خیانت در امانت چک

امروزه چک مهم‌ترین سند تجاری و وسیله پرداخت معاملات است. هدفی که به خاطر آن چک صادر می‌شود (جهت صدور چک)، می‌تواند علاوه بر پرداخت بدهی یا پرداخت در معاملات، موضوعات مختلفی همچون ضمانت و غیره باشد. در بسیاری از موارد، اشخاص اقدام به وصول وجه چکی می‌کنند که به نحوی به صورت امانت در اختیارشان قرار گرفته است که در قانون این اقدام دارنده چک، جرم انگاری شده است. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین شما را با مفهوم خیانت در امانت چک و مقررات حاکم بر آن آشنا خواهیم کرد.

توصیه می‌شود این نوشتار را مطالعه کنید و در صورتی که به وکیل یا مشاوره حقوقی نیاز دارید بر روی آیکون مناسب در زیر کلیک نمایید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

خیانت در امانت چک چیست؟

اصل بر این است که وقتی کسی چکی را صادر می‌کند مدیون یا مقروض بوده است، یعنی صدور چک اماره مدیونیت صادرکننده چک است مگر اینکه خلافش ثابت شود؛ بنابراین چنانچه صادرکننده ثابت کند که چک به نحوی نزد دارنده امانت بوده و بنا بوده که چک مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و دارنده بر خلاف توافق خود با صادرکننده، چک را مسترد نکند یا در موردی غیر از آنچه توافق شده است چک را مصرف کند یا یا اقدام برگشت زدن یا وصول وجه آن نماید، جرم خیانت در امانت محقق می‌شود.

به طور مثال مستأجر بابت تضمین تخلیه ملک، چکی را به موجر تحویل داده و موجر پیش از انقضای مدت اجاره و پیش از نقض تعهد مستاجر (عدم تخلیه)، چک را برگشت بزند یا آن را به اجرا بگذارد.

در بسیاری موارد افراد برای تضمین پرداخت دین یا وجه معامله، تضمین ایفای تعهد در قرارداد، حسن انجام کار و غیره، اقدام به صدور چک تضمینی می‌کنند ؛ در این صورت دارنده صرفاً زمانی حق دارد وجه چک را مطالبه کند که متعهد در موعد مقرر دین را نپردازد یا تعهد را اجرا نکند یا حسن انجام کار دیده نشود. در غیر اینصورت چنانچه بدون وقوع یکی از موارد مذکور، وجه را مطالبه کند یا گواهی عدم پرداخت بگیرد، جرم خیانت در امانت واقع می‌شود.

 ارکان جرم خیانت در امانت چک

مطابق ماده 674 قانون مجازات اسلامی: «هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای و‌کالت یا هر کار با اجرت یا بی‌ اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده به ضرر مالکین یا متصرفین، آن را استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

مطابق تعریف ماده فوق، شرایط تحقق جرم خیانت در امانت به شرح ذیل است:

1- وجود یک تعهد یا قرارداد یا رابطه ای مبنی سپردن یا امانی بودن چک. همانطور که گفته شد اصل بر مدیونیت صادرکننده چک است و امانی بودن چک نیاز به اثبات از سوی صادرکننده دارد؛

2- استعمال، تلف، تصاحب یا مفقود کردن عمدی چک به ضرر مالک یا متصرف؛

3- اقدامات فوق به ضرر مالک یا متصرف باشد.

عناصر جرم خیانت در امانت چک

برای اینکه بتوان شخصی را با عنوان مجرمانه خیانت در امانت چک تعقیب و محکوم کرد، عناصر ذیل باید موجود باشد:

1- عنصر قانونی: ماده 674 قانون مجازات اسلامی؛

2- عنصر مادی: استعمال یا تلف یا تصاحب یا مفقود کردن چک: به طور مثال اخذ گواهی عدم پرداخت یا اجراییه یا مطالبه وجه چک، همگی مصادیقی از عنصر مادی جرم خیانت در امانت چک هستند؛

3- عنصر معنوی: عنصر معنوی جرم خیانت در امانت به دو نوع سوءنیت عام و سوء نیت خاص تقسیم می‌شود:

الف- سوءنیت عام: سوءنیت عام به این معنی است که مرتکب (دارنده چک) عمداً و با اراده و آگاهی، نسبت به تلف، مفقود، تصاحب یا استعمال چک اقدام کند؛

ب- سوءنیت خاص: سوءنیت خاص به این معنی است که دارنده، اقدامات فوق را به قصد ضرر رساندن به صادرکننده انجام دهد، حتی اگر در عمل ضرری وارد نشود (ضرر اعم است از ضرر بالفعل یا بالقوه). علم دارنده به عدم استحقاق خود و امانی بودن آن می‌تواند اثبات کننده این قصد باشد.

مجازات جرم خیانت در امانت چک

مجازات جرم خیانت در امانت چک مطابق ماده 11 قانون کاهش حبس تعزیری مصوب 1399، سه ماه تا یکسال و نیم حبس است. این مجازات از نوع مجازات تعزیری درجه 6 می‌باشد.

دادگاه صالح جرم خیانت در امانت چک

دادگاه صالح جرم خیانت در امانت چک، دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم است. محل وقوع جرم محل انجام عنصر مادی جرم (تلف،مفقود،تصاحب،استعمال ) می‌باشد. روند رسیدگی به این شکل است که پس از شکایت، ابتدا پرونده جهت حصول صلح و سازش به شورای حل اختلاف ارسال می‌شود و در صورت عدم حصول سازش پرونده جهت تعقیب متهم به دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان وقوع جرم ارجاع شده و چنانچه مجرمیت متهم با اسناد و مدارک معتبر احزار گردد، پرونده با صدور قرار جلب به دادرسی برای رسیدگی و تعیین مجازات به دادگاه کیفری دو ارسال خواهد شد.

راه های اثبات جرم خیانت در امانت

راه های اثبات جرم خیانت در امانت عبارت است از:

1- وجود قرارداد مبنی بر امانی بودن چک؛

2- شهادت؛

3- اقرار متهم؛

4- علم قاضی.

نمونه شکواییه جرم خیانت در امانت چک

در ادامه یک نمونه شکواییه جرم خیانت در امانت چک در اختیار شما قرار خواهد گرفت؛ اما توصیه می‌شود در صورتی که قصد طرح این دعوا را دارید به وکیل کیفری متخصص مراجعه کنید.

ریاست محترم شعبه 1 دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 1 تهران

با سلام

احتراماً به استحضار می‌رساند اینجانب در تاریخ 1402/03/03 یک باب منزل مسکونی واقع در خیابان هفت تیر را به مدت یکسال از مشتکی عنه اجاره نموده و یک فقره چک به منظور تضمین تخلیه در موعد مقرر به نامبرده تحویل دادم.

متأسفانه مشتکی عنه پیش از انقضای موعد یکسال قرارداد، اقدام به برگشت زدن چک مذکور و اخذ اجراییه به منظور وصول وجه چک نموده است.

لذا با عنایت به مراتب معروضه نظر به اینکه اقدام نامبرده مصداق بارز خیانت در امانت می‌باشد، تعقیب متهم مستند به ماده 674 قانون مجازات اسلامی از محضر آن مقام محترم مورد استدعا است.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– فروغ رضایی وکیل پایه یک دادگستری”