یکی از اصطلاحات رایج در حوزه حقوق مالکیت فکری، اصطلاح فرانچایز است؛ امروزه کسب و کارهای بزرگ و کوچک با هدف شناخته تر شدن و گسترش فعالیت‌های خود به فرانچایز توجه و تمایل بسیار نشان می‌دهند. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین با مفهوم فرانچایز و احکام خاص آن آشنا خواهیم شد.
توصیه می‌شود در صورتی که در خصوص قرارداد فرانچایز به دریافت مشاوره حقوقی از وکیل شرکت یا پذیرش وکالت در دادگاه نیاز دارید، بر روی آیکون مناسب در زیر کلیک نمایید.
فهرست مطالب
فرانچایز چیست؟
فرنچایز یا فرانشیز ریشه فرانسوی دارد و به زبان فارسی می‌توان آن را حق امتیاز یا حق نمایندگی معنا کرد. فرانشیز، شبکه ارتباطی گسترده و نوعی روش کسب و کار است که به موجب آن یک برند مشهور، مجوز استفاده از علامت و سیستم کسب و کار خود را به یک کسب و کار کوچک‌تر اعطا می‌کند. در واقع فرنچایز به معنی استفاده از دارایی‌های فکری یک شرکت معتبر، در مقابل پرداخت مبلغی به عنوان حق استفاده و نمایندگی آن شرکت است.
قرارداد فرانچایز
بر اساس این قرارداد، یک شرکت یا کسب و کار بزرگ و مشهور، به یک شرکت یا فروشگاه اختیار می‌دهد تا تولیدات، فرآورده‌ها و یا خدمات خود را به شرکت دیگر را عرضه کند و در برابر فروش آن مبلغی را دریافت کند. فرانچایز علاوه بر حق استفاده از علامت تجاری متضمن استفاده از دانش مدیریتی و روش کسب و کار نیز می‌باشد.
برای مثال برند رستوران پدرخوب برندی است که حق امتیاز کسب و کار خود را به فروش رسانده است. این برند در حال حاضر شعبه‌های بسیار زیادی در سراسر کشور دارد که بخش قابل توجهی از آن‌ها فرانچایزی هستند.
فرض کنید که این شرکت تصمیم دارد یک شعبه در شهری افتتاح کند؛ شما هم مبلغی پول دارید و می‌خواهید یک کسب و کار تازه راه اندازی کنید. راهکار خوبی که ریسک کار شما را در چنین موضوعی کاهش می‌دهد، این است که سرمایه‌تان را صرف خرید امتیاز از شرکتی مشهور و شناخته شده کنید. با این کار مطمئن هستید که در آینده با استقبال مشتریان بسیار روبرو خواهید شد، چرا که این برند، یک برند معروف و شناخته شده در سراسر کشور است و کیفیت آن به اثبات رسیده است.
الف- طرفین قرارداد فرانچایز
طرفین این قرارداد عبارت‌اند از:
1- فرانچایزر یا امتیاز دهنده؛
2- فرانچایزی یا امتیاز گیرنده.
ب- موضوع قرارداد فرانچایز
موضوعات این قرارداد به شرح ذیل است:
1- اعطای حق پیشبرد کسب و کار، بهره برداری از دانش عملی و استفاده از علایم تجاری امتیازدهنده به امتیاز گیرنده در بازه زمانی اعتبار این قرارداد؛
2- گسترش عرضه خدمات توسط امتیاز دهنده و اعطای حقوق مندرج در قرارداد؛
3- تحصیل حق عرضه خدمات مورد امتیاز تحت علایم تجاری مربوطه در زمان اعتبار قرارداد.
ج- مبلغ قرارداد فرانچایز
قرارداد مذکور یک قرارداد معوض است که در آن فرانچایزی در ازای دریافت حق امتیاز، مبالغی را بابت اعطای این حق و آموزش اولیه و مستمر، هزینه‌های مدیریت خدمات و غیره به فرانچایزر می‌پردازد.
د- مدت قرارداد
این قرارداد یک عقد موقت است و می‌تواند تمدید شود. در صورتی که قبل از خاتمه قرارداد، امتیازگیرنده قصد خود را برای تمدید قرارداد اعلام و امتیازدهنده موافقت کند، قرارداد تمدید خواهد شد.
ه- نکات مهم در قرارداد فرانچایز
علاوه بر ذکر موارد فوق در قرارداد، لازم است مواردی نظیر حسابرسی، نظارت و ارزیابی، جبران خسارت، اقامتگاه و مشخصات طرفین، شرایط فسخ قرارداد، نحوه حل اختلاف، تعیین داور و غیره نیز در این قرارداد با جزییات و به طور دقیق ذکر شود.
انواع قراردادهای فرنچایز
انواع قراردادهای فرنچایز یا حق نمایندگی، به برند فرانشیز دهنده کمک می‌کند تا درباره آینده برند خود تصمیم بگیرد و طرف فرانشیز گیرنده نیز می‌تواند از حق خریداری شده بهره‌مند شود. انواع این قراردادها عبارت است از:
الف- فرانچایز تولیدی: در این نوع از فرنچایز، امتیازدهنده، دانش و تجهیزاتش را در قالب یک قرارداد در اختیار امتیازگیرنده قرار می‌دهد؛ این قرارداد تولیدی می‌تواند شامل بهره‌گیری از نام تجاری یا مراحل بازاریابی شرکت امتیاز دهنده باشد.
