فسخ نکاح

نکاح یا ازدواج در مواردی به پایان می‌رسد. این موارد عبارت‌اند از: فسخ نکاح از طرف یکی از زوجین، طلاق از طرف مرد، فوت یکی از زوجین، لعان، انفساخ نکاح، بخشش مدت در ازدواج موقت از طرف مرد و به پایان رسیدن مدت نکاح در ازدواج موقت. در این نوشتار نیز سایت گروه حقوقی لاوین ابتدا در رابطه با فسخ نکاح اطلاعات جامعی را به شما ارائه می‌دهیم و سپس به بیان موارد فسخ نکاح از جانب مرد و زن می‌پردازیم و در پایان موضوع تکلیف مهریه در فسخ نکاح را مورد بررسی قرار خواهیم داد. پیشنهاد می‌شود این نوشتار را تا پایان مطالعه کنید.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

ثبت نام وکلا

فسخ نکاح چیست؟

فسخ اختیاری است که قانون‌گذار در مواردی به یکی از طرفین قرارداد می‌دهد تا یک طرفه آن قرارداد را به پایان برساند. ازدواج یا نکاح نیز در واقع یک قرارداد است که در مواردی قانون‌گذار این اختیار را به زوجین داده است تا آن را به پایان برسانند. از جمله مهم‌ترین نکات حقوقی که در رابطه با فسخ نکاح باید آن‌ها را مد نظر قرار داد عبارت است از:

الف- فسخ نکاح هم در ازدواج دائم وجود دارد و هم در ازدواج موقت.

ب- دلیلی که سبب فسخ نکاح می‌شود باید در زمان ازدواج یعنی در زمانی که صیغه عقد جاری می‌شود، وجود داشته باشد. در غیر این صورت امکان فسخ ازدواج وجود ندارد. جز در رابطه با جنون و عنن که اگر در حین ازدواج نیز ایجاد شوند، امکان فسخ نکاح برای زن وجود دارد. برای مثال اگر مرد در هنگام جاری شدن صیغه عقد سالم باشد اما پس از دو سال از زندگی مشترک مجنون شود، زن می‌تواند ازدواج را فسخ کند.

ج- برای فسخ ازدواج لازم نیست که مانند طلاق حتماً صیغه‌ی خاصی جاری شود.

د- در صورتی که زوجین قبل از ازدواج از عیب‌هایی که سبب فسخ می‌شوند یا جنون طرف مقابل آگاه باشند، پس از ازدواج نمی‌توانند نکاح را فسخ بنمایند.

ه- پس از آگاهی از عیب یا جنون طرف مقابل هر یک از زوجین که قصد فسخ ازدواج را دارند باید در یک فوریت متعارف اراده‌ی خود را به طرف مقابل اعلام نمایند. برای مثال اظهارنامه‌ای مبنی بر فسخ برای همسر خود ارسال کنند. در صورتی که هر یک از زوجین که قصد فسخ نکاح را دارند، در یک مدت زمان متعارف، اراده‌ی خود را مبنی بر فسخ به همسر خود ابراز ننمایند، حق فسخ از بین می‌رود.

فسخ نکاح از طرف زن

مطابق با مواد 1121 و 1122 قانون مدنی، زن در موارد زیر حق فسخ نکاح را دارد:

الف- در صورت جنون مرد

در صورت جنون مرد این حق برای زن ایجاد می‌شود. در این خصوص تفاوتی ندارد که مرد به هنگام جاری شدن صیغه‌ی عقد ازدواج مجنون باشد یا پس از گذشت مدت زمانی از زندگی مشترک مجنون شود. همچنین هم جنون دائمی مرد و هم جنون ادواری او حق فسخ ازدواج را به زن اعطا می‌نماید. لازم به ذکر است منظور از جنون دائمی این است که شخصی همیشه دیوانه باشد و منظور از جنون ادواری این است که شخص گاهی عاقل و گاهی دیوانه است. مثلاً 6 ماه سال را سالم و برای مدت 6 ما از سال دیوانه است.

ب- عنن

منظور از عَنَن عدم توانایی برقراری رابطه جنسی توسط مرد است. چنانچه مرد به گونه‌ای باشد که توان جنسی نداشته باشد و به طور کلی نتواند رابطه زناشویی برقرار نماید، زن می‌تواند به ازدواج پایان دهد. در این خصوص باید به این نکته نیز توجه نمود که تفاوتی ندارد که مرد در حین جاری شدن عقد نکاح به عنن مبتلا باشد یا پس از ازدواج به عنن مبتلا شود؛ در هر صورت زن حق فسخ نکاح را دارد. لازم به ذکر است در صورتی که مرد قادر به انجام نزدیکی جنسی باشد ولی قادر به بارداری همسر خود نباشد، حق فسخ ازدواج برای زن به وجود نمی‌آید.

ج- خصاء

منظور از خِصاء اخته بودن مرد است. در خصاء در صورتی زن می‌تواند عقد نکاح را به پایان برساند که مرد در هنگام جاری شدن صیغه عقد نکاح اخته باشد. بنابراین اگر این حادثه پس از عقد نکاح به وجود آید امکان فسخ ازدواج وجود ندارد.

