یکی از راه‌های وصول چک، مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک است. در واقع، برای وصول چک در قانون چهار مسیر وجود دارد: اقامه دعوای حقوقی، اقامه دعوای کیفری، صدور اجرائیه توسط دادگاه و صدور اجرائیه توسط اداره ثبت اسناد و املاک. در این مقاله در خصوص مطالبه وجه چک از طریق صدور اجرائیه توسط اداره ثبت اسناد و املاک اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
لازم به ذکر است، این نوشتار جهت افزایش آگاهی حقوقی شما تدوین شده است. بنابراین در صورتی که در رابطه با موضوعات مربوط به چک به مشاوره حقوقی یا ثبت درخواست پذیرش وکالت در دادگاه نیاز دارید، به سایت گروه حقوقی لاوین وارد شوید و از طریق این سایت با وکیل حقوقی در ارتباط باشید.
فهرست مطالب
قواعد صدور اجرائیه وصول چک توسط اداره ثبت اسناد و املاک
اداره ثبت اسناد و املاک در خصوص اسناد لازم‌الاجرا اجرائیه صادر می‌کند. در واقع اسناد لازم‌الاجرا اسنادی رسمی هستند که بدون مراجعه به دادگاه و طرح دعوا نیز می‌توان از اداره ثبت تقاضای اجرای آن‌ها را نمود. با وجود این که چک سندی عادی است اما می‌توان از اداره ثبت تقاضای صدور اجرائیه در خصوص آن را نمود. چرا که قانونگذار چک را در حکم اسناد لازم‌الاجرا تلقی نموه است. ماده 2 قانون صدور چک در این خصوص بیان می‌دارد:
«چکهای صادر عهده بانک‌هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می‌شوند همچنین شعب آن‌ها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم‌الاجرا است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل یا به هر دلیل دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد می‌تواند طبق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول نماید».
اجرائیه وصول چک اداره ثبت اسناد و املاک علیه چه کسی صادر میشود؟
هنگامی که جهت وصول وجه چک به اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه میکنید باید این نکته را مدنظر قرار دهید که اداره ثبت اجرائیه را صرفاً علیه صادر کننده چک صادر می‌کند. بنابراین صدور اجرائیه علیه کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند یا علیه ضامن‌های آن‌ها یا حتی ضامن صادر کننده ممکن نیست. در واقع جهت مطالبه وجه چک از کسانی که پشت چک را امضا نموده‌اند می‌بایست در دادگاه با تقدیم دادخواست مطالبه وجه چک دعوای حقوقی اقامه کرد.
شایان ذکر است که اگر چک به نمایندگی صادر شود، صدور اجرائیه توسط اداره ثبت هم در خصوص نماینده و هم در خصوص صاحب حساب ممکن است. ماده ۱۹۰ آیین‌‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی در این رابطه بیان می‌دارد:
«در صورتی که چک به وکالت یا نمایندگی از طرف حساب صادر شده باشد صادرکننده چک و صاحب حساب متضامناً مسئول پرداخت وجه چک بوده و به تقاضای بستانکار اجرائیه علیه آن‌ها بر اساس تضامن صادر میشود».
مقررات وصول چک ازطریق اداره ثبت اسناد و املاک
به هنگام مراجعه به اداره ثبت جهت وصول چک می‌بایست مقررات مربوطه را رعایت کنید. در ادامه به شرح این مقررات می‌پردازیم.
1- اداره ثبت اسناد صالح جهت صدور اجرائیه
از دو اداره ثبت اسناد می‌توان تقاضای صدور اجرائیه وصول چک را نمود:
الف) اداره ثبت اسناد محل اقامت دارنده چک.
ب) اداره ثبت اسناد محل وقوع شعبه‌ای از بانک که صادر کننده چک در آن شعبه حساب باز کرده است.
در مورد چکهای آنلاین نیز به همین بانک مراجعه خواهیم کرد نه اداره ثبت محل وقوع بانکی که گواهی عدم پرداخت را صادر نموده است. شایان ذکر است که اگر چکی بر عهده شعب یکی از بانک‌های ایرانی که در خارج از کشور واقع شده‌اند صادر شود، برای صدور اجرائیه باید به اداره ثبت اسناد در تهران مراجعه نمود. ماده 183 آیین‌‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی در این خصوص بیان می‌دارد:
«درخواست اجرای چک از محلی که بانک طرف حساب صادرکننده چک در آن محل واقع شده یا محل اقامت متعهدله به عمل می‌‌آید».
2- سایر مقررات مربوطه
الف- برای صدور اجرائیه دارنده چک باید به اداره ثبت اسناد مراجعه کند. دارنده هم می‌تواند شخصی باشد که چک در وجه او صادر می‌گردد و هم می‌تواند شخصی باشد که چک به نام او پشت‌نویسی میشود و هم می‌تواند حامل چک (در خصوص چکی که در وجه حامل صادر شده است) باشد.
ب- اگر به هر دلیلی چک برگشت بخورد دارنده می‌تواند از اداره ثبت درخواست صدور اجرائیه بنماید مگر اینکه دلیل عدم پرداخت چک عدم مطابقت امضا باشد که در این صورت دارنده باید به دادگاه مراجعه کند.
ج- دارنده چک جهت صدور اجرائیه باید اصل چک و اصل گواهی عدم پرداخت را به اداره ثبت تقدیم نماید. در این خصوص باید به این نکته توجه نمود که در صورتی که بخشی از مبلغ چک در حساب صادر کننده موجود باشد و دارنده آن را دریافت کند، اصل چک به بانک تحویل داده میشود. پس از آن بانک گواهی‌نامه‌ای به دارنده چک می‌دهد که این گواهی عدم پرداخت جایگزین چک میشود. در اینجا ارائه اصل گواهی عدم پرداخت برای صدور اجرائیه توسط ادراه ثبت اسناد کافی است.
د- اداره ثبت صرفاً در خصوص مبلغ مندرج در متن چک اجرائیه صادر می‌کند. بنابراین خسارت تأخیر تأدیه وجه آن را از طریق اداره ثبت نمی‌توان وصول نمود.
ه- اگر در متن چک، وصول آن منوط به تحقق شرایطی باشد، اداره ثبت اسناد اجرائیه صادر نخواهد کرد. برای مثال اگر در متن چک قید شده باشد که به شرط انعقاد معامله مبلغ پرداخت می‌گردد.
پرسش و پاسخ مرتبط
برای وصول چک صدور اجرائیه توسط اداره ثبت علیه چه کسی ممکن است؟
صدور اجرائیه توسط اداره ثبت صرفاً علیه صادر کننده چک ممکن است. از این رو علیه کسانی که پشت آن را امضاء نموده‌اند یا ضامن آن‌ها یا ضامن صادر کننده، نمی‌توان اجرائیه صادر نمود. البته اگر چک به نمایندگی صادر شود، هم علیه نماینده و هم علیه صاحب حساب امکان صدور اجرائیه وجود دارد.
آیا می‌توان علاوه‌بر وجه چک، در خصوص خسارت تأخیر تأدیه هم از اداره ثبت اسناد و املاک تقاضای صدور اجرائیه نمود؟
خیر، اداره ثبت اسناد و املاک صرفاً در خصوص اصل مبلغ چک اجرائیه صادر می‌کند. در واقع مطابق با مقررات آیین دادرسی مدنی برای وصول خسارت تأخیر تأدیه باید به دادگاه مراجعه نمود.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
