شکایت کیفری چک

یکی از 4 روش وصول وجه چک که می‌توان به وسیله آن وجه چک را وصول کرد، شکایت کیفری چک است. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین به طور مفصل موضوع شکایت کیفری چک را مورد بررسی قرار خواهیم داد. خوانش نوشتار حاضر به تمام افراد توصیه می‌شود.

شروع مشاوره حقوقی آنلاین

مشاوره تلفنی

درخواست وکیل

نصب اپلیکیشن حقوقی لاوین

کافه بازار

مایکت

وب اپلیکیشن

دانلود مستقیم

شکایت کیفری چک علیه چه کسی قابل طرح است؟

قبل از هر چیز باید بدانیم که شکایت کیفری چک، صرفاً علیه صادرکننده چک (امضا کننده) امکان پذیر است. یعنی در صورتی که چک به نمایندگی صادرشده باشد، شکایت کیفری چک صرفاً علیه امضا کننده باید باشد نه صاحب حساب؛ مگر اینکه صادرکننده ثابت کند که عدم پرداخت، مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل و نماینده بعدی بوده است که در این حالت شخصی که موجب عدم پرداخت شده مسئولیت کیفری دارد.

برای طرح شکایت کیفری چک علیه صادرکننده لازم است که محال علیه، بانک باشد نه مؤسسات مالی و اعتباری. در غیر این صورت چک صادر شده مشمول مقررات کیفری قانون صدور چک نشده و جرم صدور چک بلامحل موضوعیت ندارد.

لازم به ذکر است منظور از محال علیه همان بانکی است که صادرکننده چک در آن مبادرت به افتتاح حساب نموده و دارای وجه است و با صدور چک، وجه موجود در آن بانک را به دارنده واگذار می‌نماید.

نحوه شکایت کیفری چک

دارنده چک می‌تواند وجه چک و ضرر و زیان و خسارت تأخیر تادیه چک را از طریق شکایت در دادگاه کیفری مطالبه کند. رسیدگی به این شکایت خارج از نوبت صورت می‌گیرد. مرجع کیفری در صورت توجه اتهام به صادرکننده چک، یکی از قرارهای کفالت یا وثیقه را صادر خواهد کرد که این وثیقه می‌تواند وجه نقد، ضمانت نامه بانکی یا یک مال منقول یا غیرمنقول باشد.

مهلت شکایت کیفری چک

صدور چک بلامحل یک جرم قابل گذشت است. یعنی تعقیب صادرکننده صرفاً منوط به شکایت دارنده چک می‌باشد. دارنده چک باید ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت از بانک محال علیه کرده و پس از آن، حداکثر ظرف 6 ماه از تاریخ گواهی عدم پرداخت نیز مهلت دارد که شکایت کیفری خود را به دادگاه صالح تقدیم نماید، در غیر این صورت حق شکایت کیفری چک ساقط خواهد شد.

شاکی چک کیفری

شاکی چک کیفری، مطابق قانون تجارت و رای وحدت رویه شماره 31 مورخ 1361/12/06، دارنده چک است و دارنده کسی است که اولین بار چک را به بانک ارائه داده است. برای تشخیص اینکه چه کسی اولین بار به بانک مراجعه کرده، بانک ها مکلفند به محض مراجعه دارنده چک، مشخصات کامل او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید کنند.

بنابراین چنانچه دارنده چک را برگشت بزند و بعد چک را به شخص دیگری انتقال دهد، این انتقال‌گیرنده نمی‌تواند علیه صادرکننده شکایت کیفری چک طرح کند. البته چنانچه انتقال چک به این شخص به صورت قهری باشد، یعنی دارنده فوت کرده و چک به وارث او منتقل شده باشد، حق شکایت کیفری چک برای وارث محفوظ خواهد ماند.

 چک هایی که قابل تعقیب کیفری نیستند

مطابق ماده 13 قانون صدور چک در موارد ذیل صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست:

الف- در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا صادر شده است.؛

ب- هرگاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد یا چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است. به عبارت دیگر چک تضمینی یا مشروط باشد.

