طرفین دعوای حقوقی یا یکی از آنها می‌تواند شخص ثالثی، یعنی شخصی که طرف دعوا نیست را به دعوا بکشاند. این موضوع از نظر حقوقی جلب ثالث نام دارد. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین، ضمن ارائه تعریفی از این اصطلاح حقوقی، مطالب مفید و کاربردی را در رابطه با طرح این دعوا و شرایط پذیرش آن در دادگاه در اختیار شما قرار خواهیم داد.
فهرست مطالب
جلب ثالث چیست؟
اگر دعوای حقوقی در جریان رسیدگی باشد و طرفین دعوا یعنی خواهان و خوانده‌ی دعوا یا یکی از آنها شخص ثالثی را به دعوا فراخواند و او را مجبور نماید که از طرفین دعوا شود، جلب شخص ثالث روی داده است.
طرفی که ثالث را به دعوا فرا می‌خواند را «جالب ثالث» و ثالثی که جلب می‌شود را «مجلوب ثالث» می‌نامند. در واقع شخصی که به‌عنوان ثالث به دعوایی فراخوانده می‌شود، خوانده‌ی آن دعوا به شمار می‌آید. بنابراین اگر شما به‌عنوان ثالث به دعوایی فراخوانده شوید، می‌توانید با طرح ایرادات در مقام دفاع از حق خود دفاع نمایید یا دعوای متقابل طرح کنید. خواهان یا خوانده‌ی دعوا که شخص ثالث را به دعوا فرا می‌خواند، در برابر او خواهان تلقی خواهد شد.
موارد طرح دعوای جلب ثالث
این دعوا ممکن است در موارد مختلفی اتفاق افتد که هر کدام انگیزه‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند. این موارد عبارت‌اند از:
1- محکوم کردن ثالث
در بعضی موارد یکی از طرفین دعوای اصلی (دعوایی که میان خواهان و خوانده‌ی دعوا در جریان رسیدگی است) ثالث را فرا می‌خواند تا او را مستقلاً در برابر خود محکوم نماید. برای نمونه شما به علی بدهکار هستید اما به اشتباه بدهی خود را به برادر دوقلوی علی پرداخت کردید. در نتیجه علی علیه شما به خواسته طلب مزبور اقامه دعوا می‌نماید. در این دعوا شما برادر دوقلوی علی را به‌عنوان ثالث جلب می‌نمایید تا او را به استرداد وجهی که مستحق آن نیست، محکوم کنید.
2- پیشگیری از اعتراض ثالث احتمالی:
در برخی موارد یکی از طرفین دعوا، ثالث را به دعوا فرا می‌خواند تا نه تنها او را به همراه طرف مقابل خود محکوم کند بلکه از اعتراض ثالث احتمالی به رأی جلوگیری نماید. همچنین اعتبار امر قضاوت شده شامل او نیز شود. برای مثال شما با ادعای مالکیت نسبت به ملکی که در تصرف علی است علیه او اقامه دعوا می‌کنید. ازآنجایی‌که علی ادعا دارد ملک را از رضا خریده است او را نیز به‌عنوان ثالث به دعوا جلب می‌نمایید تا به همراه علی محکوم کنید.
3- تقویت موضع جالب ثالث
در برخی موارد ثالث به این منظور جلب می‌شود که موضع جالب ثالث را تقویت نماید.
طرح دعوای جلب ثالث
برای جلب شخص ثالث نیز باید دادخواست تنظیم نمود. در این خصوص باید این نکته را مدنظر قرار داد که لزومی ندارد تا جالب جهت فراخواندن ثالث به دعوا را در دادخواست تصریح کند. البته اگر جالب ثالث خواستار محکومیت مجلوب ثالث به رد مال، پرداخت وجه و غیره باشد می‌بایست آن را در دادخواست از دادگاه بخواهد.
دادخواست مذکور را می‌بایست خطاب به دادگاهی تنظیم کنیم که دلایل و جهات جلب ثالث در آن دادگاه اظهار می‌شود هرچند که آن دادگاه فاقد صلاحیت ذاتی یا محلی باشد. در واقع عدم صلاحیت محلی در دعوای جلب ثالث مانع از رسیدگی دادگاه به این دعوا نیست. اما اگر دادگاه فاقد صلاحیت ذاتی باشد باید پرونده را به دادگاه صالح یا مرجع تعیین دادگاه صالح ارسال نماید.
اگر دادگاه تشخیص دهد که هدف از تنظیم این دادخواست تأخیر در رسیدگی به دعوای اصلی است، می‌تواند دادخواست مذکور را از دادخواست دعوای اصلی تفکیک نماید و به هر کدام جداگانه رسیدگی کند. این تصمیم دادگاه توسط جالب ثالث قاب اعتراض نیست.
