رفع سوء اثر از چک برگشتی یکی از دغدغههای اصلی افرادی است که با محدودیتهای بانکی ناشی از صدور چک بیمحل مواجه شدهاند. قانون روشهای مختلفی را برای بازیابی اعتبار مالی و خروج از لیست بدحسابان بانکی پیشبینی کرده است. این روشها شامل تأمین مبلغ و مسدودی حساب، ارائه لاشه چک، دریافت رضایتنامه از دارنده، ارائه نامه رسمی از نهادهای دولتی، دریافت حکم قضایی و گذشت سه سال بدون دعوا میشوند. هر یک از روشهای رفع سوء اثر از چک، شرایط و الزامات خاص خود را دارند که با آگاهی و اقدام بهموقع، میتوان از آنها استفاده کرد.
فهرست مطالب
چک برگشتی چیست؟
چک برگشتی یا چک بیمحل به چکی گفته میشود که به دلایل مختلف توسط بانک نقد نشود. این دلایل میتوانند شامل موارد زیر باشند:
الف- کمبود موجودی: حساب صادرکننده موجودی کافی برای پرداخت وجه چک ندارد.
ب- مشکلات امضا: امضای روی چک با نمونه ثبتشده در بانک مطابقت ندارد.
ج- نقص اطلاعات: مندرجات چک ناقص یا دارای خطخوردگی بدون تأیید است.
د- مسدودی حساب: حساب به دلایل قانونی یا قضایی مسدود شده است.
ه- عدم ثبت در سامانه صیاد: اطلاعات چک با سامانه صیاد همخوانی ندارد.
وقتی چکی برگشت میخورد، بانک گواهی عدم پرداخت صادر میکند و نام صادرکننده در لیست بدحسابان بانکی ثبت میشود. این وضعیت، تبعات سنگینی به دنبال دارد که در ادامه بررسی میکنیم.
تبعات چک برگشتی برای صادرکننده
چک برگشتی نهتنها اعتبار مالی فرد را زیر سؤال میبرد، بلکه محدودیتهای جدی ایجاد میکند:
1- محرومیت از خدمات بانکی: افتتاح حساب جدید یا دریافت کارت بانکی ممکن نیست.
2- مسدودی حسابها: تمامی حسابها به میزان کسری مبلغ چک مسدود میشوند.
3- عدم دسترسی به تسهیلات: وام، ضمانتنامه یا اعتبار اسنادی ارائه نمیشود.
4- ممنوعیت دریافت دستهچک: امکان دریافت دستهچک جدید از سامانه صیاد وجود ندارد.
این محدودیتها تا زمانی که سوء اثر چک رفع نشود، پابرجا خواهند بود. به همین دلیل، رفع سوء اثر از چک برگشتی یک اولویت برای بازگشت به شرایط عادی مالی است.
روشهای قانونی رفع سوء اثر از چک برگشتی
بر اساس قانون صدور چک و بخشنامههای بانک مرکزی، چندین روش برای رفع سوء اثر از چک برگشتی وجود دارد که در ادامه به آنها پرداختهایم:
1- تأمین و مسدودی مبلغ کسری چک: صادرکننده میتواند مبلغ کسری را به حساب خود واریز کرده و از بانک درخواست کند که این مبلغ تا حداکثر 24 ماه برای پرداخت به دارنده چک مسدود شود. بانک موظف است این موضوع را به دارنده اطلاع دهد.
2- تحویل لاشه چک به بانک: اگر لاشه چک در دسترس است، با ارائه آن به بانک و دریافت رسید، سوء اثر رفع میشود.
3- ارائه رضایتنامه محضری از دارنده چک: در صورت مفقودی یا نبود لاشه چک، دارنده میتواند با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، رضایت خود را اعلام کند و این رضایتنامه به بانک ارائه شود.
4- نامه از مرجع قضایی یا ثبتی: نامهای از مراجع ذیصلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی چک، میتواند برای رفع سوء اثر استفاده شود.
5- حکم قضایی برائت ذمه: دریافت حکم از دادگاه مبنی بر رفع مسئولیت صادرکننده، یکی دیگر از راههای قانونی است.
6- گذشت سه سال بدون دعوا: اگر سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت بگذرد و دعوای حقوقی یا کیفری مطرح نشود، سوء اثر بهصورت خودکار رفع میشود.
هر یک از این روشها با توجه به شرایط شما قابل اجرا هستند و انتخاب بهترین گزینه به همکاری دارنده چک و وضعیت حقوقی بستگی دارد.
لزوم مراجعه به وکیل
وقتی با مشکلات پیچیده حقوقی مثل عدم همکاری دارنده چک یا نیاز به پیگیری قضایی مواجه میشوید، مشاوره با یک وکیل میتواند بهترین راهحل باشد. وکیل با تسلط بر قوانین چک و رویههای بانکی، شما را در تهیه مدارک، انتخاب روش مناسب و حتی نمایندگی در دادگاه همراهی میکند. این کمک حرفهای نهتنها زمان رفع سوء اثر از چک را کوتاهتر میکند، بلکه از اشتباهات احتمالی که ممکن است هزینهبر باشند، جلوگیری میکند.
پرسش و پاسخ مرتبط
رفع سوء اثر از چک چه مدت طول می کشد؟
زمان رفع سوء اثر از چک به روش انتخابشده بستگی دارد. در روشهایی مثل ارائه لاشه چک یا رضایتنامه، این فرآیند ممکن است چند روز طول بکشد. اما در روش تأمین مبلغ، باید منتظر مراجعه دارنده چک (تا 24 ماه) باشید، مگر اینکه روش دیگری اعمال شود. گذشت سه سال نیز گزینهای خودکار اما طولانیمدت است.
آیا بدون رضایت دارنده میتوان سوء اثر را رفع کرد؟
بله، در برخی موارد امکانپذیر است. مثلاً با تأمین مبلغ و مسدودی حساب یا دریافت حکم قضایی میتوانید بدون رضایت مستقیم دارنده اقدام کنید. همچنین، پس از سه سال بدون دعوا، سوء اثر خودبهخود رفع میشود.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”