استرداد لاشه چک

وجود لاشه چک در دست دارنده اماره مدیونیت صادرکننده و وجود آن در دست صادرکننده اماره برائت ذمه صادرکننده و سقوط تعهد وی نسبت به وجه چک است. بنابراین چنانچه تعهد صادرکننده چک نسبت به آن به هرجهت از بین رفته باشد باید نسبت به استرداد لاشه چک اقدام کند چرا که عدم استرداد لاشه چک و باقی ماندن آن در ید دارنده، ممکن است موجب سوءاستفاده دارنده چک شود.

در این نوشتار از سایت حقوقی لاوین به استرداد لاشه چک و مقررات ناظر بر آن می‌پردازیم؛ توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید و در صورتی که در این خصوص به دریافت مشاوره حقوقی از وکیل متخصص یا پذیرش وکالت در دادگاه نیاز دارید، بر روی آیکون مناسب در زیر کلیک نمایید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

استرداد لاشه چک چیست؟

عودت و پس گرفتن برگه چک توسط صادرکننده چک از دارنده را استرداد لاشه چک می‌گویند که یکی از دعاوی حقوقی بسیار شایع در دادگاه های حقوقی ایران می‌باشد. این دعوا به جهات متعددی نظیر امانی یا تضمینی بودن چک و یا عدم ایفای تعهدات می‌ تواند طرح ‌شود.

جهات طرح دعوای استرداد لاشه چک

جهات طرح دعوای استرداد لاشه چک از سوی صادرکننده متعدد است. شایع‌ترین جهات این دعوا حسب مورد می‌تواند موارد ذیل باشد:

1- وجود حکم قطعی از مراجع قضایی دال بر برائت ذمه صادرکننده و سقوط تعهد یا پرداخت وجه چک؛

2- وجود رضایت نامه رسمی از دارنده چک مبنی بر دریافت طلب یا اسقاط حق خود؛

3- وجود حکم قطعی دال بر تضمینی بودن چک و مرتفع شدن موضوع ضمانت و عدم تعهد قانونی صادرکننده به پرداخت وجه چک؛

4- وجود گواهی از مراجع قضایی یا ثبتی دال بر پرداخت وجه چک؛

5- ارائه حکم قطعی دال بر امانی بودن چک و عدم تعهد صادرکننده بر پرداخت وجه چک؛

6- چنانچه قراردادی که منشأ صدور چک یا سفته بوده، بنا به عللی از قبیل فسخ، انفساخ، بطلان یا ابطال قرارداد، تأیید اقاله قرارداد، منحل شده باشد و به تبع انحلال قرارداد، تعهدات ناشی از آن نیز از بین رفته باشد.

لازم به ذکر است که در این موارد در کنار طرح دعوای استرداد لاشه چک، جهت اثبات دعوا، حسب مورد دعوایی نظیر فسخ قرارداد یا تأیید انفساخ قرارداد یا اعلام بطلان قرارداد یا ابطال معامله و غیره نیز طرح گردد. بنابراین صادرکننده یا ذی‌نفع، باید مدارکی را که مثبت استحقاق وی در خصوص استرداد لاشه چک است، به دادخواست خود ضمیمه و پیوست نماید. مدارک و دلایلی از قبیل رسید یا اسناد پرداخت وجه چک، حکم دادگاه یا مکاتبه اداره ثبت، اقرارنامه یا رضایت نامه محضری دارنده چک مبنی بر وصول طلب یا اسقاط آن و غیره.

روش طرح دعوای استرداد لاشه چک

پیش از طرح این دعوا، بهتر است که صادرکننده ابتدا با ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات قضایی استرداد لاشه چک را از دارنده چک درخواست کند. چنانچه دارنده به این درخواست توجه نکرده و از استرداد امتناع نماید، صادرکننده می‌تواند نسبت به تقدیم دادخواست مطالبه لاشه چک اقدام کند.

