حقوق تجارت بین الملل به مجموعه گسترده‌ای از قواعد و مقررات گفته می‌شود که بر روابط بازرگانی و تجاری اشخاص و شرکتهای مختلف نظارت دارد. این قاعده‌گذاری‌ها که توسط حقوق تجارت بین الملل انجام می‌پذیرد، به معنای پیشگیری از مداخله سلطه‌جویانه‌ی دولت‌ها در روابط تجاری است. حقوق تجارت بین الملل، روابط تجاری بین کشورهای مختلف و شرکتهای بازرگانی بین‌المللی را در یک چهارچوب ویژه و خاصی تعریف می‌کند. یعنی کلیه روابط تجاری در قالب همین چارچوب انجام می‌شود و اگر خارج از این چارچوب باشد، غیرمجاز به شمار می‌رود. در این مقاله به بررسی موضوع حقوق تجارت بین الملل می‌‌پردازیم.
دپارتمان حقوق تجارت بین الملل گروه حقوقی لاوین متشکل از وکلای متخصص در حوزه تجارت بین الملل، آماده ارائه خدمات تخصصی حقوقی می‌باشد. اگر نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین با وکلای قراردادهای بین المللی دارید، به اپلیکیشن حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکیل قراردادهای بین المللی با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید.
فهرست مطالب
تاریخچه حقوق تجارت بین‌الملل
عرف‌های بازرگانی که میان تجار وجود داشت، تا مدت‌ها روابط تجاری بین‌المللی را تنظیم می‌نمود. از جمله این عرف‌های تجاری می‌توان به تعهد در انعقاد و اجرای قرارداد‌ها و وفای به عهد اشاره نمود. پس از جنگ جهانی اول و گسترش سریع تجارت بین‌المللی نیاز به مجموعه‌ای از استانداردها و قوانین مشترک احساس شد. از آن زمان بود که پایه‌های حقوق تجارت بین‌الملل بر مبنای تجارت آزاد بنا گردید. به مرور قوانین تجاری در کنار عرف‌های موجود بر روابط تجاری که میان اشخاص جریان داشت حاکم شد و قراردادهای خرید و فروش کالا یا خدمات را تنظیم و بر آن نظارت نمود. حاکم شدن قوانین تجاری بر روابط بازرگانی بین‌المللی تا جایی ادامه پیدا کرده است که در حال حاضر مجموعه‌ای از قوانین، اعم از قوانین داخلی و بین‌المللی و عرف‌های بین‌المللی بر روابط تجاری بین‌المللی نظارت دارد.
تعریف حقوق تجارت بین‌الملل
حقوق تجارت بین‌الملل ابزاری است که بازیگران مختلف اقتصادی را قادر می‌سازد تا روابط تجاری بین‌المللی خود را بر مبنای آن تنظیم نمایند. از این رو حقوق تجارت بین الملل را این‌گونه تعریف می‌کنند: «مجموعه‌ای از قواعد و مقرراتی که بر روابط تجاری بین‌المللی حاکم است و آن را تنظیم می‌کند»
در این خصوص لازم به ذکر است که باید میان حقوق تجارت بین‌الملل خصوصی که روابط تجاری بین‌المللی اشخاص خصوصی مانند شرکتهای تجاری خصوصی غیر دولتی یا شرکتهای چند ملیتی را تنظیم می‌نماید، با حقوق بین‌الملل عمومی که بر روابط تجاری میان دولت‌ها حاکم است، تفاوت قائل شد. در اینجا ما با حقوق تجارت بین الملل خصوصی سروکار داریم.
منابع حقوق تجارت بین‌الملل
منابع حقوق تجارت بین‌الملل خصوصی عبارت‌اند از:
۱. قوانین ملی دولت‌ها: قوانین ملی دولت‌ها منبع اساسی و بنیادی حقوق تجارت بین‌الملل خصوصی محسوب می‌شوند.
