تفاوت‌ خلع ید و تخلیه ید چیست؟

تصرف غیرقانونی در املاک یکی از مشکلات رایجی است که افراد با آن مواجه می‌شوند. در چنین مواردی، بسیاری از افراد با این پرسش روبرو می‌شوند که آیا باید دعوای خلع ید مطرح کنند یا تخلیه ید؟ این دو دعوا در ظاهر شبیه به هم هستند اما تفاوت‌های مهمی دارند. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین به بررسی تفاوت‌های خلع ید و تخلیه ید، شرایط طرح هر یک و مراحل دادرسی می‌پردازیم تا شما بتوانید بهترین تصمیم را برای حل مشکل خود بگیرید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

ثبت نام وکلا

خلع ید

دعوای خلع ید یک اقدام حقوقی است که توسط مالک ملکی انجام می‌پذیرد که معتقد است ملک متعلق به وی بدون رضایت او و به طور غیرقانونی و غاصبانه از ید وی خارج شده و در تصرف فرد دیگری می‌باشد.

ارکان این دعوا به شرح ذیل می باشد:

1- غیرمنقول بودن مال: این دعوا تنها مختص اموال غیرمنقول می‌باشد و امکان طرح چنین دعوایی در مورد اموال منقول وجود ندارد؛

2- استیلا بر مال: لازم است که مال غیرمنقول به صورت فیزیکی در اختیار و تصرف طرف مقابل باشد؛

3- عدوانی بودن تصرف: مهم‌ترین رکن دعوای خلع ید همین مورد است. مالک باید بتواند ثابت کند که تصرف مال توسط طرف مقابل به صورت غیر قانونی و به نحو عدوانی و بدون رضایت وی صورت گرفته است؛

4- مالکیت خواهان: مسلم است که شخص مدعی باید مالک مال باشد و برای اثبات مالکیت خود اسناد رسمی مثبت مالکیت را ارائه دهد. در صورت محرز نبودن مالکیت مدعی، وی در ابتدا باید دعوای مالکیت مطرح نماید.

تخلیه ید

دعوای تخلیه ید عبارت است از اینکه تصرف ملک با اجازه مالک و برای مدت زمان مشخص صورت گرفته (برای مثال قرارداد اجاره) و پس از اتمام قرارداد و یا اذن مالک، شخص متصرف به تصرف ملک و استفاده از آن ادامه می‌دهد.

بنابراین برای طرح دعوای تخلیه ید می‌بایست شرایط زیر وجود داشته باشد:

1- وجود قرارداد بین طرفین: ابتدایی‌ترین رکن، وجود قرارداد بین مالک و متصرف می‌باشد. به این ترتیب که توافقی بین طرفین وجود دارد و ملک به صورت امانی و بر اساس قرارداد یا اذن در اختیار متصرف وجود دارد؛

2- اتمام مدت قرارداد یا از بین رفتن آن به هر طریقی: رکن لازم بعدی برای این دعوا اتمام قرارداد است. بدین صورت که قرارداد به هر طریقی به پایان برسد و یا فسخ شود و در نتیجه آن مالک دیگر مایل نباشد که متصرف از ملک وی استفاده نماید؛

3- خودداری متصرف از تخلیه ملک: اگر پس از پایان قرارداد متصرف به هر دلیلی از تخلیه ملک امتناع ورزد، در این صورت تصرف وی دیگر بر طبق قرارداد نبوده و شکل غاصبانه به خود می‌گیرد. مالک در این صورت می‌تواند اقدام به طرح دعوای تخلیه بنماید.

تفاوت خلع ید و تخلیه ید

از آنجایی که ارائه دادخواست اشتباه در زمان طرح دعاوی مربوط به هر یک از این دو مورد ممکن است منجر به رد دعوا و اتلاف هزینه دادرسی گردد لازم است که در زمان ارائه دادخواست به تفاوت خلع ید و تخلیه ید توجه نمود.

