یکی از موضوعاتی که در ادارات ثبت مورد توجه قرار می‌گیرد، تطبیق مالکیت سهام یا سهم الشرکه در صورتجلسات و سوابق ثبتی است. به موجب ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و لزوم تشکیل بانک اطلاعاتی سهامداران شرکت های تجاری، نقل و انتقال سهام باید توسط مجامع عمومی شرکت مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین لازم است موضوع نقل و انتقال سهام، از جنبه اعلامی و احرازی و بررسی مستندات درخواست‌های نقل و انتقال سهام یا سهم الشرکه مطابق قانون انجام شود.
در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین به نقل و انتقال سهام و مقررات ناظر بر آن می‌پردازیم؛ توصیه می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید و در صورتی که در این خصوص به دریافت مشاوره حقوقی از وکیل شرکت یا پذیرش وکالت در دادگاه نیاز دارید، بر روی آیکون مناسب در زیر کلیک نمایید.
فهرست مطالب
سهم چیست؟
مطابق ماده 24قانون تجارت «سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد. ورقه سهم سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.»
لازم است بدانیم که سهم ممکن است با نام و یا بی‌نام باشد. همچنین در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند این گونه سهام سهام ممتاز نامیده می‌شود.
سهم الشرکه چیست؟
سهم الشرکه قسمتی از سرمایه شرکت های با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی است که مشخص کننده میزان تعهد شرکا و کسب منافع آنها در شرکت است.
نقل و انتقال سهام چیست؟
سهام جز حقوق مالی و در حکم مال منقول است و به سه صورت قهری (ارث) و ارادی و قضایی ممکن است منتقل شود. نقل و انتقال سهام معمولاً یا در اساسنامه مشخص می‌شود یا در صلاحیت هیأت مدیره شرکت است و یا مجمع عمومی عادی و فوق العاده. با انتقال سهم، شخص انتقال گیرنده، در شرکت حسب مورد سهامدار یا شریک خواهد شد.
نقل و انتقال سهام بی نام
مطابق ماده 39 لایحه اصلاحی قانون تجارت، سهم بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم شده و ملک دارنده آن شناخته می‌شود مگر خلاف این ثابت شود. نقل و انتقال سهام بی نام به صورت قبض و اقباض صورت می‌گیرد یعنی نیاز به انجام تشریفات خاصی ندارد.
نقل و انتقال سهام با نام
مطابق ماده ۴۰ لایحه اصلاح قانون تجارت، نقل و انتقال سهام با نام مستلزم ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت است و لازم است که انتقال‌دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی وی دفتر مزبور را امضا کند. چنانچه مبلغ اسمی سهم به طور کامل پرداخت نشده باشد، نشانی کامل انتقال‌گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال‌گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او می‌رسد. پس از انجام تشریفات انتقال، انتقال‌گیرنده مسئول پرداخت باقیمانده مبلغ اسمی سهام خواهد بود و انتقال‌دهنده از این لحظه دیگر مسئولیتی نخواهد داشت.
ضمانت اجرای قانونی عدم رعایت تشریفات انتقال سهام با نام این است که انتقال انجام شده، از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است؛ یعنی از نظر شرکت و اشخاص ثالث، همان سهامدار سابق، سهامدار شناخته شده و مسئول انجام تعهدات خواهد بود.
نقل و انتقال سهام ممتاز
سهام ممتاز سهامی است که نسبت به سهام با نام و سهام بی‌نام در سود سرمایه شرکت برتری دارد و هر شرکت سهامی می‌تواند به موجب اساسنامه و همچنین تا زمانی که شرکت منحل نشده، با تصویب مجمع عمومی فوق العاده سهام ممتاز ترتیب دهد. نقل و انتقال سهام ممتاز در اساسنامه تشریفات خاصی دارد که لازم الرعایه است.
سهام وثیقه
سهام وثیقه برای تضمین خساراتی است که ممکن است از تقصیرات مدیران شرکت سهامی منفرداً یا مشترکاً بر شرکت وارد شود. مدیران شرکت سهامی باید تعداد سهام وثیقه‌ای که اساسنامه شرکت مقرر می‌کند را دارا باشند و تعداد سهام نباید از تعداد سهامی که به موجب اساسنامه جهت دادن رأی در مجامع عمومی لازم است کمتر باشد.
در نظر داشته باشید سهام وثیقه از اقسام سهام با نام است، قابل انتقال نیست و تا زمانی‌که مدیری مفاصا حساب دوره تصدی خود در شرکت را دریافت ننموده، سهام مذکور در صندوق شرکت به عنوان وثیقه باقی خواهد ماند.
نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی عام
به موجب ماده ۴۱ قانون تجارت، نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی عام آزادانه صورت می‌گیرد به این معنا که در شرکت سهامی عام نقل و انتقال نمی‌تواند مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی سهامداران شرکت شود.
بنابراین اگر در اساسنامه شرکت یا در قراردادی جداگانه، نقل و انتقال سهام شرکت سهامی عام مشروط شود به به موافقت مدیران یا مجامع عمومی، چنین شرطی بی اثر بوده و سهام داران می‌توانند بدون کسب موافقت آنها نسبت به نقل و انتقال سهام اقدام نمایند.
نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص
نقل و انتقال در شرکت‌های سهامی خاص نیاز به تشریفاتی دارد چرا که نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص می‌تواند در اساسنامه شرکت مشروط شود به موافقت مدیران شرکت یا مجمع عمومی.
نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود
نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود، با رضایت عده‌ای از شرکاء صورت می‌گیرد که لااقل سه چهارم سرمایه متعلق به آن ها بوده و اکثریت عددی را نیز داشته باشند. همچنین انتقال سهم الشرکه، با سند رسمی به عمل آید.
بنابراین نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود با سه محدودیت یعنی دارا بودن اکثریت سرمایه، اکثریت عددی سهامداران و همچنین انتقال با سند رسمی مواجه است.
نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی و نسبی
نقل و انتقال سهم الشرکه این شرکت ها، به لحاظ آثار عضویت و مسئولیت های ناشی از آن، با سخت‌گیری بیشتری در مقایسه با شرکت ها مواجه است. مطابق ماده 123 قانون تجارت، در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکا نمی‌تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند مگر با رضایت تمام شرکا و با توجه به شمول حکم ماده به شرکت نسبی طبق ماده 185 قانون تجارت، این شرط در مورد شرکت نسبی نیز لازم الرعایه است.
البته لازم است بدانیم که این محدودیت صرفاً در خصوص انتقال سهم به افراد خارج از شرکت است و برای انتقال سهم به سایر شرکا، این محدودیت وجود ندارد.
پرسش و پاسخ مرتبط
درکدام شرکت نقل و انتقال سهام صرفاً با سند رسمی انجام می‌شود؟
در شرکت با مسئولیت محدود نقل و انتقال سهم الشرکه صرفاً باید با سند رسمی به عمل آید.
آیا در شرکت سهامی نقل و انتقال سهام مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی است؟
صرفاً نقل و انتقال در شرکت‌های سهامی خاص نیاز به تشریفاتی دارد و می تواند در اساسنامه شرکت مشروط شود به موافقت مدیران شرکت یا مجمع عمومی.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– فروغ رضایی وکیل پایه یک دادگستری”