لازم به ذکر است، در صورتی که دادگاه شرایط قانونی این دعوا را احراز ننماید، قرار رد دادخواست را صادر می‌کند. این قرار مستقلاً قابل اعتراض نیست. اما به همراه حکم دعوای اصلی قابل تجدیدنظرخواهی می‌باشد.
شرایط پذیرش دعوای جلب ثالث
برای این که دعوای جلب ثالث در دادگاه مورد پذیرش قرار گیرد باید می‌بایست مواردی رعایت شود. این موارد عبارت‌اند از:
الف- شخصی که ثالث را جلب می‌کند باید یکی از طرفین دعوا باشد. یعنی یا خواهان دعوا باشد یا خوانده‌ی دعوا؛
ب- دعوایی که ثالث در آن جلب می‌شود باید در جریان رسیدگی باشد؛
ج- این دعوا باید با دعوای اصلی یا دارای یک منشأ باشد یا ارتباط کامل داشته باشد. در غیر این صورت دادگاه به شرط داشتن صلاحیت، به هر دعوا جداگانه رسیدگی می‌کند. منظور از منشأ، رابطه‌ی حقوقی مشخصی است که بر مبنای عمل حقوقی (مانند قرارداد خریدوفروش، قرارداد اجاره، طلاق) یا واقعه‌ای حقوقی (مانند اتلاف، غصب) و یا بر مبنای قانون (مانند ماده 589 قانون مدنی در دعوای افراز) به وجود می‌آید و بر اساس آن خواهان خود را مستحق مطالبه حقی می‌داند و یا خوانده‌ی دعوا، خواهان را بی حق تلقی می‌نماید. همچنین بین دو دعوا زمانی ارتباط کامل وجود دارد که تصمیم‌گیری در هر یک مؤثر در دیگری باشد.
مهلت اقامه دعوای جلب ثالث
هر یک از طرفین دعوا که قصد فراخواندن ثالث به دعوا را دارند باید تا پایان اولین جلسه رسیدگی، یعنی از زمان تقدیم دادخواست تا پایان جلسه اول دادرسی و امضای صورت‌مجلس، جهات و دلایل خود را اظهار نمایند. همچنین شخصی که قصد طرح این دعوا را دارد می‌بایست تا سه روز پس از جلسه مذکور دادخواست جلب ثالث را در دفاتر خدمات قضایی ثبت نماید.
فرا خواندن ثالث به دعوا در مرحله‌ی نخستین دعوا، در مرحله‌ی تجدیدنظر و همچنین در واخواهی امکان‌پذیر است. در مرحله‌ی نخستین و تجدیدنظر همان‌طور که ذکر شد مهلت درخواست جلب ثالث تا پایان اولین جلسه دادرسی است. البته باید این نکته را مدنظر قرار داد که ممکن است در مرحله تجدیدنظر جلسه دادرسی تشکیل نشود. بنابراین بهتر است که درخواست جلب ثالث از سوی تجدیدنظرخواه به هنگام تقدیم دادخواست تجدیدنظر و از سوی تجدیدنظر خوانده در زمان تقدیم لایحه انجام شود.
این موضوع در واخواهی اندکی تفاوت دارد. در واخواهی اگر واخواه (محکوم علیه غیابی) قصد فراخواندن شخص ثالث به دعوا را دارد باید دادخواست جلب ثالث را به همراه دادخواست اعتراض ثبت نماید. واخوانده یا معترضٌ علیه نیز اگر قصد فراخواندن شخص ثالث به دعوا را دارد باید در اولین جلسه رسیدگی به اعتراض، جهات و دلایل خود را اظهار نماید و تا سه روز، دادخواست مذکور را در دفاتر خدمات قضایی ثبت کند.
پرسش و پاسخ مرتبط
جلب ثالث چیست؟
در دعاوی حقوقی طرفین دعوا یا یکی از آنها می‌تواند شخص ثالثی را به دعوا فراخواند و او را مجبور نماید که از طرفین دعوا شود. شخصی که ثالث را به دعوا فرا می‌خواند را «جالب ثالث» و ثالثی که جلب می‌شود را «مجلوب ثالث» می‌نامند.
مهلت اقامه دعوای جلب ثالث تا چه زمانی است؟
مهلت طرح این دعوا تا پایان نخستین جلسه رسیدگی است. به عبارت دیگر مهلت اقامه این دعوا از زمان تقدیم دادخواست تا پایان جلسه اول دادرسی و امضای صورت‌مجلس می‌باشد.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
