قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول، گامی مهم در شفاف‌سازی و سهولت تنظیم اسناد رسمی است. با اجرایی شدن این قراردادها از تاریخ ۱۸ بهمن، متعاملین می‌توانند بدون مراجعه اجباری به مشاوران املاک و از طریق سامانه‌های مجاز، روند خرید، فروش یا اجاره املاک دارای سند رسمی را انجام دهند. در این محتوا، به بررسی اهمیت اجرای این قراردادها، نحوه استفاده از آن‌ها، مزایا و چالش‌های پیش رو می‌پردازیم. همچنین نقش وکیل ملکی در صحت و امنیت حقوقی چنین معاملاتی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
فهرست مطالب
قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول؛ تحولی اساسی در بازار مسکن
اجرای قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول از ۱۸ بهمن، براساس تبصره ۲ ماده ۳ قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول، آغاز می‌شود. طبق این قانون، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور موظف است امکان دسترسی دلالان معاملات املاک (مشاوران املاک) و حتی اشخاص حقیقی و حقوقی را به سامانه ثبت الکترونیک اسناد فقط در قالب قراردادهای یکسان و مصوب فراهم کند. این امر نشان‌دهنده عزم قوه قضاییه و سازمان ثبت برای ارتقای شفافیت و کاهش تخلفات احتمالی در معاملات مسکن است.
پیش از این، افراد ملزم بودند برای تنظیم قراردادهای خرید و فروش یا اجاره، به بنگاه‌های املاک مراجعه کنند و موارد حقوقی متفاوتی را در قرارداد لحاظ کنند. اما اکنون با اجرایی شدن این قراردادهای یکسان، اگر هیچ شرط اضافه یا کاهشی در نظر نداشته باشند، می‌توانند مستقیماً و از طریق پلتفرم‌های مجاز یا فضای مجازی، قراردادهای خود را ثبت کنند. این موضوع از یک‌سو باعث تسهیل امور و کاهش هزینه‌های جانبی می‌شود و از سوی دیگر، به دلیل الکترونیکی شدن بخش قابل توجهی از فرآیند، سرعت انجام معاملات را بالاتر می‌برد.
۱۶ نمونه قرارداد یکسان
به گفته سخنگوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، جهت اجرای قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول، در ابتدای امر، ۱۶ نمونه قرارداد یکسان توسط معاونت حقوقی قوه قضاییه تأیید و به سازمان ثبت ابلاغ شده است. این قراردادها به صورت پایلوت در اختیار ۱۰۰ مشاور املاک در تهران و ۲ مشاور املاک در هر استان (در مجموع ۱۶۲ بنگاه املاک) قرار گرفته‌اند تا در مرحله آزمایشی، مشکلات احتمالی شناسایی شوند.
پس از بررسی این اشکالات و رفع آن‌ها، در تاریخ ۱۸ بهمن، دسترسی کلیه مشاوران املاک دارای مجوز رسمی برای ثبت این قراردادها فراهم خواهد شد. از آن پس، چنانچه فرد یا افرادی تمایل داشته باشند ضمن رعایت چارچوب‌های مذکور، معامله خود را ثبت رسمی کنند، الزاماً به بنگاه املاک وابسته نخواهند بود و می‌توانند روند ثبت را به‌صورت مجازی انجام دهند.
ویژگی‌های قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول عبارت است از:
الف- بدون امکان کاهش یا افزایش شروط قراردادی: این قراردادها به گونه‌ای تهیه شده‌اند که تعهدات و شروط مندرج در آن ثابت و واحد است و امکان تغییر یا حذف بخش‌هایی از آن توسط طرفین قرارداد یا مشاور املاک وجود ندارد؛
ب- قابلیت استفاده برای معاملات گوناگون: این ۱۶ نمونه قرارداد، طیف وسیعی از معاملات رسمی شامل خرید، فروش، اجاره و سایر اعمال حقوقی مرتبط با املاک دارای سند رسمی را پوشش می‌دهد؛
ج- شفافیت بیشتر: از آنجا که مفاد قرارداد از پیش تعیین شده است، احتمال بروز اختلافات بعدی یا ابهامات حقوقی کاهش می‌یابد؛
د- تسریع در روند معاملاتی: فرآیند ثبت دیجیتال و حذف کاغذبازی‌های اضافه، باعث می‌شود روند خرید و فروش یا اجاره ملک سریع‌تر پیش برود؛
ه- کاهش هزینه‌ها: عدم نیاز به مراجعه مکرر به بنگاه املاک، حذف هزینه‌های اضافی و امکان ثبت آنلاین از مزایای مهم این طرح است.