 از جمله تفاوت خلع ید و تخلیه ید عبارت است از:

الف- نخستین تفاوت خلع ید و تخلیه ید در مالی و غیر مالی بودن این دعاوی است. دعوای خلع ید یک دعوای مالی و بر عکس دعوای تخلیه ید یک دعوایی غیرمالی است و هرینه دادرسی آن بر مبنای دعاوی غیرمالی پرداخت می گردد؛

ب- دومین و مهم‌ترین تفاوت خلع ید و تخلیه ید در نوع تصرف خواندگان این دعاوی است. در دعوای تخلیه، تصرف خوانده از همان ابتدا غیرقانونی نبوده و تنها پس از اتمام قرارداد و به دلیل امتناع او از تخلیه ملک به تصرف غیرقانونی تبدیل می‌شود. در حالی که در دعوای خلع ید، تصرف خوانده از همان ابتدا غاصبانه است و ناشی از هیچ‌گونه توافق و قراردادی نیست؛

ج- سومین تفاوت خلع ید و تخلیه ید در این است که دعوای تخلیه ید برای اموال منقول و غیرمنقول اقامه می‌گردد؛ در حالی که دعوای خلع ید را تنها می‌توان برای اموال غیر منقول مطرح نمود.

مطالبه اجرت المثل در دعاوی خلع ید و تخلیه ید

در هر دو این دعاوی خواهان دعوا می‌تواند از خوانده اجرت المثل مطالبه نماید. این اجرت المثل به ازای مدت زمان تصرف ناحق ملک توسط خوانده بوده و مبلغ آن توسط کارشناس تعیین می‌گردد.

 به طور کلی در طرح دعاوی مربوط به خلع ید و تخلیه ید دقت عمل بالایی لازم است و در تنظیم دادخواست مربوط به این دعاوی باید توجهی همه جانبه مبذول داشت. در غیر این صورت هیچ دستاوردی برای خواهان دعوی چیزی جز رد شدن دعوا، اتلاف وقت و هزینه دادرسی به همراه نخواهد داشت.

پروسه دادرسی در دعاوی خلع ید و تخلیه ید چه مدت زمان نیاز دارد؟

 پروسه دادرسی این دو دعوی حداقل ۱ سال و نیم زمان نیاز دارد و به هیچ وجه انتظار سریع به نتیجه رسیدن این دعاوی را نداشته باشید. در نظر داشته باشید در برخی پرونده‌ها شخص متصرف مدعی مالکیت نیز هست و این امر نیز رسیدگی می‌شود تا اثبات حقانیت شما بررسی گردد.

نکته مهم در این خصوص که شاید کمتر بدان اشاره شده این است که حتی‌المقدور دادخواست تخلیه و خلع ید به طور مجزا از اجرت المثل باشد؛ زیرا اجرت المثل پروسه‌ای طولانی است که اگر هر دو خواسته ذیل یک دادخواست مطرح شود نتیجتاَ پروسه زمانی در خصوص خلع ید و تخلیه ید تا تعیین تکلیف اجرت المثل به تعویق می‌افتد.

تکلیف اسباب و اثاثیه متصرف در املاکی که حکم خلع ید و تخلیه ید آن‌ها صادر می‌شود

 اگر وسایل متصرف در ملک موجود باشد ابتدا بایستی توسط دادورز صورتجلسه و به امین اموال سپرده شود.

 با توجه به اینکه نگهداری از این اموال ممکن است با توجه به امانی بودنش سخت باشد بنابراین شما بایستی پس از گذشتن مدت کوتاه به اجرای احکام دادگاه مراجعه کنید و تقاضا کنید به متصرف سابق (مالک اسباب) ابلاغ قانونی شود که اسباب خود را تحویل بگیرد. اگر این ابلاغ نیز بی‌فایده بود در این حالت شما باید تقاضای کارشناسی وسایل و فروش آن‌ها را به دادگاه بدهید و در صورتی که قاضی اجرای احکام با این امر موافقت کند، اموال کارشناسی و پس از آن به مزایده گذاشته می‌شود.

با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی دعاوی خلع ید و تخلیه ید، توصیه می‌شود که در صورت مواجهه با چنین مواردی، حتماً از مشاوره حقوقی یک وکیل متخصص در امور املاک بهره‌مند شوید. وکلای گروه حقوقی لاوین با سال‌ها تجربه در این زمینه، آماده‌اند تا به شما در تمامی مراحل پرونده از جمله تنظیم دادخواست، پیگیری مراحل دادرسی و اجرای حکم کمک کنند. برای دریافت مشاوره حقوقی از وکیل ملکی متخصص می‌توانید با ما تماس بگیرید.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– زینب میرزایی”