طرفین هر اختلافی می‌توانند دعوای خود را از طریق سازش به پایان برسانند. از آنجایی که رسیدگی به دعاوی در دادگاه‌ها معمولاً زمان بر است، این امکان قانونی می‌تواند راهکار مناسبی برای صرفه‌جویی در زمان و هزینه شما باشد. این امر ممکن است با دخالت دادگاه و یا بدون آن باشد. قانون آیین دادرسی مدنی مقررات مربوط به این موضوع را در مواردی که دادگاه در آن دخالت دارد ذکر نموده است. مطابق با این قانون سازش هم می‌تواند پیش از اقامه دعوا صورت پذیرد و هم پس از آن. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین هر یک از این موارد را مورد بررسی قرار خواهیم داد. توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید.
فهرست مطالب
سازش پیش از اقامه دعوا
مطابق با ماده 186 قانون آیین دادرسی مدنی هر کس می‌تواند در مورد هر ادعایی از دادگاه نخستین (بدوی) به طور کتبی درخواست نماید که طرف او را برای سازش دعوت کند. در این خصوص باید این نکته را مدنظر قرار داد که این امر در مورد حق‌هایی پذیرفتنی است که قابل واگذاری باشند. برای مثال اصل ولایت قهری پدر بر فرزندان قابل توافق نیست. اما والدین می‌توانند در خصوص حضانت طفل خود با یکدیگر توافق نمایند.
ترتیب دعوت طرف مقابل برای سازش مانند دعوت از خوانده‌ی دعوا به هنگام طرح دعوا است. بنابراین این موضوع با ارسال ابلاغیه انجام می‌شود. ولی در دعوتنامه باید قید گردد که طرف برای سازش به دادگاه دعوت می‌شود. طرفی که برای این امر به دادگاه دعوت می‌شود، می‌تواند از حضور در دادگاه خودداری نماید و یا به طور کتبی پاسخ دهد که حاضر به سازش نیست و یا در دادگاه حضور و این موضوع را نپذیرد. در هر صورت این امر مانع از آن نیست که طرفین بار دیگر این درخواست را به همین دادگاه یا دادگاه دیگر تقدیم نمایند.
زمانی که طرفین جهت سازش در دادگاه حضور پیدا می‌کنند ممکن است تعهدات و گذشت‌هایی را بپذیرند که در صورت مجلس دادگاه قید می‌شود. با این وجود اگر در نهایت سازش واقع نشود، تعهدات و گذشت‌های مزبور لازمذالرعایه نیستند و بی اعتبار تلقی می‌شوند.
برابر با تبصره ماده 193 قانون آیین دادرسی مدنی درخواست سازش با پرداخت هزینه‌ی دادرسی دعاوی غیر مالی و بدون تشریفات، مطرح و مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
سازش پس از اقامه دعوا
طرفین در هر مرحله از دادرسی در دادگاه‌های حقوقی می‌توانند دعوای خود را از طریق سازش به پایان برسانند. هرگاه طرفین دعوا متعدد باشند نیز هر کدام از آنها می‌تواند جدا از سایرین از این امکان قانونی بهره‌مند شود.
سازش میان طرفین ممکن است در دفترخانه اسناد رسمی یا دادگاه یا خارج از دادگاه انجام شود:
1- سازش در دفترخانه اسناد رسمی
اگر این امر در دفترخانه اسناد رسمی واقع شود، دادگاه ختم موضوع را به موجب سازش نامه در پرونده مربوط قید می‌نماید. در این صورت اجرای توافق میان طرفین تابع مقررات راجع به اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا خواهد بود.
2- سازش در دادگاه
اما در صورتی که این امر در دادگاه انجام شود، موضوع و شرایط آن به ترتیبی که واقع شده، در صورت مجلس منعکس و به امضای دادرس و یا دادرسان و طرفین می‌رسد. در این خصوص لازم به ذکر است که اگر این امر به هنگام اجرای قرار مقدماتی (اِعدادی) مانند قرار تحقیقات محلی واقع شود، سازش نامه تنظیمی توسط قاضی مجری قرار در حکم سازش در دادگاه است.
3- سازش خارج از دادگاه
اگر این امر خارج از دادگاه انجام شود، سازش نامه غیر رسمی محسوب می‌شود. در این صورت طرفین باید در دادگاه حاضر شده و به صحت آن اقرار کنند. اقرار طرفین در صورت مجلس ذکر و به امضای دادرس دادگاه و طرفین می‌رسد.
شایان ذکر است در صورتی که طرفین بدون عذر موجه جهت اقرار در دادگاه حضور پیدا نکنند، دادگاه بدون در نظر گرفتن مندرجات آن به دادرسی ادامه خواهد داد. جهات عذر موجه مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی عبارت‌اند از:
الف- مرضی که مانع حرکت باشد؛
ب- فوت یکی از والدین یا همسر یا فرزندان؛
ج- حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق (آتشسوزی) که بر اثر آن تقدیم دادخواست در مهلت مقرر ممکن نباشد؛
د- توقیف یا حبس بودن (توقیف یا حبس غیرقانونی) که نتوان در مهلت مقرر دادخواست تقدیم کرد.
دادگاه پس از حصول سازش بین طرفین، ختم رسیدگی را اعلام و با توجه به توافقاتی که میان طرفین به عمل می‌آید گزارش اصلاحی را تنظیم و آن را صادر می‌کند. مندرجات این گزارش نسبت به طرفین و وارث و قائم مقام قانونی آنها نافذ و معتبر است و مانند احکام دادگاه به اجرا گذاشته خواهد شد.
پرسش و پاسخ مرتبط
سازش چیست؟
مطابق با مقررات آیین دادرسی مدنی طرفین هر اختلافی می‌توانند دعوای خود را از طریق سازش به پایان برسانند. در این خصوص تفاوتی ندارد که دعوا در دادگاه اقامه شده باشد یا خیر و یا در کدام مرحله از مراحل رسیدگی است.
آیا گزارشی که دادگاه در نتیجه سازش تنظیم می‌کند قابل اجرا است؟
بله این گزارش مانند احکام دادگاه‌ها قابل اجرا است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
