برند یا علامت یا لوگو یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد. حق استفاده انحصاری از یک برند یا علامت یا لوگو به کسی اختصاص دارد که آن برند یا علامت یا لوگو را به ثبت برساند. شایان ذکر است در صورتی که برند ثبت نشود از مزایایی که قانون برای آن در نظر گفته است بهره‌مند نخواهد شد. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین، اطلاعات کاربردی و مفیدی را در رابطه با ثبت برند به شما ارائه خواهیم داد.
فهرست مطالب
لزوم ثبت برند
علامت تجاری زمانی مورد حمایت قانونی قرار دارد که به ثبت برسد. مطابق با ماده ۳۱ قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری «حق استفاده انحصاری از یک علامت به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت رسانده باشد».
برند یا لگو یا علامت تجاری برای این که مورد حمایت قانونگذار قرار گیرد باید در هر کشور به صورت جداگانه ثبت شود. برای مثال علامت تجاری که در ایران ثبت شود، از مزایای ثبت برند فقط در ایران برخوردار است. بنابراین برای این که این علامت تجاری در ترکیه نیز مورد حمایت قانونی قرار گیرد، می‌بایست در آن کشور نیز ثبت شود. از این رو اگر علامت تجاری یا لگویی در اسپانیا ثبت شود، در ایران توسط شخص دیگری نیز قابل ثبت است مگر برند‌های مشهور که بدون ثبت هم تحت حمایت کشور‌های عضو کنوانسیون پاریس هستند. برای مثال شما نمی‌توانید لگو ال‌جی یا سامسونگ را در ایران به ثبت برسانید، هر چند این برندها در ایران ثبت نشده باشند.
در واقع برند‌های مشهور از دو حمایت فوق‌العاده نسبت به سایر برندها برخوردار می‌باشند:
1- برند‌های مشهور بدون ثبت نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند و اشخاص دیگر نمی‌توانند عین یا مشابه همان برند یا لگو را برای همان کالا یا همان خدمات ثبت نمایند؛
2- چنانچه علامت تجاری مشابهی که تقاضای ثبت آن شده برای کالا یا خدمات غیر مشابه با برند مشهور باشد، اما سبب ورود لطمه و کاهش اعتبار برند مشهور شود، بازهم تحت شرایطی ثبت برند مشابه ممکن نیست.
شایان ذکر است که تشخیص مشهور بودن برندی در ایران با مقام صلاحیت‌دار ادارای یا قضایی می‌باشد.
برند‌های غیر قابل ثبت
در برخی موارد علامت تجاری قابل ثبت نیست. ماده 32 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مواردی که برند قابل ثبت نیست را برشمرده است. این موارد عبارت‌اند از:
1- برند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز نسازد؛
2- برند خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد؛
3- برند مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آن‌ها گمراه نماید؛
4- عین یا تقلید نشان نظامی، پرچم، یا سایر نشان‌های مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمان‌های بین‌الدولی یا سازمان‌هایی که تحت کنوانسیون‌های بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد؛
5- عین یا به طرز گمراه کننده‌ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است؛
6- عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفاً میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد؛
7- عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به لحاظ ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.
مزایای ثبت برند
همانطور که پیش از این ذکر شد ثبت برند دارای مزایای فراوانی است. از جمله این مزایا مطابق با ماده 40 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری عبارت است از:
1- استفاده از هر برند یا لگو یا علامتی که در ایران ثبت شود، از جمله حقوق انحصاری مالک آن است. بنابرین استفاده هر شخص دیگری از برند ثبت شده، منوط به موافقت صاحب برند می‌باشد؛
2- صاحب برند می‌تواند علیه شخصی که بدون موافقت او، از برند تحت مالکیتش استفاده نماید یا مرتکب عملی شود که عادتاً منتهی به تجاوز به حقوق ناشی از ثبت برند گردد، در دادگاه طرح دعوا نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی می‌شود که شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای کالا یاخدمات مشابه، موجب گمراهی عموم می‌گردد.
شایان ذکر است، حقوق ناشی از ثبت برند، اقدامات مربوط به کالاها و خدماتی را که توسط مالک برند یا با موافقت او به کشور وارد و در بازار ایران عرضه می‌گردد، را شامل نمی‌شود.
مدت اعتبار ثبت برند
علامت تجاری پس آن که ثبت می‌شود به مدت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت مورد حمایت قانونی قرار دارد. البته این مدت با درخواست صاحب برند برای دوره‌های متوالی ده ساله قابل تمدید است. بند د ماده 40 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری در این خصوص بیان می‌دارد: «مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می‌باشد. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود».
بنابراین اگر مدت اعتبار برند تمدید نشود یا مالک علامت تجاری از پرداخت هزینه ثبت پس از پایان مدت ده ساله یا با پرداخت هزینه ثبت و جریمه پس از پایان مهلت شش ماهه فوق خودداری نماید، حقوق انحصاری در نظر گرفته شده ناشی از ثبت علامت تجاری زایل می‌شود.
