تجدیدنظر به معنای مورد بررسی مجدد قرار دادن است. این واژه در قانون به معنای دوباره قضاوت کردن در پرونده‌ای که در دادگاه نخستین (بدوی) مورد رسیدگی قرار گرفته و به صدور رأی منجر شده، آمده است. تمامی رأی‌هایی که از دادگاه‌های حقوقی صادر می‌شوند قابل تجدیدظر نیستند. بنابراین شناخت این آرا و تفکیک آرای قابل تجدیدنظر از آرای غیر‌قابل تجدیدنظر ضروری است. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین به معرفی آرای قابل تجدیدنظر می‌پردازیم.
فهرست مطالب
آرای قابل تجدیدنظر در دعاوی مالی
احکام صادره در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن‌ها در دادخواست تقدیمی به دادگاه بیش از سه میلیون ریال باشد، قابل تجدیدنظر هستند. دعوای مالی، دعوایی است که همواره به طور مستقیم دارای آثار مالی است. در نتیجه در تمام مواردی که حق تضییع یا انکار شده مالی باشد، دعوا مالی است.
ملاک قابل تجدیدنظر بودن حکم صادره در دعاوی مالی بهای خواسته است که خواهان به هنگام نقدیم دادخواست آن را تعیین می‌کند. در واقع به هنگام تنظیم دادخواست، شما باید بهای آن را نیز در دادخواست ذکر نمایید. به عبارت دیگر می‌بایست ارزش ریالی خواسته را بنویسید. برای مثال مبلغ 10 میلیون ریال جهت اجاره بها. البته تعیین بهای خواسته در مواردی که خواسته مال نیست مانند دعوای طلاق، تمکین و غیره یا در مواردی که تعیین بهای خواسته ممکن نیست، لازم نمی‌باشد.
1- آرای قابل تجدیدنظر هنگامی که خواسته پول است
اگر خواسته دعوا پول رایج ایران و بیش از سه میلیون ریال باشد، حکم صادره از این دعوا قابل تجدیدنظر است، حتی اگر دادگاه حکم به بی حقی خواهان صادر نماید یا محکوم به (چیزی که در مورد آن حکم صادر می‌شود) سه میلیون ریال یا کمتر باشد. در این خصوص باید این نکته را مد نظر قرار داد که اگر خواسته دعوا پول رایج ایران باشد، تفاوتی ندارد که خواسته:
– حاصل جمع اقساطی باشد که خواهان خود را مستحق آن می‌داند مانند اجاره بهای معوقه یک آپارتمان؛
– حاصل جمع منافع ده ساله باشد مانند پرداخت مبلغی به صورت مادام العمر؛
– حقی باشد که به صورت یکجا مطالبه می‌شود مانند قرض؛
– خواسته مال معینی مانند اتومبیل باشد؛
– حق مالی باشد که بیش از سه میلیون ریال تقویم (قیمت گذاری) می‌شود مانند الزام به تنظیم سند رسمی یک واحد آپارتمان.
2- تأثیر افزایش یا کاهش بهای خواسته در تجدیدنظر خواهی
اگر خواهان پس از طرح دعوا بهای خواسته مقرر در دادخواست تقدیمی را طبق مقررات قانونی کاهش یا افزایش دهد یا حتی آن را تغییر دهد، خواسته جدید مبنای قابل تجدیدنظرخواهی بودن حکم تلقی می‌گردد.
برای مثال اگر خواسته دعوا در دادخواست 4 میلیون ریال تقویم شود این دعوا قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر است. اما اگر خواهان خواسته دعوا را به سه میلیون ریال کاهش دهد، این دعوا قابل تجدیدنظر نیست و رأی صادره قطعی است.
آرای قابل تجدیدنظر دعاوی غیر مالی
تمامی احکام صادره در دعاوی غیر مالی قابل تجدیدنظر هستند. دعاوی غیرمالی، دعاوی را شامل می‌شوند که به طور مستقیم دارای آثار مالی نیستند. در نتیجه در تمام مواردی که حق تضییع یا انکار شده غیر مالی باشد، دعوا نیز غیر مالی است. حقی غیر مالی است که اجرای آن منفعتی را که مستقیماً قابل تقویم (قیمت گذاری) به پول باشد را ایجاد ننماید. از جمله دعاوی غیر مالی می‌توان از دعاوی زوجیت و خلع ید نام برد.
احکام راجع به متفرعات دعوا
حکم راجع به متفرعات دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد، قابل تجدیدنظر است. در نتیجه، از آنجایی که احکام صادره در دعاوی غیر مالی و احکام صادره در دعاوی مالی که خواسته آن بیش از سه میلیون ریال است، قابل تجدیدنظر می‌باشند، حکم راجع به متفرعات این دعاوی نیز قابل تجدیدنظر است.