انواع دعوای استرداد لاشه چک

دعوای استرداد لاشه چک به دو صورت قابل طرح است:

الف- دعوای مستقل

طرح دعوای استرداد لاشه چک به صورت مستقل به این شکل است که صادرکننده یا ذی نفع چک با ارائه مستندات قانونی و اثبات یکی از جهات استحقاق مذکور در فوق مانند امانی یا تضمینی بودن چک، علیه دارنده چک اقدام به طرح دعوا نماید.

ب- دعوای متقابل

چنانچه دارنده چک نسبت به مطالبه وجه چک علیه صادرکننده اقدام کرده و صادرکننده به جهتی از جهات مذکور در فوق مانند امانی یا تضمینی بودن چک یا انحلال قرارداد مدعی بی حق بودن دارنده می‌شود، در این حالت صادرکننده با طرح دعوای تقابل و درخواست رسیدگی توأمان نسبت اثبات ادعای خود و استرداد لاشه چک اقدام می‌کند.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای استرداد لاشه چک

با عنایت به اینکه دعوای استرداد لاشه چک مطابق ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای بازرگانی یا دعوای منقول ناشی از قرارداد نیست بنابراین می‌بایست در دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده( دارنده چک) طرح شود.

چنانچه صادرکننده به منظور استرداد لاشه چک اقدام به طرح شکایت با عنوان خیانت در امانت و یا کلاهبرداری نماید، موضوع در صلاحیت دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم خواهد بود و در صورت احراز مجرمیت متهم، پرونده برای رسیدگی و صدور رأی مقتضی به دادگاه کیفری ارجاع می‌شود.

غیرمالی بودن دعوای استرداد لاشه چک

مطابق نظریه مشورتی ۱۱۳۰/۱۴۰۰/۷ مورخ ۲۷/۱۱/۱۴۰۰ چنانچه نتیجه حاصله از یک دعوا آثار مالی داشته باشد، دعوای مطروحه مالی و در غیر این صورت غیرمالی خواهد بود. بنابراین در دعوای استرداد لاشه چک یا سفته از آنجا که صادرکننده، مالی در نتیجه دعوا به دست نمی‌آورد، یک دعوای غیرمالی محسوب شده و بنابراین خواهان باید در زمان تقدیم دادخواست، هزینه دعاوی غیرمالی را به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کند.

خیانت در امانت به جهت عدم استرداد لاشه چک

مطابق ماده ۶۱۹ قانون مدنی«امین باید عین مالی را که دریافت کرده است رد نماید.»

همچنین به موجب ماده 674 قانون مجازات اسلامی «هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته، چک، سند، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هرکار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیا مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، عمل وی خیانت در امانت بوده و به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می شود.»

یکی از مصادیق شایع برای تصاحب در خصوص لاشه چک، مراجعه دارنده به بانک و اقدام به وصول وجه چک یا اخذ گواهی عدم پرداخت و یا اخذ اجراییه به منظور مطالبه وجه چک می‌باشد.

لازم به تذکر است که به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات حبس مذکور در ماده فوق به سه ماه تا یکسال و نیم تقلیل یافته است. در نتیجه قاضی اختیار دارد که مطابق ماده 23 قانون مجازات اسلامی، اقدام به صدور مجازات تکمیلی یا تبعی نماید.

ابطال اجراییه چک و استرداد لاشه چک

چنانچه دارنده چک علیرغم بی‌حقی خود نسبت به وجه چک، اقدام به مطالبه وجه و اخذ اجراییه کرده باشد، صادرکننده یا ذینفع باید دعوایی با خواسته ابطال اجراییه چک (با ذکر جهت ابطال) و استرداد لاشه چک طرح کند و همچنین می‌تواند بدواً توقف عملیات اجرایی چک یا دستور موقت را تقاضا کند.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین- فروغ رضایی وکیل پایه یک دادگستری”