ب- فرانچایز توزیعی: در این نوع قرارداد، امتیازدهنده از طریق شبکه‌های ارتباطی، محصولات و خدماتش را عرضه می‌کند و نشان تجاری و خدمات خود را به امتیاز گیرنده می‌دهد و در مقابل امتیازگیرنده مکلف می‌شود که از قوانین شرکت مادر، به طور کامل پیروی کند.
ج- فرانچایز خدماتی: قرارداد خدماتی بیشتر از سایر قراردادهای فرانچایز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع قرارداد، امتیاز گیرنده با قبول رعایت قوانین مندرج در قرارداد، خدمات خود را تحت عنوان برند امتیاز دهنده، به مشتریان خود ارائه می‌دهد.
مزایای قرارداد فرانچایز
مزایای این قرارداد شامل موارد زیر است:
1- امنیت کسب و کار: قرارداد فرنچایز ریسک و هزینه‌های بسیار پایین و امنیت بسیار بالایی دارد؛ زیرا یک روش آزمایش شده از سوی امتیازدهنده در اختیار امتیازگیرنده قرار می‌گیرد و نیاز نیست نگران روش‌های مؤثر فروش برای کسب و کار باشیم؛
2- سرعت پیشرفت در کسب و کار: در فرنچایز، قدرت خرید گروهی افزایش پیدا می‌کند، هزینه‌های کسب و کار کاهش می‌یابد، سرعت پیشرفت بیشتر می‌شود و نتایج نیز قابل پیش‌بینی هستند.
3- کاهش هزینه‌های بازاریابی: وقتی کسب و کار فرنچایزدهنده از حالت استقلال خارج و خود به جزیی از یک کسب و کار بزرگ‌تر تبدیل می‌شود، هزینه بازاریابی نیز تقسیم خواهد شد. همچنین تعدد شعب به خودی خود یک بازاریابی محسوب خواهد شد که موجب می‌شود نام تجاری شرکت امتیاز دهنده در ذهن مشتری ثبت شود. از طرفی فشار هزینه تمام شعب بر دوش فرنچایزدهنده نخواهد بود.
4- استفاده از روش‌های از پیش آزمایش شده و مطمئن: این قرارداد به شما کمک می‌کند تا با خریدهای عمده، هزینه‌های عملیاتی کسب و کار خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید. علاوه بر این، شرکت فرانشیز گیرنده با به کارگیری از روش‌ها و تجربه‌هایی که بارها آزمایش شده‌اند، به نتیجه مطلوب‌تری خواهد رسید.
معایب قرارداد فرانچایز
1- در قرارداد فرنچایز، امتیازگیرنده، کنترل و اختیار زیادی بر روی کسب و کار خود ندارد و باید مطابق با سیاست‌ها و قوانین صاحب امتیاز حرکت کند. برای مثال اگر بخواهید حق امتیاز شرکت مشهور مک دونالد را بگیرید، نمی‌توانید در رابطه با فروش و تنوع محصولات، چیدمان فروشگاه و لباس پرسنل تصمیم‌گیری کنید.
2- در برخی از قراردادهای فرنچایز، فرنچایزگیرنده موظف است سود خود را با صاحب امتیاز تقسیم کند.در صورتی که امتیاز گیرنده، استاندارهای امتیاز دهنده را رعایت نکند و از سیستم کلی خارج شود، صاحب امتیاز نیز متضرر می‌شود.
3- احتمال دارد که امتیاز گیرنده اسرار برند را در میان رقبا فاش کند و این موضوع ریسک مهمی برای صاحب امتیاز است.
تعهدات طرفین قرارداد فرانچایز
قرارداد فرانچایز نیز مانند اکثر قراردادها، برای طرفین تعهداتی را ایجاد می‌کند. در ذیل به مهم‌ترین تعهدات هر دو طرف قرارداد می‌پردازیم:
الف- تعهدات امتیاز گیرنده:
1- استفاده صحیح و مراقبت از برند و علامت تجاری؛
2- نداشتن هیچ گونه اعمال و فعالیت های رقابتی با امتیازدهنده؛
3- پذیرفتن کنترل و بازرسی از سوی فرانشیزدهنده؛
4- پیروی از سیاست‌ها و اصول فرانشیزدهنده؛
5- استفاده از علایم صرفاً به منظور ارتقای کسب و کار و با هماهنگی فرانشیزر؛
6- رعایت الزامات مندرج در قرارداد.
ب- تعهدات امتیاز دهنده:
1- فرانشیزدهنده باید به منظور مشروعیت بخشی به فعالیت گیرنده، علامت تجاری خود را در قلمرو فعالیت شرکت خریدار به ثبت برساند؛
2- ارائه اطلاعات و آموزش اولیه و مستمر به فرانچایز گیرنده؛
3– نظارت و کنترل؛
4- به روز رسانی دستورالعمل متناسب با ارتقای کسب و کار.
پرسش و پاسخ مرتبط
قرارداد فرانچایز چیست؟
به موجب قرارداد فرانچایز به یک شرکت یا فروشگاه اختیار داده می‌شود تا تولیدات، فرآورده‌ها و یا خدمات را به شرکت دیگر عرضه کند و در برابر فروش آن مبلغی را دریافت کند. فرانچایز علاوه بر حق استفاده از علامت تجاری متضمن استفاده از دانش مدیریتی و روش کسب و کار نیز می‌باشد و روشی است برای توسعه کسب و کارهای کوچک.
طرفین قرارداد فرانچایز چه اشخاصی هستند؟
طرفین این قرارداد عبارت‌اند از:
1- فرانچایزر یا امتیاز دهنده؛
2- فرانچایزی یا امتیاز گیرنده.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– فروغ رضایی وکیل پایه یک دادگستری”
