که موجب فریب یا خدشه به کالا شود، می تواند مصداق نقض قانون تلقی شود.

نقض نام دامنه می‌تواند در دوحالت رخ دهد:

الف– نقض نام دامنه توسط نام دامنه دیگر که ممکن است با سوءنیت و یا بدون سوءنیت باشد: اگر نقض نام دامنه بدون سوءنیت باشد، بر اساس مقرراتUDRP حق تقدم با کسی است که زودتر ثبت کرده است و ثبت کننده در صورتی که فاقد سوءنیت و تقصیر باشد، مرتکب جرم نشده و مسئولیت کیفری نخواهد داشت. اگر نقض با سوءنیت صورت گیرد، مصداق بارز جرم بوده و به موجب ماده 66 قانون تجارت الکترونیک، شخص ناقض مسئولیت کیفری خواهد داشت.

ب- نقض علامت تجاری از طریق نام دامنه یا برعکس: جایی که ثبت کننده با سوءنیت مبادرت به ثبت نام دامنه کند، بر اساس مقرراتUDRP در صورتی که ثبت کننده با هدف محروم کردن مالک علامت تجاری از فضای سایبری و به منظور رقابت با صاحب علامت تجارتی این کار را انجام دهد و پیشنهاد فروش آن را به صاحب علامت بدهد، سوءنیت محرز است و مصداق سایبر اسکاتینگ خواهد بود.

سایبر اسکاتینگ به معنای ثبت و تصاحب نام های دامنه‌ای است که با نام تجاری، برند یا علامت تجاری افراد یا شرکتها مشابهت دارند، با هدف فروش به صاحب اصلی و یا بهره برداری تجاری از آن. این کار به منظور کسب سود مالی و ممانعت از دسترسی صاحبان اصلی علایم تجاری به دامنه مرتبط با تجاری‌شان می شود. در قوانین ملی کشورها برای مقابله با این عمل، مقررات خاصی پیش بینی شده است. در قانون ایران در خصوص شیوه‌های اثبات سوءنیت در این جرم، چیزی پیش بینی نشده است و متاسفانه در این خصوص و موارد مشابه آن قانون ساکت است.

اگر در خصوص مسائل حقوقی مرتبط با دامنه، مانند ثبت، انتقال، اختلافات و نقض حقوق، نیاز به مشاوره تخصصی دارید، وکلای متخصص مالکیت فکری گروه حقوقی لاوین آماده‌اند تا با ارائه مشاوره حقوقی دقیق و جامع، شما را در حل مشکلاتتان یاری کنند. با بهره‌گیری از دانش و تجربه وکیل مالکیت فکری، می‌توانید از حقوق خود به بهترین نحو دفاع کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سبا مهاجر”