منظور از متفرعات دعوا حقوقی است که علاوه بر اصل خواسته قابل مطالبه هستند و درخواست آن‌ها مستلزم طرح دعوای جداگانه نیست. متفرعات دعوا به صرف درخواست قابل رسیدگی از سوی دادگاه می‌باشند. از جمله متفرعات دعوا می‌توان از هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، خسارت ناشی از عدم تسلیم خواسته، خسارت ناشی از تأخیر در ادای دین نام برد.
تصمیمات حسبی
تصمیمات دادگاه در امور حسبی قابل تجدیدنظر نیست مگر آن که این موضوع در قانون تصریح شده باشد. از جمله تصمیمات دادگاه در امور حسبی که قابل تجدیدنظر است عبارت است از:
حکم عزل وصی، حکم عزل قیم، حکم ضم امین و حکم حَجر.
شایان ذکر است، در امور حسبی برخلاف امور ترافعی دادگاه‌ها در خصوص مواردی تصمیم‌گیری می‌نمایند که رسیدگی به آن‌ها مبتنی بر وقوع اختلافی نیست.
قرارهای قابل تجدیدنظر
قرارهای زیر در صورتی قابل تجدیدنظر هستند که حکم راجع به اصل دعوا نیز قابل تجدیدنظر باشد. برای مثال اگر قرار سقوط دعوا در دعوای غیر مالی یا در دعوای مالی صادر شود که خواسته آن بیش از سه میلیون ریال است، این قرار قابل تجدیدنظر است. قرارهای قابل تجدیدنظر عبارت‌اند از:
1- قرار ابطال دادخواست یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شود؛
2- قرار رد دعوا یا عدم استماع دعوا؛
3- قرار سقوط دعوا؛
4- قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا.
آرای غیر قابل تجدیدنظر
1- حکم مستند به اقرار در دادگاه
حکم مستند به اقرار در دادگاه غیر قابل تجدیدنظر است. این اقرار باید در خصوص اصل دعوا باشد نه مقدمات دعوا.
برای مثال اگر دعوایی به خواسته 200 میلیون ریال به استناد چکی اقامه شود و خوانده‌ی دعوا در دادگاه بگوید که بدهکارم، در این صورت حکم دادگاه قطعی تلقی می‌گردد و قابل اعتراض نیست. در همین دعوا اگر خوانده صرفاً بگوید که اصالت چک را می‌پذیرم، اقرار به مقدمات دعوا است و حکم قابل اعتراض است. شایان ذکر است حکم مستند به اقرار در صورتی قطعی است که اقرار در دادگاه صورت بپذیرد.
2- حکم مستند به رأی کارشناس
حکم مستند به رأی یک یا چند نفر کارشناس که خواهان و خوانده‌ی دعوا کتباً رأی آنان را قاطع دعوا قراردهند، قابل تجدیدنظر نیست و قطعی محسوب می‌شود.
برای مثال اگر در دعوای مطالبه خسارت به مبلغ 100 میلیون ریال طرفین کتباً اعلام کنند هر مبلغی که کارشناس جهت خسارت تعیین کند را می‌پذیرند، رأی صادره در این دعوا قطعی و غیر قابل اعتراض است.
3- توافق در ساقط کردن حق تجدیدنظرخواهی
مطابق با ماده 333 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که طرفین دعوا با توافق کتبی حق تجدیدنظرخواهی خود را ساقط نمایند، تجدیدنظرخواهی آنان مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت جز در خصوص صلاحیت دادگاه یا قاضی صادر کننده‌ی رأی.
در پایان لازم به ذکر است که گروه حقوقی لاوین آماده‌ی ارائه مشاوره حقوقی آنلاین، مشاوره حقوقی حضوری و ارجاع پرونده‌ی شما به وکیل دادگستری می‌باشد. برای تنظیم وقت جلسه حضوری با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید یا به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید.
پرسش و پاسخ مرتبط
کدام آرا قابل تجدیدنظر هستند؟
آرای صادره در دعاوی غیر مالی و آرای صادره در دعاوی مالی با بهای خواسته بیش از سه میلیون ریال قابل تجدیدنظر می‌باشند.
کدام آرا قابل تجدیدنظر نیستند؟
آرای زیر قابل تجدیدنظر نیستند:
آرای صادره در دعاوی مالی با بهای خواسته کمتر از سه میلیون ریال؛ حکم مستند به اقرار در دادگاه؛ حکم مستند به رأی کارشناس؛ توافق در ساقط کردن حق تجدیدنظرخواهی.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