رویه عملی ثبت برند
1- نحوه ثبت برند
جهت ثبت برند باید به سایت مرکز مالکیت معنوی به نشانی https://iripo.ssaa.ir/ مراجعه کنید. در نخستین گام می‌بایست اظهارنامه ثبت علامت تجاری یا برند را تکمیل نمایید. سپس باید ضمایم اظهارنامه مانند اسناد هویتی متقاضی، مجوز فعالیت و تصویر علامت درخواستی را آپلود و ارسال کنید. در این مرحله شماره اظهارنامه برای شما ارسال می‌شود. شایان ذکر است، در صورتی که برند ثبت شود، از این تاریخ مورد حمایت قانونگذار است.
در مرحله بعد کارشناس مربوطه اظهارنامه را مطابق با قانون ثبت اختراع، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری و آیین‌نامه اجرایی آن بررسی می‌نماید. اگر اظهارنامه فاقد اشکال باشد، اطلاعییه پذیرش آن صادر می‌شود. در این مرحله متقاضی ثبت باید به صورت حضوری به اداره مرکز ماللکیت معنوی مراجعه کند و ضمن تشکیل پرونده، کپی برابر با اصل مدارک مربوطه را تقدیم نماید.
در مرحله بعد جهت ثبت علامت تجاری متقاضی می‌بایست هزینه نشر آگهی تحت عنوان «آگهی تقاضای ثبت علامت تجاری» در روزنامه رسمی را پرداخت نماید. پس از انتشار این آگهی در صورتی که ظرف مدت سی روز اعتراضی انجام نشود، مجدداً متقاضی ثبت می‌بایست هزینه نشر آگهی تحت عنوان «آگهی رسمی ثبت علامت تجاری» را پرداخت نماید. پس از انتشار این آگهی متقاضی ثبت می‌تواند گواهی ثبت علامت تجاری یا برند یا لگو خود را از اداره علایم تجاری دریافت کند.
2- اعتراض به رد درخواست ثبت برند
در صورتی که کارشناس اداره مرکز مالکیت معنوی علامت تجاری را قابل ثبت نداد، اخطار رد تقاضای ثبت برند را برای متقاضی ثبت ارسال می‌کند. متقاضی ثبت می‌تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ، به اخطار رد مذکور در کمیسیون ماده 170 آیین‌نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری اعتراض نماید. تصمیم این کمیسیون توسط مرجع ثبت به متقاضی ابلاغ می‌شود. این تصمیم نیز ظرف مدت 60 روز قابل اعتراض در شعبه یا شعب خاصی از دادگاه عمومی تهران است که به اختلافات ناشی از اجرا قانون مذکور رسیدگی می‌نماید.
شایان ذکر است، متقاضی ثبت همچنین می‌تواند به جای اعتراض به کمیسیون ماده 170، ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ، با تقدیم دادخواست به دادگاه عمومی به رد درخواست تقاضای ثبت مستقیماً در دادگاه اعتراض نماید. در عمل بهتر است این اقدام ظرف مدت سی روز انجام شود.
اعتراض ثالث به آگهی تقاضی ثبت برند
اعتراض به آگهی تقاضای ثبت برند ممکن است. در این راستا معترض باید ظرف مدت سی روز از تاریخ انتشار آگهی تقاضای ثبت علامت تجاری به این موضوع اعتراض نماید. متقاضی ثبت ظرف مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ اعتراض به او، می‌بایست پاسخ و دلایل خود را اعلام کند. شایان ذکر است، عدم پاسخ توسط متقاضی به منزله پذیرش اعتراض است و در نتیجه علامت تجاری ثبت نخواهد شد.
در صورتی که متقاضی ثبت، ظرف مهلت مقرر قانونی پاسخ و دلایل خود را اعلام نماید و بر ثبت برند خود اصرار کند، معترض بیست روز از تاریخ ابلاغ پاسخ متقاضی فرصت دارد تا تقاضای ارجاع موضوع به کمیسیون ماده 170 را بنماید. تصمیم کمیسیون مبنی بر پذیرش اعتراض یا رد آن ظرف مهلت 60 روز قابل اعتراض در دادگاه عمومی است. در صورت عدم اعتراض رأی کمیسیون قطعی است.
پرسش و پاسخ مرتبط
عدم استفاده از برند یا علامت تجاری ثبت شده چه آثاری دارد؟
در صورتی که صاحب برند در مدت سه سال از برند استفاده ننماید، هر ذی‌نفعی می‌تواند تقاضای ابطال آن را از دادگاه بماید.
اگر برند افشا شود، قابل ثبت است یا خیر؟
برخلاف اختراع، برند در صورت افشا شدن نیز قابل ثبت است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
