دادگاه‌های کیفری در ایران به دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه‌های نظامی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این دادگاه‌ها صلاحیت رسیدگی به برخی از جرایم را دارند. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین با دادگاه انقلاب آشنا خواهیم شد و جرایمی را که این دادگاه صلاحیت رسیدگی به آن‌ها را دارد نام خواهیم برد. همچنین در پایان به این موضوع می‌پردازیم که آیا آرای صادره از این دادگاه قابل اعتراض می‌باشد یا خیر؟
فهرست مطالب
دادگاه انقلاب چیست؟
دادگاه انقلاب از دادگاه‌های کیفری محسوب می‌شود که صرفاً صلاحیت رسیدگی به جرایمی را دارد که مطابق با قانون در صلاحیت آن قرار دارند. مطابق با ماده 297 قانون آیین دادرسی کیفری این دادگاه در مراکز استان‌ها تشکیل می‌شود. البته ممکن است به تشخیص رئیس قوه قضاییه دادگاه مذکور در حوزه قضایی شهرستان‌ها نیز تشکیل شود.
دادگاه انقلاب دارای رئیس و دو مستشار است. در برخی موارد این دادگاه با حضور دو عضو دارای رسمیت است و در برخی موارد با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل یا یک مستشار رسمی می‌باشد. در واقع در جرایمی که مجازات آن‌ها به شرح زیر است، جلسه این دادگاه با حضور دو عضو رسمی است و در سایر جرایم حضور یک عضو نیز کافی می‌باشد:
1- جرایم موجب مجازات سلب حیات؛
2- جرایم موجب حبس ابد؛
3- جرایم موجب مجازات قطع عضو؛
4- جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن؛
5- جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر.
دادگاه انقلاب به چه جرایمی رسیدگی می‌کند؟
دادگاه انقلاب صرفاً صلاحیت رسیدگی به جرایمی را دارد که قانون‌گذار رسیدگی به آن‌ها را در صلاحیت این دادگاه قرار داده است. مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری و سایر قوانین خاص به جرایم زیر در این دادگاه رسیدگی می‌شود:
1- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی؛
2- محاربه؛
3- افساد فی‌الارض؛
4- بغی؛
5- تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه یا احراق؛
6- تخریب و اتلاف اموال به منظور مقابله با نظام؛
7- توهین به مقام بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری؛
8- تمام جرایم مربوط به مواد مخدر، روان‌گردان و پیش‌سازهای آن؛
9- قاچاق اسلحه، مهمات و اقلام و مواد تحت کنترل؛
10- جرایم مذکور در قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند؛
11- جرایم مذکور در قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی؛
12- جرم اخلال در نظام اقتصادی کشور در صورتی که به قصد ضربه زدن به نظام جمهوری اسلامی ایران و یا به قصد مقابله با آن و یا با علم به مؤثر بودن اقدام در مقابله با نظام، انجام شود؛
13- دعاوی مربوط به اصل 49 قانون اساسی؛
14- قاچاق کالا و ارز سازمان یافته و حرفه‌ای؛
15- قاچاق کالاهای ممنوع؛
16- قاچاق کالا و ارز مستلزم حبس و یا انفصال از خدمات دولتی.
رسیدگی در دادگاه انقلاب
هنگامی که جرمی اتفاق می‌افتد، تحقیقات مقدماتی در خصوص آن در دادسرای عمومی و انقلاب انجام می‌شود جز در خصوص جرایم تعزیری درجه هفت و هشت و جرایم منافی عفت. دادسرای عمومی و انقلاب تحقیقات خود را انجام می‌دهد و چنانچه به این نتیجه برسد که جرمی اتفاق افتاده است پرونده را با صدور کیفر خواست با دادگاه صالح که ممکن است دادگاه کیفری دو یا دادگاه کیفری یک یا دادگاه انقلاب باشد ارسال می‌نماید. در صورتی که کیفر خواست به دادگاه انقلاب ارسال شود، این دادگاه شروع به رسیدگی می‌نماید.
در عمل، در کنار دادگاه انقلاب، یک یا چند شعبه دادسرا نیز وجود دارد که تحقیقات مقدماتی در رابطه با جرایمی که در صلاحیت این دادگاه است را بر عهده دارند. این دادسرا‌ها تحقیقات مقدماتی را انجام داده و در صورتی که به این نتیجه برسند که جرمی اتفاق افتاده است، با صدور کیفر خواست پرونده را به دادگاه مذکور ارسال می‌کنند.
اعتراض به آرای دادگاه انقلاب
امکان اعتراض به آرای دادگاه انقلاب وجود دارد. در برخی موارد مرجع رسیدگی به اعتراض به آرای این دادگاه دیوان عالی کشور است و در برخی موارد دادگاه تجدیدنظر استان. در واقع چنانچه مجازات جرم ارتکابی یکی از مجازات‌های زیر باشد، مرجع رسیدگی به اعتراض به رأی صادره از این دادگاه دیوان عالی کشور است. به عبارت دیگر رأی صادره قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور می‌باشد:
1- جرایم موجب مجازات سلب حیات؛
2- جرایم موجب حبس ابد؛
3- جرایم موجب مجازات قطع عضو؛
4- جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن؛
5- جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر.
در سایر موارد، مرجع رسیدگی به اعتراض به رأی صادره از این دادگاه، دادگاه تجدیدنظر استان می‌باشد. به عبارت دیگر رأی صادره قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است. توصیه می‌شود جهت اعتراض به آرای این دادگاه به وکیل دادگاه انقلاب مراجعه نمایید.
پرسش و پاسخ مرتبط
دادگاه انقلاب چیست؟
این دادگاه، دادگاه کیفری است که صلاحیت رسیدگی به جرایمی را دارد که قانون‌گذار رسیدگی به آن را صراحتاً در صلاحیت آن قرار داده است. این دادگاه در مراکز استان‌ها و برخی حوزه‌های قضایی شهرستان‌ها تشکیل می‌شود و دارای یک قاضی و دو مستشار است.
آیا امکان اعتراض به آرای صادره از دادگاه انقلاب وجود دارد یا خیر؟
بله، امکان اعتراض به آرای صادره از این دادگاه وجود دارد. برخی آرای این دادگاه قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور می‌باشد و برخی دیگر قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