اگر شروط اضافی نیاز باشد چه باید کرد؟
طبق تصریح قانون، چنانچه متعاملین بخواهند مواردی خارج از چارچوب ۱۶ نمونه قرارداد یادشده به معامله اضافه کنند یا تغییری در مفاد آن دهند، مکلف هستند به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند. به بیان دیگر، اگر یک قرارداد استاندارد پاسخگوی نیازهای طرفین نباشد، آن‌ها می‌توانند با دریافت مشاوره حقوقی تخصصی از وکلای ملکی مجرب، متن دلخواه خود را در سند رسمی وارد کنند.
با وکیل ملکی، معامله‌ای بدون دردسر داشته باشید
هرچند قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول گامی بزرگ در ساده‌سازی و کاهش اختلافات احتمالی در معاملات ملکی است، اما همچنان نقش مشاوره حقوقی حرفه‌ای نباید نادیده گرفته شود. گاه در حین معامله، موارد خاصی پیش می‌آید که ممکن است در قراردادهای استاندارد، پوشش کافی نداشته باشد.
یک وکیل ملکی مجرب می‌تواند با ارزیابی جوانب مختلف معامله، خطرپذیری حقوقی شما را کاهش دهد. اگر قصد اضافه کردن شروط تخصصی، نظیر تعیین خسارت دیرکرد یا ضوابط خاص برای تحویل و تحول ملک را داشته باشید، حضور وکیل ملکی و ثبت این شروط در دفاتر اسناد رسمی، احتمال هرگونه مشکل در آینده را به حداقل می‌رساند. به این ترتیب، هم حقوق شما بهتر تضمین می‌شود و هم در صورت بروز اختلاف، ابزارهای محکم‌تری برای دفاع از منافع خود خواهید داشت.
جمع‌بندی
اجرای قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول از تاریخ ۱۸ بهمن، رویدادی مهم در راستای تحول دیجیتال و شفاف‌سازی معاملات ملکی در کشور محسوب می‌شود. این رویکرد جدید علاوه بر ایجاد سهولت در روند خرید، فروش و اجاره، احتمال بروز اختلافات حقوقی را کاهش می‌دهد. با این حال، در صورت نیاز به افزودن شروط یا مفاد اختصاصی، حتماً باید از طریق دفاتر اسناد رسمی اقدام کرد.
همچنین، با توجه به اهمیت و پیچیدگی معاملات ملکی، حضور یک وکیل ملکی مجرب می‌تواند تضمین‌کننده امنیت حقوقی طرفین و جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده باشد. امید است با فرهنگ‌سازی مناسب و آگاهی‌بخشی گسترده، اجرای این قراردادها در سراسر کشور به بهترین شکل صورت بگیرد.
پرسش و پاسخ مرتبط
آیا برای تنظیم قرارداد اجاره کوتاه‌مدت نیز می‌توان از این نمونه قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول استفاده کرد؟
بله، برخی از این ۱۶ قرارداد یکسان برای اجاره املاک مسکونی، تجاری و حتی کوتاه‌مدت طراحی شده‌اند. اگر اجاره در چارچوب مفاد استاندارد انجام شود و نیاز به شروط اضافی نباشد، به‌راحتی می‌توانید از این نمونه‌ها استفاده کنید. اما اگر موارد خاصی مانند نحوه جبران خسارت یا شرط فسخ به‌صورت ویژه مدنظر طرفین باشد، باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه شود.
آیا اجرای قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول در همه نقاط کشور هم‌زمان آغاز می‌شود؟
طبق اعلام سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، پس از مرحله آزمایشی و رفع اشکالات در تهران و برخی استان‌ها، از تاریخ ۱۸ بهمن دسترسی مشاوران املاک سراسر کشور به صورت یکپارچه به قراردادهای یکسان معاملات اموال غیرمنقول ایجاد خواهد شد. هم‌زمان، اشخاص می‌توانند از طریق پلتفرم‌های آنلاین مجاز نیز اقدام به ثبت قرارداد کنند.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