ج- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛

د- در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

جرم صدور چک بلامحل

مواردی که موجب تحقق جرم صدور چک بلامحل می‌شود به شرح ذیل است:

1- صاحب حساب چکی صادر کند که تمام یا قسمتی از وجه آن در بانک موجود نباشد؛

2- برداشت وجه از بانک پس از تاریخ سررسید چک. طبق قانون صدور چک، وجود محل (وجه) در سررسید شرط است؛

3- دستور عدم پرداخت خلاف واقع به بانک. به طور مثال شخصی به دروغ ادعا کند که چک به سرقت رفته یا مفقود شده و باعث شود وجه به دارنده پرداخت نشود؛

4- عدم تنظیم صحیح یا کامل چک مانند قلم خوردگی، عدم مطابقت امضا و اختلاف در مندرجات چک؛

5- صدور چک از حساب مسدود با علم به بسته بودن حساب.

صدور چک بلامحل متعدد

در صورتی که شخصی بیش از یک بار چک بی محل صادر کند و به علت آن مورد تعقیب قرار گرفته و کیفرخواست صادر شده باشد، مجازات وی تشدید خواهد شد. به این نحو که کلیه حساب های جاری وی بسته و تا سه سال به نام وی حساب جاری دیگری باز نخواهد شد.

به این منظور بانک مرکزی با تجمیع اطلاعات گواهینامه های عدم پرداخت و آرای قطعی محاکم در باره چک، امکان دسترسی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری را به سوابق صدور و پرداخت چک و استعلام گواهینامه‌های عدم پرداخت را برای مراجع قضایی و ثبتی از طریق شبکه ملی عدالت فراهم کرده است.

رفع سوء اثر از چک صیادی

در صورتی که چکی برگشت بخورد، صاحب حساب تا زمان رفع سوء اثر از چک، از بسیاری از خدمات بانکی محروم می‌شود و برای بهرمند شدن از این خدمات لازم است که اقدام به رفع سوء اثر از چک کند.

 رفع سوء اثر از چک به یکی از روش های ذیل صورت می‌گیرد:

الف- واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری در بانک محال علیه و درخواست رفع مسدودی مبلغ واریز شده؛

ب- ارائه لاشه چک برگشتی به بانک محال علیه. فردی که صادر کننده چک بوده باید بعد از پرداخت چک به ذی‌نفع، لاشه چک را از وی مسترد کند و سپس به بانک مراجعه کرده و لاشه چک را به بانک تحویل دهد. بانک پس از تحویل گرفتن لاشه چک، به او یک رسید داده و از چک رفع سوءاثر می‌شود؛

ج- ارائه رضایت نامه رسمی از سوی دارنده چک به بانک. فردی که دریافت کننده چک است، باید یک رضایت نامه محضری تنظیم کرده تا بانکداقدام به رفع سوء اثر از چک کند. چنانچه دریافت کننده چک، یک مرکز دولتی یا یک فرد حقوقی باشد، ارائه یک رضایت نامه معمولی کفایت می‌کند؛

د- واریز مبلغ چک به سپرده قرض الحسنه جاری و مسدود کردن آن به مدت 24 ماه. این روش زمانی است که صاحب حساب به هر علت نتواند لاشه چک را به بانک تحویل دهد یا امکان تنظیم یک رضایت نامه محضری نداشته باشد.

ه- ارائه حکم قضایی برای رفع سوء اثر چک و برائت ذمه صاحب حساب.

و- در صورتی که 3 سال از تاریخ گواهی نامه عدم پرداخت سپری شود و در این مدت دارنده چک دعوای حقوقی یا کیفری علیه صادرکننده طرح نکرده باشد، از چک رفع سوءاثر می‌شود.

پرسش و پاسخ مرتبط

“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– فروغ رضایی وکیل پایه یک دادگستری”