۲. منابع بین‌المللی: این منابع شامل تمامی کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوطه در زمینه حقوق بازرگانی بین‌المللی است. در میان این کنوانسیون‌ها سه کنوانسیون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند که عبارت‌اند از:
الف- کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد قراردادهای خرید‌و‌فروش بین‌المللی کالا (۱۹۸۰ وین):
هدف این کنوانسیون فراهم نمودن یک سیستم مدرن، یکپارچه و بی‌طرفانه برای قراردادهای فروش بین‌المللی کالاها است.
ب- مقررات رم ۱ (۲۰۰۸):
این مقررات قوانین واحدی را در زمینه حقوق تجارت بین‌الملل برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا به وجود آورده است؛
ج- کنوانسیون عاملیت بین المللی (فاکتورینگ) اوتاوا ۱۹۸۸.
۳. عرف تجاری بین‌المللی: منظور از عرف تجاری بین‌المللی مجموعه‌ای از آداب و رسوم تجاری است که بر روابط تجاری میان بازیگران خصوصی عرصه تجارت بین‌الملل حاکم است و این بازیگران خود را ملزم به رعایت آنها می‌دانند.
کمیسیون حقوق تجارت سازمان ملل متحد (آنسیترال)
کمیسیون حقوق تجارت سازمان ملل متحد که در سال ۱۹۶۶ ایجاد شد، اصلی‌ترین نهاد حقوقی سازمان ملل متحد در زمینه حقوق تجارت بین‌الملل است. آنسیترال در واقع نهادی قانونی است که سال‌ها به صورت تخصصی در زمینه بهینه سازی قوانین تجاری فعالیت دارد. هدف اصلی آنسیترال ایجاد هماهنگی و اتحاد میان قواعد و مقررات تجاری بین‌المللی است.
در خصوص آنسیترال ذکر این نکته لازم است که نباید آن را با سازمان تجارت جهانی (WTO) که در سال ۱۹۹۵ ایجاد شد، اشتباه گرفت. سازمان تجارت جهانی در واقع با مسائل مربوط به سیاست بین‌المللی در ارتباط با تجارت مانند آزادسازی تجاری و حذف موانع تجاری و شیوه‌های تجارت ناعادلانه سروکار دارد. در حالی که آنسیترال با قواعد و مقررات قابل اجرا در زمینه حقوق تجارت بین‌الملل خصوصی سر و کار دارد و به موضوعات تجاری مربوط حقوق تجارت بین‌الملل عمومی مانند دامپینگ (صادرات کالا با قیمتی کمتر از قیمت کارخانه) که حاکم بر روابط میان دولت‌ها است، ورود نمی‌کند.
داوری در حقوق تجارت بین الملل
داوری شیوه معمول در حل‌وفصل اختلافات در حقوق تجارت بین‌الملل خصوصی است. در واقع اهمیت و اعتبار حقوق تجارت بین‌الملل خصوصی در استفاده از داوری ظهور می‌نماید؛ زیرا داوری روشی جایگزین برای حل‌وفصل اختلافات است که برای طرفین قرارداد تجاری بین‌المللی این امکان را فراهم می‌کند تا بدون رعایت قواعد و مقررات مربوط به صلاحیت قضایی ملی اختلافات خود را حل‌وفصل نمایند.
بنابراین زمانی که طرفین قرارداد تجاری بین‌المللی برای حل‌وفصل اختلاف خود به داوری متوسل می‌شوند، قوانین و مقرراتی که جهت تنظیم قرارداد انتخاب شده اند به صورت بی‌طرفانه اعمال می‌شوند چرا که داوران انتخاب شده به طور کلی نه ملیت طرفین قرارداد را دارند و نه ملیت کشوری را دارند که قانون قابل اجرا در خصوص قرارداد مربوط به آن کشور است.
پرسش و پاسخ مرتبط
منابع حقوق تجارت بین الملل شامل چه مواردی می‌باشد؟
قوانین داخلی، منابع بین المللی و عرف تجاری بین الملی از منابع مهم حقوق تجارت بین الملل به شمار می‌روند.
حقوق تجارت بین الملل چیست؟
مجموعه‌ای از قواعد و مقرراتی که بر روابط تجاری بین‌المللی حاکم است و آن را تنظیم می‌کند.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