د- مقطوع بودن آلت تناسلی

مقطوع بودن آلت تناسلی نیز در صورتی حق به پایان رساندن ازدواج را به زن می‌دهد که در هنگام جاری شدن صیغه عقد این ایراد برای مرد وجود داشته باشد. بنابراین اگر این ایراد پس از عقد به وجود آید امکان فسخ وجود ندارد.

ه- فقدان صفات شرط شده

در صورتی که برای مرد پیش از عقد ازدواج صفاتی شرط شود و این صفات علت اصلی ازدواج باشد اما پس از عقد مشخص شود که مرد فاقد آن صفات است، زن می‌تواند ازدواج را فسخ کند.

و- تدلیس

 در صورتی که مرد مرتکب تدلیس و فریب زن شود و به علت تدلیس ازدواج انجام شود، زن می‌تواند به ازدواج پایان دهد و آن را فسخ کند. لازم به ذکر است اگر شخص دیگری با دستور مرد، زن را برای ازدواج با او فریب دهد و موجب تدلیس زن شود، نیز امکان فسخ ازدواج وجود دارد.

فسخ نکاح از طرف مرد

مطابق با ماده 1121 و 1123 قانون مدنی، مرد در موارد زیر می‌تواند نکاح را فسخ نماید:

الف- جنون

در صورت مجنون بودن زن در هنگام جاری شدن صیغه‌ی عقد ازدواج مرد می‌تواند نکاح را فسخ نماید. در این خصوص باید به این نکته توجه نمود که تفاوتی ندارد که جنون زن دائمی باشد یا ادواری. شایان ذکر است، در صورتی که زن پس از ازدواج مجنون شود‌، امکان فسخ ازدواج برای مرد وجود ندارد.

ب- قرن

قَرَن زایده‌ای است در دستگاه تناسلی زن که مانع نزدیکی می‌شود. این ایراد در صورتی به مرد اجازه‌ی به پایان رساندن ازدواج را می‌دهد که هنگام جاری شدن صیغه‌ عقد وجود داشته باشد. از این رو اگر این ایراد پس از ازدواج به وجود آید، امکان فسخ ازدواج وجود ندارد.

ج- جذام

جذام نیز در صورتی می‌تواند از موجبات فسخ ازدواج توسط مرد باشد که در هنگام جاری شدن صیغه عقد وجود داشته باشد. بنابراین اگر زنی پس از ازدواج به جذام مبتلا شود، مرد به این دلیل نمی‌تواند به ازدواج پایان دهد.

د- برص

بَرَص یک بیماری پوستی است که موجب تغییر رنگ فاحش بخش‌هایی از پوست می‌شود. اگر هنگام عقد ازدواج زن مبتلا به برص باشد، امکان فسخ ازدواج برای مرد وجود دارد، در غیر این صورت مرد نمی‌تواند ازدواج را فسخ کند.

و- زمین‌گیری زن

این مورد نیز باید در هنگام جاری شدن صیغه‌ی عقد نکاح در زن موجود باشد. در غیر این صورت امکان فسخ ازدواج توسط مرد وجود ندارد.

ز- نابینایی زن از هر دو چشم

چنانچه زن در هنگام جاری شدن صیغه عقد نابینا باشد و مرد نیز از نابینایی او آگاه نباشد، امکان فسخ نکاح توسط مرد وجود دارد. در غیر این صورت امکان فسخ ازدواج توسط مرد وجود ندارد.

ح- فقدان صفات شرط شده

اگر هنگام عقد ازدواج برای زن صفاتی شرط شود، برای مثال شرط شود که او باکره باشد و بعد معلوم شود که آن زن فاقد آن صفات است، برای مرد حق فسخ ازدواج وجود دارد.

ط- تدلیس

گر زن مرتکب تدلیس شود و به علت تدلیس ازدواج انجام شود، مرد می‌تواند به ازدواج پایان دهد. لازم به ذکر است، اگر شخص دیگر با دستور زن موجب تدلیس مرد شود نیز امکان فسخ نکاح وجود دارد.

تکلیف مهریه در فسخ نکاح

در رابطه با مهریه می‌بایست میان موارد زیر قائل به تفکیک شد:

1- در صورتی که زن به دلایل منتسب به مرد نکاح را فسخ نماید:

الف- اگر نزدیکی واقع شده باشد: زن مستحق مهریه است؛

ب- اگر نزدیکی واقع نشده باشد: زن مستحق مهریه نیست؛ مگر در صورتی که فسخ ازدواج توسط زن، به دلیل عنن مرد باشد. در این صورت زن مستحق نصف مهریه است.

2- در صورتی که مرد به دلایل منتسب به زن نکاح را فسخ کند:

الف- نزدیکی صورت پذیرفته باشد: زن مستحق مهریه است. لازم به ذکر است که چنانچه علت فسخ ازدواج تدلیس زن باشد مرد می‌تواند بابت جبران خسارت معادل با مهریه پرداختی علیه زن طرح دعوا نماید.

ب- اگر نزدیکی صورت نپذیرفته باشد: زن مستحق مهریه نیست.

در پایان توصیه می‌شود اگر در رابطه با موضوع مورد بحث نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین با وکیل خانواده دارید به سایت گروه حقوقی لاوین مراجعه نماید. لاوین علاوه بر انتخاب وکیل متخصص برای شما، بر عملکرد او نیز نظارت دارد.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصص لاوین– سجاد اسفندیاری”